Cách phòng trị bệnh than đen trên lúa và Nguyên nhân do đâu

Bệnh than đen trên lúa thường xuất hiện vào vụ lúa Hè Thu và Thu Đông. Hiện nay bệnh không còn quá phổ biến tại các khu vực trồng lúa ở Việt Nam, chỉ xảy ra với tần suất nhỏ lẻ cho nên thông tin về bệnh hại khá hạn chế.

Dù vậy chúng ta cũng không được làm lơ về mức độ nguy hại khi cây lúa bị than đen. Mời bà con cùng AQ theo dõi bài viết bên dưới để hiểu hơn về tình hình bệnh hại.

Tìm hiểu về bệnh than đen trên lúa là gì?

Năm 1982, bệnh than đen trên lúa (Kernel smut of rice) là một căn dịch hại nghiêm trọng xảy ra tại phía đông bắc của tỉnh An Giang. Tình hình bệnh thuyên giảm sau 1 – 2 năm, hiện tại bệnh vẫn còn xuất hiện tuy nhiên với tần suất thấp, vì thế thông tin về loại bệnh hại này không nhiều.

Như AQ chia sẻ, bệnh thường xảy ra vào vụ lúa Hè Thu và Thu Đông khi điều kiện môi trường đạt 30°C và độ ẩm cao liên tục, nhất là có sương sớm.

Đặc điểm của những ruộng lúa bị bệnh than đen là xanh tươi quá mức do dư thừa đạm (N) hoặc có hạt giống nhiễm bệnh từ trước.

Nguyên nhân nào gây ra bệnh than đen trên lúa?

Nấm Tilletia barclayana (Neovossia horrida) là tác nhân chính gây ra bệnh than đen trên lúa, xuất hiện tại nhiều quốc gia trên thế giới. Lần đầu tiên được phát hiện tại Nhật Bản, sau đó là các khu vực tại Mỹ, Anh và lây truyền qua đường nhập khẩu gạo tại Philippines năm 1920.

Quy trình gây hại của nấm Tilletia barclayana: bào tử áo → bào tử cấp 1 → bào tử cấp 2 → thông qua gió bay đến ruộng lúa → xâm nhập vào bông lúa lúc hạt lúa đang trổ → tấn công cuống của nhụy cái, sản sinh ra các sợi nấm và các bào tử áo → tiếp tục lây bệnh thông qua mầm lúa.

• Bào tử áo lưu trú trong rơm rạ, cỏ dại có màu đen như than.
• Đường lây truyền: gió, nước, hạt giống, dụng cụ làm vườn.
• Thời gian sinh tồn: ≤ 3 năm.

Dấu hiệu của bệnh than đen trên lúa ban đầu ra sao?

Bà con chú ý giai đoạn lúa trổ bông là môi trường lý tưởng để nấm than đen lây lan, nhất là những ruộng lúa xanh tươi quá mức.

Ban đầu, bên ngoài vỏ trấu xuất hiện bột phấn nâu bám lưa thưa, nếu nhìn kỹ sẽ thấy các hạt li ti dày đặc. Theo thời gian, bột phấn nâu chuyển đen và bao phủ kín toàn bộ vỏ trấu. Dấu hiệu này cho biết bệnh than đen lúa đang phát triển mạnh mẽ.

Hạt gạo khỏe mạnh chắc thịt, có độ trong nhất định. Còn hạt gạo bị bệnh than đen xuất hiện vết bệnh màu đen màu trong, khi bóp vỡ sẽ bung ra phấn đen. Thông thường nấm bệnh chỉ xâm chiếm một phần hạt gạo.

💠 Để phân biệt với lúa bị lem lép hạt do nấm Fusarium và Nigrospora, bà con có thể dựa theo màu sắc bệnh để đoán. Bệnh lem lép hạt lúa thường có màu nâu đen – tím đen, bệnh than đen trên lúa đặc thù là màu đen của bào tử nấm Tilletia barclayana.

Tác hại do bệnh than đen trên lúa gây ra như thế nào?

Mạ non vẫn phát triển từ mầm lúa nhiễm bệnh, tuy nhiên rất yếu ớt và chết nhanh ngay sau đó.

Thời kỳ lúa trổ bông bị nấm than đen xâm nhiễm thường cho hạt kém về số lượng và chất lượng, cây sinh trưởng kém, còi cọc. Điều này ảnh hưởng đến năng suất toàn ruộng lúa, cũng như nguồn sống của bà con nông dân nếu không có biện pháp xử lý, ngăn chặn kịp thời bệnh than đen trên lúa.

Một số cách phòng trị bệnh than đen lúa đơn giãn, hiệu quả cao

Hoạt động canh tác là một trong những yếu tố góp phần quyết định sức khỏe ruộng lúa. Chăm sóc kém, thiếu cân bằng dinh dưỡng đều tạo cơ hội cho nấm bệnh phát triển, ví dụ như bệnh than đen ở cây lúa.

Vì thế AQ xin chia sẻ các bí quyết canh tác ruộng lúa theo yêu cầu kỹ thuật, hỗ trợ bà con trồng lúa đạt hiệu suất cao.

Phương pháp chăm sóc phòng ngừa bệnh than đen ở cây lúa

✅ Sử dụng giống lúa chống chịu sâu bệnh, thời tiết tốt: TBR97, ĐH12, v.v.

✅ Xử lý gốc rơm rạ trước khi gieo trồng vụ tiếp theo, nên dùng men vi sinh để ủ rơm rạ trực tiếp tránh tình trạng ngộ độc phân bón.

✅ Làm phẳng mặt ruộng, tránh chỗ cao chỗ thấp do phân bón sẽ tập trung về nơi thấp hơn dẫn đến dư thừa đạm gây bệnh than đen trên lúa.

✅ Giai đoạn trước khi ngâm nước ngập ruộng lúa, không nên bón quá nhiều đạm, cần cân đối hàm lượng dinh dưỡng theo nhu cầu cây lúa.

✅ Nếu phát hiện dấu hiệu bệnh than đen trên cây lúa con, tiến hành nhổ bỏ và xử lý chúng.

Sử dụng thuốc hóa học xử lý bệnh than đen ở cây lúa

Hiện tại, trong Danh sách thuốc BVTV hóa học chưa có sản phẩm nào chuyên trị bệnh than đen cây lúa. Chủ yếu tập trung vào các căn bệnh phổ biến ở lúa như: đạo ôn, khô vằn, lem lép hạt, bạc lúa, vàng lá vi khuẩn, v.v.

Tuy nhiên, bà con có thể sử dụng các thuốc BVTV hóa học có chứa các hoạt chất sau để xử lý cây lúa bị bệnh than đen: Bronopol, Kasugamycin, Saisentong. Lưu ý không được lạm dụng thuốc, phun quá liều lượng cho phép của NSX, gây ảnh hưởng xấu đến giá trị thương phẩm cây lúa và sức khỏe người trồng.

Thuốc đặc trị bệnh than đen trên lúa – Tribe Vacci Gold an toàn cho cây

Do tính chất nghiêm trọng của bệnh hại, việc phun thuốc BVTV là cần thiết để hạn chế rủi ro về sản lượng và phẩm chất hạt. AQ xin giới thiệu Thuốc đặc trị bệnh than đen trên lúa Tribe Vacci Gold – sản phẩm sinh học thế hệ mới chuyên trị các loại nấm bệnh trên ruộng lúa.

*Tribe Vacci Gold do Công ty TNHH Trung Tâm Sản Phẩm Sinh Học AQ nghiên cứu và sản xuất.

Thành phần của thuốc trị bệnh than đen lúa Tribe Vacci Gold

Thuốc trị bệnh than đen trên lúa Tribe Vacci Gold là sự kết hợp giữa các chủng vi sinh hữu ích và chitosan dạng nano, tác động phổ rộng trên toàn ruộng lúa.

🔹 Chaetomium spp: 1 x 10⁶ CFU/ml.

🔹 Trichoderma spp: 1 x 10⁴ CFU/ml.

🔹 Nước cất: 1 lít.

🔹 pHH₂O: 5; Tỷ trọng: 1.14.

Công dụng của thuốc trị bệnh than đen lúa Tribe Vacci Gold

✔️ Ức chế sự phát triển sợi nấm nâTilletia barclayana nhờ nấm đối kháng Trichoderma.

✔️ Tăng cường hệ vi sinh có lợi trong ruộng lúa, nâng cao sức đề kháng trước tình hình thời tiết bất thường.

✔️ Cải thiện cấu trúc đất trồng lúa, giúp đất thoáng khí, tránh tình trạng úng nước.

✔️ Phòng trị một số bệnh hại liên quan: đạo ôn, vàng lá chín sớm, lem lép hạt. V.v.

✔️ Giúp hạt lúa thu hoạch đạt phẩm chất tốt: hạt bóng mẩy, sáng chắc, cứng hạt.

Hướng dẫn sử dụng thuốc trị bệnh than đen lúa Tribe Vacci Gold

Phun trị bệnh than đen trên lúa: 50ml Tribe Vacci Gold + 25 lít nước. Mỗi đợt xử lý cách 5 – 7 ngày/lần.

Phun phòng cây lúa bị than đen: 25ml Tribe Vacci Gold + 25 lít nước. Mỗi đợt xử lý cách 7 – 10 ngày/ lần khi thấy lúa đã trổ đòng già.

Bài viết trên là những thông tin hữu ích về bệnh than đen trên lúa, nguyên nhân và cách phòng trừ tương ứng. Mong rằng những chia sẻ từ AQ đã giúp bà con hiểu hơn về tình hình bệnh hại trên ruộng lúa, kết hợp đồng thời việc chăm sóc và phun phòng đầu vụ trồng lúa, nâng cao năng suất, giúp ruộng lúa đạt sản lượng và chất lượng cao.