Canh tác lúa sinh học: Mô hình bền vững, hiệu quả, an toàn

Canh tác lúa sinh học là mô hình sản xuất lúa an toàn đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng thực phẩm sạch ngày càng tăng cao. Việc chuyển đổi từ phương pháp truyền thống sang canh tác hữu cơ không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho bà con nông dân mà còn giúp bảo vệ hệ sinh thái, tạo ra nguồn lương thực xanh sạch cho người tiêu dùng.

Với xu hướng mở rộng phương pháp canh tác lúa hữu cơ hiện nay, để hỗ trợ quý bà con chăm bón cho đồng ruộng hiệu quả nhất, AQ Bice giới thiệu đến bà con các giải pháp phân bón nâng cao năng suất và phòng ngừa sâu bệnh hại với các nội dung chi tiết như sau.

Tổng quan về sự ra đời của mô hình canh tác lúa sinh học

Trong bối cảnh ngành nông nghiệp chuyển mình sang canh tác nông sản xanh sạch, an toàn, quy trình trồng lúa của bà con cũng được cải tiến theo hướng sinh học hiện đại, nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giữ gìn hệ sinh thái bền vững.

Với sự hỗ trợ của khoa học và công nghệ, canh tác lúa sinh học không chỉ mang lại lợi ích về mặt kinh tế cho bà con nông dân mà còn đóng góp vào việc bảo vệ môi trường. Đây là hướng đi triển vọng trong quá trình cải tiến nền nông nghiệp, giúp Việt Nam trở thành một quốc gia sản xuất lúa gạo sạch và bền vững trên thị trường trong nước và thế giới.

Canh tác lúa hữu cơ là gì?

Canh tác lúa hữu cơ là quá trình sản xuất lúa theo mô hình sinh học an toàn, không sử dụng hóa chất độc hại, phân bón hóa học hay thuốc bảo vệ thực vật tổng hợp. Bà con nông dân sẽ chăm bón cho ruộng lúa và kiểm soát sâu bệnh thông qua các biện pháp tự nhiên. Mục tiêu của canh tác lúa sinh học là sản xuất ra nguồn nông sản sạch, an toàn, từ đó góp phần bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và hệ sinh thái đồng ruộng.

Mô hình canh tác này tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn về bảo vệ môi trường và an toàn thực phẩm, đồng thời giảm tối đa việc sử dụng hóa chất và các sản phẩm độc hại trong nông nghiệp.

Những lợi ích vượt trội từ mô hình canh tác lúa sinh học

Trồng lúa hữu cơ ngày càng được nhân rộng trên cả nước với nhiều ưu điểm vượt trội, không chỉ cải thiện về mặt kinh tế mà còn bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và môi trường cụ thể như sau.

Cải thiện chất lượng nông sản

Mô hình trồng lúa sinh học tập trung canh tác các giống lúa thuần chủng, không bị tác động bởi hóa chất, nên thu hoạch gạo với chất lượng vượt trội. Sản phẩm không chỉ đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng mà còn mang lại hương vị tự nhiên, thơm ngon và có hàm lượng giá trị dinh dưỡng cao, hoàn toàn không chứa dư lượng hóa chất.

Bảo vệ môi trường

Việc giảm thiểu tối đa các dòng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật giúp hạn chế ô nhiễm môi trường, đồng thời bảo vệ nguồn nước và đất đai. Thay vào đó, việc áp dụng phương pháp sinh học sẽ giúp duy trì sự cân bằng sinh thái ở đồng ruộng, bảo vệ các loài thiên địch, giảm phát thải khí nhà kính và tăng khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu. Quá trình chuyển đổi sang canh tác hữu cơ còn giúp hạ phèn, khử mặn, cải thiện chất lượng đất và nước trong khu vực canh tác.

Tăng năng suất vụ mùa

Khi áp dụng đúng quy trình canh tác lúa thông minh, năng suất có thể được duy trì và cải thiện rõ rệt. Trong quá trình cây lúa được chăm sóc tốt, phát triển có hệ thống rễ khỏe mạnh, khả năng đẻ nhánh tốt và ít bị sâu bệnh tấn công sẽ giúp cho năng suất lúa tăng lên đáng kể.

Giảm chi phí đầu tư và tăng lợi nhuận

Canh tác lúa theo hướng sinh học bền vững giúp giảm thiểu việc sử dụng phân bón hóa học, thuốc trừ sâu và các chi phí sản xuất khác so với quy trình canh tác truyền thống. Nhờ chất lượng gạo được cải thiện, người nông dân có thể bán lúa với giá cao hơn so với sản phẩm lúa thông thường, tăng lợi nhuận từ 20-30%.

Bảo vệ sức khỏe cộng đồng

Mô hình trồng lúa sinh học không gây ra tồn dư hóa chất độc hại như thuốc trừ sâu hay phân bón hóa học trên nông sản, từ đó giúp bảo vệ sức khỏe mọi người. Về lâu dài, đây là hướng đi bền vững, đảm bảo sản phẩm an toàn cho người tiêu dùng.

Áp dụng quy trình canh tác lúa sinh học chi tiết

Quy trình canh tác lúa sinh học được thực hiện đồng bộ từ khâu làm đất, chọn giống, gieo sạ, chăm bón và phòng trừ sâu bệnh hiệu quả, tập trung sử dụng các sản phẩm hữu cơ an toàn trong suốt thời kỳ lúa sinh trưởng. Các công đoạn cụ thể như sau:

Chuẩn bị đất

➡️ Để canh tác lúa hữu cơ thành công, việc làm đất phải đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng, đảm bảo khu vực canh tác không bị ô nhiễm bởi chất thải công nghiệp, cách xa các vị trí như bệnh viện, hay các nguồn ô nhiễm khác.

➡️ Đối với ruộng lúa có sử dụng phân hóa học lâu năm cần phải cải tạo và xử lý sang sản xuất hữu cơ trong vòng ít nhất là một năm. Quá trình cải tạo đất bao gồm sử dụng phân hữu cơ như phân chuồng hoai mục, phân xanh hoặc phân vi sinh để tăng độ phì nhiêu cho đất. Đồng thời điều chỉnh pH phù hợp với cây lúa từ 5.5 đến 6.5). Thực hiện làm sạch và cày bừa kỹ để đảm bảo môi trường thuận lợi cho cây lúa phát triển.

Lựa chọn giống lúa

➡️ Giống lúa được chọn phải là giống thuần đảm bảo chất lượng cao, có khả năng kháng bệnh tốt và không sử dụng giống biến đổi gen.

➡️ Các giống lúa thuần được ưu tiên sử dụng trong canh tác lúa sinh học bởi chúng có khả năng phát triển tốt trong môi trường tự nhiên và ít bị các yếu tố bên ngoài can thiệp.

Xử lý hạt giống và gieo sạ

➡️ Trước khi gieo, bà con cần thực hiện rửa sạch hạt giống trong dung dịch nước muối 15% để loại bỏ hạt lép và các tạp chất. Sau đó ngâm trong nước sạch từ 24 đến 30 giờ giúp kích thích hạt nảy mầm tốt. Tiến hành ủ cho hạt nảy mầm.

➡️ Chọn phương pháp gieo sạ thích hợp, trong đó bà con có thể gieo thưa bằng tay, sử dụng công cụ gieo hàng kéo tay hoặc dùng máy gieo hạt. Lượng giống gieo được khuyến cáo là 50 – 60 kg/ha. Trong đó phương pháp gieo thưa giúp cây lúa phát triển tốt, hạn chế sự cạnh tranh về dinh dưỡng và không gian giữa các cây.

Chăm bón cho đồng ruộng

➡️ Nước tưới: Đảm bảo sử dụng nguồn nước sạch, không bị ô nhiễm, bảo vệ nguồn nước khỏi hóa chất và kim loại nặng. Mực nước ruộng cần giữ ở mức ổn định trong khoảng 3-5 cm ở thời kỳ đầu và có thể điều chỉnh tùy vào từng giai đoạn sinh trưởng của cây lúa.

➡️ Bón phân: Sử dụng các loại phân hữu cơ trong quá trình bón lót, bón thúc như phân chuồng hoai mục (10-15 tấn/ha), phân hữu cơ vi sinh hoặc phân trùn quế, và phân hữu cơ sinh học (2 tấn/ha). Cải tạo độ phì cho đất bằng phân xanh từ cây họ đậu hoặc chế phẩm từ phụ phẩm nông nghiệp.

➡️ Phòng trừ sâu bệnh: Trong canh tác lúa hữu cơ, việc sử dụng thiên địch tự nhiên để kiểm soát sâu bệnh rất quan trọng. Bà con nông dân có thể thả vịt, cá, và các loài thiên địch khác để kiểm soát sâu rầy và ốc hại. Nên trồng hoa dọc theo bờ ruộng để thu hút các loài côn trùng có ích, giúp tiêu diệt sâu bệnh mà không cần dùng thuốc hóa học. Đồng thời cần xử lý cỏ dại bằng cách nhổ bỏ hoặc dùng máy làm cỏ cơ học, hạn chế sử dụng hóa chất.

Bộ sản phẩm hỗ trợ trong quá trình canh tác lúa sinh học từ AQ Bice

Vào mỗi giai đoạn cây lúa sinh trưởng đều cần chăm bón đúng cách, đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng và phòng ngừa các tác nhân gây hại. Sau đây là quy trình bón phân cho lúa với các sản phẩm sinh học từ Công ty AQ gồm có:

Giai đoạn trước sạ

✅ Ô Hai Tầng: Xử lý lúa lộn trước khi làm đất, không cần cắt, đốt gốc rạ. Túi 225g dùng cho 1 công (1000m2), Hũ 1,25kg dùng cho 5 công (5.000m2).

• Bước 1: Bà con cho nước ngập gò từ 5-10 cm, hòa sản phẩm Ô Hai Tầng với nước và trộn với chất độn vừa đủ. Sau đó phun (rải) sản phẩm đều bề mặt ruộng, giữ nước trong vòng từ 2-3 ngày.
• Bước 2: Tiến hành cày xới làm đất, giữ nước thêm từ 3-5 ngày rồi tiến hành rút nước và gieo sạ lúa như thông thường.

✅ Vi HAF (chuyên lúa): Pha 15 – 20g Vi HAF cho bình 20 – 25 lít nước, bà con phun trước sạ từ 5 đến 10 ngày. Hoặc kết hợp cùng Ô Hai Tầng khi xử lý lúa lộn để cải tạo đất, hạ phèn, giải độc hữu cơ và cân bằng pH.

Giai đoạn lúa mạ

✅ Vi HAF (chuyên lúa): Bổ sung hàm lượng dinh dưỡng kích thích cây lúa bung rễ, nở bụi.

✅ Chatomium: Phòng ngừa bệnh đạo ôn cổ bông trên cây lúa, sử dụng 500g sản phẩm hòa lẫn với 600-800 lít nước, sau đó phun đều hoặc tưới trực tiếp vào gốc cây định kỳ 15 – 30 ngày/lần.

✅ Mebe Pa (Green): Phun phòng ngừa bọ trĩ, sâu cuốn lá, sâu đục nõn hại lúa, bà con hòa tan gói 100g với 200-400 lít nước, phun kỹ toàn bộ thân, lá định kỳ 10-20 ngày/lần (3-5 lần/vụ).

Giai đoạn đẻ nhánh

✅ Vi HAF (chuyên lúa): Kích thích cây lúa nở bụi đẻ nhánh nhanh. Áp dụng phun từ 2-3 lần, mỗi lần phun cách nhau 5-7 ngày.

✅ Chatomium: Phòng trừ bệnh đạo ôn cổ bông trên cây lúa

✅ Mebe Pa (Green): Phun phòng ngừa bọ trĩ, rầy nâu, sâu hại lúa

✅ Thuốc phòng trị bệnh bạc lá cháy lá: Bà con pha 500ml sản phẩm thuốc trị bạc lá cháy lá với 200 – 300 lít nước, phun đều dạng sương qua thân lá vào các thời kỳ lúa đẻ nhánh, làm đòng, trước khi lúa trổ 10 ngày và sau khi trổ từ 7-10 ngày.

Giai đoạn làm đòng

✅ Vi HAF (chuyên lúa): Phun từ 2 – 3 lần.

✅ Chatomium: Phòng trừ bệnh đạo ôn cổ bông trên cây lúa

✅ Mebe Pa (Green): Phun phòng ngừa bọ trĩ, rầy nâu, sâu hại lúa

✅ Thuốc trị bệnh vàng lá chín sớm Tribe Vacci Gold: Bà con pha 25-50ml Tribe Vacci gold cho bình 25 lít (bình máy). Sau khi lúa có đòng già cần tiến hành phun phòng với liều lượng 25ml/25lít áp dụng mỗi lần cách nhau 7-10 ngày.

Giai đoạn trổ 

✅ Sử dụng sản phẩm AQ Vô Gạo: Bà con pha 500ml/200 – 400 lít nước và phun trước khi đến thời kỳ trổ bông 7 ngày, sau khi trổ bông và vô gạo đến khi thu hoạch.

✅ Chatomium: Phòng trừ bệnh đạo ôn cổ bông trên cây lúa

✅ Mebe Pa (Green): Phun phòng ngừa bọ trĩ, rầy nâu, muỗi hành, nhện gié, sâu hại lúa

Giai đoạn cong trái me

✅ Sử dụng sản phẩm AQ Vô gạo: Giúp cây lúa vô gạo nhanh, tránh hiện tượng lem lép hạt, nuôi dưỡng bông lúa dài, sáng bóng, hạt chắc, to đầy.

Những điều cần lưu ý trong quá trình canh tác lúa sinh học

Trồng lúa theo hướng sinh học hữu cơ phải tuân theo các nguyên tắc bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên, tăng cường độ phì nhiêu của đất, hạn chế tối đa việc sử dụng hóa chất trong quá trình gieo trồng. Do đó khi áp dụng phương pháp này, bà con nông dân cần nắm vững một số lưu ý quan trọng để đảm bảo hiệu quả sản xuất và chất lượng đồng lúa như sau:

➡️ Đất trồng cần được cày bừa, phơi ải để tiêu diệt mầm bệnh, kết hợp với bón lót bằng các loại phân hữu cơ hoai mục giúp cải tạo cấu trúc đất, tăng cường vi sinh vật có lợi.

➡️ Chọn giống lúa phù hợp với điều kiện tự nhiên ở địa phương, ưu tiên các giống có khả năng chống chịu sâu bệnh và thích nghi tốt với quy trình canh tác hữu cơ.

➡️ Trong quá trình chăm sóc, áp dụng các biện pháp sinh học để phòng trừ sâu bệnh như sử dụng chế phẩm chứa nấm Trichoderma, vi khuẩn Bacillus subtilis,…

➡️ Tạo môi trường thuận lợi cho các loài thiên địch phát triển như thả vịt, bảo vệ ếch nhái, chuồn chuồn,… giúp cân bằng hệ sinh thái đồng ruộng.

➡️ Quản lý nước tưới theo quy trình và ưu tiên sử dụng nước sạch, tránh các nguồn nước ô nhiễm hoặc chất thải công nghiệp.

➡️ Thu hoạch và bảo quản lúa trong canh tác hữu cơ cũng cần lưu ý kho chứa phải thông thoáng, tránh nấm mốc và không sử dụng chất bảo quản tổng hợp.

Canh tác lúa sinh học là một trong những phương pháp hiện đại, an toàn, không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp Việt Nam. Qua đó, AQ Bice hy vọng những thông tin về xu hướng trồng lúa hữu cơ cùng những giải pháp chăm bón hiệu quả trong bài viết trên sẽ hỗ trợ quý bà con canh tác lúa đạt năng suất cao, cho vụ mùa bội thu.