Bọ xít hôi hại lúa: Dấu hiệu ban đầu và Cách xử lý dứt điểm

Bọ xít hôi hại lúa là loài côn trùng hút chích nguy hiểm, gây hại nghiêm trọng cho lúa ở giai đoạn làm đòng, trổ. Chúng chủ yếu hút nhựa khiến gié lúa bị lép, hạt vàng xơ, ảnh hưởng nặng đến năng suất. Nếu không phát hiện và phòng ngừa đúng cách, bọ xít có thể bùng phát nhanh, đặc biệt vào thời điểm khí hậu nóng ẩm. Vậy loài bọ xít hôi này có vòng đời phát triển như thế nào? Cùng xem bài viết dưới đây của AQ Bice để tìm ra các phương pháp phòng ngừa phù hợp.

Tìm hiểu về bọ xít hôi hại lúa

Bọ xít hôi hại lúa là loài sâu bệnh gây hại nặng nề đến cây lúa. Lúa khi trổ sẽ là nguồn thức ăn yêu thích của loài sâu bệnh này. Chúng sẽ tấn công và gây hại cho cây lúa khiến năng suất giảm mạnh. Đặc biệt với các vùng lúa có thời gian trổ chậm hơn sẽ bị thiệt hại nặng nề hơn.

Bọ xít hôi gây hại trên lúa là gì?

Bọ xít hôi là một loài côn trùng thuộc họ Pentatomidae, tên khoa học là Leptocorisa oratorius, có mùi hôi đặc trưng dùng để tự vệ. Chúng có thân hình dẹt, hình khiên, màu nâu xám hoặc xanh lục, dài khoảng 1–1,5 cm. Khi trưởng thành, bọ xít hôi thường sinh sống và gây hại trên nhiều loại cây trồng, đặc biệt là cây lúa, bằng cách chích hút nhựa ở thân, lá, hoặc bông lúa.

Tập tính và thời điểm gây hại của bọ xít hôi hại lúa

Bọ xít hôi hại lúa có tập tính chích hút nhựa từ giai đoạn làm đòng và hạt lúa non, khiến gié bị lép, hạt vàng xơ, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng lúa. Chúng hoạt động mạnh vào sáng sớm (6–9h) và chiều mát (16–19h), còn ban ngày thường ẩn nấp dưới tán lá hoặc trong các bờ cỏ dại.

Loài này có khả năng bay xa, phát tán nhanh giữa các ruộng gần nhau, đặc biệt khi không có biện pháp phòng ngừa tập trung. Bọ xít cũng sống rất ẩn mình, thường trú ngụ trong tàn dư thực vật, rơm rạ, hay cỏ mọc ven ruộng, khiến việc phát hiện sớm gặp nhiều khó khăn.

Đặc điểm hình dáng của bọ xít hại lúa 

▶️ Đúng với tên gọi của bọ xít hôi, người dân có thể nhận biết chúng qua mùi đặc trưng của loài sâu bệnh này. Các bọ xít trưởng thành thường có thân màu xanh vàng pha lẫn một ít nâu và rất mảnh. Bên cạnh đó, bộ râu và chân dài có thể giúp chúng di chuyển và xác định phương hướng tốt hơn.

▶️ Đối với các con bọ xít non, chúng có thân hình tương tự con trưởng thành nhưng sẽ có đuôi nhọn và không có cách. Màu sắc của bọ xít hôi hại lúa non có màu xanh lá đặc trưng.

▶️ Người dân có thể quan sát vào đốt bụng thứ 8 của bọ xít hôi để phân biệt đực cái. Con cái sẽ có vết chia đôi thành 2 phần và con đực thì tròn.

Vòng đời phát triển bọ xít hôi hại lúa

Chu kỳ sống của một con bọ xít từ trứng đến khi trường thành kéo dài từ 25 – 30 ngày. trong đó, mỗi giai đoạn, chúng sẽ có một thời gian phát triển riêng biệt:

▶️ Trứng được đẻ theo ổ, mỗi ổ có từ 10 – 30 trứng. Thời gian bọ xít hôi phát triển trong trứng kéo dài từ 5 – 8 ngày.

▶️ Sau khi thoát ra khỏi trứng, bọ xít non sẽ cần 3 – 4 tiếng để có thể di chuyển lên tấn công lá lúa. Thời gian đầu, chúng tập trung chủ yếu ở khu vực xung quanh vỏ trứng. Giai đoạn phát triển của bọ xít non là từ 17 – 20 ngày.

▶️ Bọ xít trưởng thành sẽ là mối nguy hại cho người dân nêu không có cách phòng trị kịp thời. Bọ xít hôi gây hại cây lúa có thể tồn tại và phát triển hàng tháng trong môi trường tự nhiên.

▶️ Do không có quá trình hóa nhộng nên thời gian gây hại của bọ xít hại lúa sẽ kéo dài từ thời kỳ sâu non đến khi trưởng thành. Chính vì vậy, người dân nên lưu ý thường xuyên sử dụng các biện pháp canh tác phòng ngừa hiệu quả.

Thời điểm bọ xít hôi hại lúa xuất hiện nhiều trên ruộng

Giai đoạn lúa làm đòng, trổ, môi trường sống ở nhiệt độ từ 27 – 29 độ C và độ ẩm từ 80 – 85% là điều kiện sống thích hợp của loài bọ xít hôi này. Hoặc trong điều kiện thời tiết nhiều mây và âm u cũng rất dễ cho bọ xít hôi gây hại cây lúa phát triển.

Một số khu vực trồng lúa như đồng bằng sông Cửu Long phải thường xuyên chịu ảnh hưởng bởi bọ xít hôi gây hại cây lúa. Nếu thời điểm lúa chưa trổ, chúng sẽ ẩn nấp và phát sinh tại các khu vực có nhiều cỏ dại.

Các triệu chứng khi bọ xít hôi hại lúa mới xuất hiện trong ruộng

Bà con có thể dựa vào một số dấu hiệu nhận biết khi bọ xít hôi hại lúa mới xuất hiện để nhanh chóng phòng trừ, hạn chế bùng phát dịch như sau:

➡️ Lúa xuất hiện gié lép rải rác, không đồng đều: Trên đòng lúa có những gié lép riêng lẻ, không đồng đều, dù cây vẫn khỏe. Hạt có dấu hiệu vàng khô từ phần trên gié, không chắc mẩy.

➡️ Hạt lúa có vết chấm nhỏ màu nâu hoặc đen: Tại vị trí bị chích, hạt lúa thường xuất hiện những vết châm nhỏ như đầu kim, chuyển màu nâu đen hoặc vàng nhạt. Đây là nơi bọ xít đã dùng vòi để hút nhựa, khiến hạt không thể tích lũy tinh bột.

➡️ Xuất hiện mùi hôi nhẹ quanh ruộng vào sáng sớm: Khi mật số tăng nhẹ, bọ xít tiết dịch để tự vệ gây mùi hôi nồng đặc trưng, đôi khi có thể ngửi thấy ở tầng thấp ruộng lúa vào sáng sớm.

➡️ Bọ xít trú ẩn dưới lá lúa hoặc cỏ dại bờ ruộng: Thời điểm sáng sớm hoặc chiều mát, nếu vạch lá kỹ lưỡng, bà con có thể thấy bọ xít trưởng thành di chuyển chậm dưới tán lá hoặc trú trong bờ cỏ ven ruộng. Chúng có thân hình dẹt, màu nâu xám hoặc xanh, khá dễ nhận biết nếu để ý.

➡️ Một số bụi lúa có dấu hiệu mất sức nhanh: Cây lúa bị bọ xít chích liên tục sẽ có biểu hiện yếu hơn so với xung quanh. Vào buổi trưa, những bụi này dễ bị héo, đòng phát triển chậm hoặc không trổ đều.

Tác hại của bọ xít hôi hại lúa là gì?

• Hậu quả mà bọ xít hôi hại lúa ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng hạt lúa. Khiến kinh tế của bà con bị giảm sút, mùa vụ đợt sau nếu không tiến hành phòng trừ sạch sẽ, toàn bộ ruộng lại bị loài bọ này gây hại tiếp kéo theo cả những loại bệnh cây trồng nguy hiểm khác.
• Bọ xít dùng vòi nhọn chích vào đòng hoặc hạt lúa non để hút nhựa. Hạt bị chích sẽ không phát triển hoặc lép trắng, khiến gié bị khuyết hạt. Nếu mật độ cao, cả đòng có thể bị lép hoàn toàn, dẫn đến mất trắng năng suất ở một số diện tích.
• Chất lượng hạt gạo giảm sút, tuy không lép nhưng trở nên vàng xơ, không xơ, gạo dễ bị nát, tạp, ảnh hưởng đến độ sáng, mùi vị và tỷ lệ gạo nguyên sau xay xát.
• Các vết chích của bọ xít hôi là nguyên nhân gián tiếp giúp nấm khuẩn xâm nhập và gây ra các loại bệnh như đốm nâu, nấm mốc, hạt thối đen khi gặp điều kiện thời tiết ẩm kéo dài.
• Chúng có khả năng ẩn nấp và tồn tại qua mùa vụ trong cỏ dại, gốc rạ, tàn dư cây trồng. Vì thế nếu không vệ sinh hay có biện pháp phòng ngừa đúng cách sẽ khiến bùng phát dịch lại vào đầu vụ sau, gây thiệt hại kéo dài và khó kiểm soát.

Các biện pháp canh tác phòng trừ bọ xít hôi hại lúa không cần thuốc

Để đối phó loài côn trùng – bọ xít hôi hại lúa mà không cần dùng thuốc, bà con có thể tận dụng nhiều mẹo canh tác tự nhiên như chọn thời điểm gieo sạ hợp lý, vệ sinh đồng ruộng kỹ, trồng xen cây xua đuổi hay dùng bẫy thủ công. Những cách này vừa hiệu quả, vừa bảo vệ môi trường và thiên địch có lợi.

Lựa chọn thời gian gieo sạ

Việc gieo sạ đúng thời điểm là một trong những cách tự nhiên hiệu quả nhất để “né bọ xít” mà không cần dùng đến thuốc. Tùy theo vùng miền, bà con nên lựa chọn thời vụ thích hợp. Tại miền Tây, nên gieo sạ từ đầu tháng 11 để tránh thời điểm bọ xít phát triển mạnh cuối mùa mưa. Với miền Trung và miền Bắc, cần tránh gieo sớm vào thời điểm tiết trời còn lạnh ẩm, đây chính là điều kiện lý tưởng cho bọ xít sinh sôi.

✅ Mẹo: Không nên gieo đồng loạt cả vùng mà nên chia trà lệch nhau từ 7–10 ngày. Việc này giúp bẻ gãy chu kỳ sinh sản của bọ, hạn chế mật số tăng cao đột ngột và tạo ra “vùng đệm” tự nhiên giúp giảm áp lực sâu hại.

Cắt nguồn ẩn nấp của bọ xít hôi bằng cách vệ sinh ruộng

Bọ xít thường ẩn náu trong các đám cỏ dại, bụi rậm ven ruộng và gốc rạ sau thu hoạch. Vì vậy, dọn sạch đồng ruộng là biện pháp quan trọng giúp giảm mạnh mật số bọ từ đầu vụ. Bà con nên cày vùi toàn bộ gốc rạ sau thu hoạch và dọn sạch cỏ quanh bờ, khơi thông rãnh nước để cắt đứt nơi trú ngụ và sinh sản của bọ xít. Trước khi gieo sạ cần xử lý đấy, rửa phèn cho toàn bộ cánh đồng.

✅ Mẹo: Có thể dùng liềm hoặc lưới kéo để gom sạch cỏ và rác hữu cơ sát mép ruộng, sau đó đem đốt bỏ. Việc này không chỉ hạn chế bọ xít mà còn giúp ngăn chặn nhiều loại sâu bệnh khác.

Duy trì mực nước hợp lý

Trứng và nhộng bọ xít có thể bị hư hại khi tiếp xúc nước. Sau gieo sạ, bà con nên duy trì mực nước nông 3–5 cm đều đặn trong khoảng 10–15 ngày để làm hỏng trứng đẻ gần gốc lúa hoặc dưới mặt đất. Sau thu hoạch, có thể áp dụng biện pháp “nhấn nước” – xả ngập ruộng từ 3–5 ngày để tiêu diệt trứng và nhộng còn sót lại.

✅ Mẹo: Áp dụng xen kẽ “sốc nhiệt” bằng cách tháo nước vào chiều tối và bơm lại vào sáng sớm hôm sau. Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột sẽ làm giảm khả năng sống sót của trứng bọ xít.

Luân canh và xen canh nhằm xua đuổi bọ xít

Một số loại cây có tinh dầu mạnh như rau răm, sả, húng chó, ngải cứu có khả năng làm rối loạn định hướng bay và gây nhiễu tín hiệu giao phối của bọ xít trưởng thành. Bà con nên trồng xen những cây này ven ruộng hoặc bờ liếp để tạo vành đai sinh học xua đuổi tự nhiên.

Ngoài ra, việc luân canh giữa vụ lúa với cây trồng ngắn ngày như cải, đậu cũng giúp phá vỡ vòng đời sinh sản liên tục của bọ xít.

✅ Mẹo: Ưu tiên chọn loại cây dễ trồng, nhanh thu hoạch để vừa giúp xua sâu vừa tăng thêm thu nhập phụ từ vụ phụ.

Dùng bẫy đèn và bẫy mùi thu hút bọ xít hôi

Bọ xít trưởng thành bị thu hút bởi ánh sáng và mùi ngọt vào ban đêm. Bà con có thể tự chế bẫy đèn bằng chai nhựa, đặt đèn năng lượng mặt trời cách mặt nước 30–40 cm, thời gian đặt bẫy hiệu quả nhất là từ 18h đến 23h – khi bọ hoạt động mạnh.

Ngoài ra, có thể làm bẫy mùi bằng cách trộn rượu trắng, mật ong và gừng cắt lát rồi để lên men vài ngày. Hỗn hợp này tỏa mùi thu hút bọ xít, khiến chúng bay vào và chết trong chai.

✅ Mẹo: Thêm ít nước xà phòng vào bẫy để khi bọ rơi vào sẽ không thoát ra được, nâng cao hiệu quả bắt bọ.

Bảo vệ thiên địch của bọ xít hôi

Nhiều loại thiên địch như bọ ngựa, nhện lớn, kiến đỏ có khả năng săn bắt và kiểm soát bọ xít hôi rất tốt. Tuy nhiên, chúng thường bị tiêu diệt bởi việc lạm dụng thuốc trừ sâu. Do đó, bà con nên hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc hóa học phổ rộng để bảo vệ các loài thiên địch này.

Việc trồng thêm các loại hoa như cúc, cải ngồng ở góc ruộng cũng là cách tạo nơi trú ngụ cho thiên địch phát triển ổn định.

✅ Mẹo: Chừa lại một dải đất nhỏ hoặc bờ ruộng với cây cỏ hoang, hoa nhỏ…nhằm thu hút thiên địch đến cư trú giúp bà con canh tác an toàn, ít sâu bệnh hơn về lâu dài.

Xử lý bọ xít hôi hại lúa bằng thuốc hóa học

Chỉ nên sử dụng thuốc hóa học khi tình trạng trở nên khó kiểm soát, mật độ bọ xít trong ruộng trở nên quá dày đặc và có thể bùng phát thành dịch thì việc dùng thuốc hóa học sẽ phù hợp. Vì hoạt chất trị bọ xít hôi hại lúa trong thuốc hóa học rất mạnh, chỉ trong thời gian ngắn có thể tiêu diệt phần lớn mật độ bọ xít hôi, giúp ruộng lúa mau chóng phục hồi.

⚠️ Cảnh báo: Việc dùng thuốc hóa học cần hạn chế, không được lạm dụng quá mức vì các hoạt chất trong thuốc hóa học rất mạnh, là nguyên nhân hàng đầu khiến môi trường bị ô nhiễm, tồn đọng chất hóa học trong nông sản.

Vậy nên ngoài áp dụng các biện pháp canh tác an toàn phía trên để phòng ngừa bệnh, để thay thế cho thuốc hóa học bà con có thể tham khảo các sản phẩm sinh học được điều chế từ các thành phần an toàn, giúp diệt trừ các loài côn trùng từ bên trong, không gây độc hại đến cây hay môi trường.

Thuốc trị bọ xít hôi hại lúa bằng chế phẩm sinh học Mebe Pa

Nếu đã rơi vào tình trạng bọ xít tấn công mạnh, người dân vẫn có thể dùng một giải pháp khác thay thế. Đó là sử dụng các chế phẩm sinh học như Mebe Pa để tiêu diệt và xua đuổi bọ xít hôi gây hại cây lúa.

Công Ty Cổ Phần Trung Tâm Sản Phẩm Sinh Học AQ là một trong những nhà cung cấp uy tin sản phẩm diệt bọ xít hôi gây hại ở cây lúa.

Thành phần thuốc trị bọ xít hôi gây hại trên lúa Mebe Pa

Thuốc sinh học Mebe Pa là chế phẩm đặc trị bọ xít hôi hại lúa, được bào chế dựa trên nền các chủng vi sinh vật có lợi, an toàn cho môi trường. Thành phần chính gồm:

✅ Metarhizium sp: 1 x 10^6 CFU/g.

✅ Beauveria sp: 1 x 10^5 CFU/g.

✅ Paecilomyces spp: 1 x 10^5 CFU/g.

✅ Cùng nấm màu xám, nấm tím, virus NPV và các hoạt chất sinh học đặc hiệu.

Công dụng thuốc trừ bọ xít hại lúa Mebe Pa

✅ Các chủng nấm ký sinh sẽ thâm nhập vào cơ thể sâu non của bọ xít hôi, làm gián đoạn hoạt động tiêu hóa và khiến chúng ngừng ăn, chết sau khoảng 1–3 ngày tùy mật độ gây hại trên ruộng.

✅ Giúp xua đuổi bướm sâu phao và ngăn chặn quá trình sinh sản ngay tại ruộng lúa.

✅ Đồng thời hỗ trợ kiểm soát nhiều đối tượng sâu bệnh khác như rệp sáp, sâu xanh, sâu vẽ bùa, bọ trĩ…

✅ Góp phần duy trì cân bằng sinh thái trong đồng ruộng, giúp cây lúa phát triển khỏe mạnh, ổn định năng suất và chất lượng gạo.

✅ Hiệu lực kéo dài, giúp giảm số lần xử lý sâu bệnh trong vụ, tiết kiệm công và chi phí cho nông dân.

Hướng dẫn cách dùng thuốc trị bọ xít hôi hại lúa

✅ Để xử lý khi bọ xít hôi hại lúa: Pha 100ml chế phẩm Mebe Pa với 100–200 lít nước, phun đều khắp ruộng, lặp lại sau mỗi 3–5 ngày cho đến khi mật độ sâu giảm rõ rệt.

✅ Để phòng ngừa bọ xít hôi hại lúa: Pha 100ml Mebe Pa với 200–400 lít nước, phun định kỳ mỗi 10–20 ngày/lần để duy trì hiệu lực bảo vệ và ngăn sâu phát sinh.

Qua bài viết này, người dân đã biết cách phòng trừ bọ xít hôi hại lúa trong quá trình canh tác. Nếu cần hỗ trợ tư vấn từ Trung Tâm Sinh Học AQ về các chế phẩm sinh học, người nhân có thể liên hệ Hotline: 0932 690 312 – 028 8889 7322 – 0981 355 180. Xem thêm các nội dung chia sẻ kinh nghiệm khác tại nguyenlieusinhhoc.com.