Thu hoạch thanh long: Bí quyết thu hoạch trái đạt chuẩn

Thu hoạch thanh long là khâu quyết định trực tiếp đến chất lượng, giá bán và khả năng bảo quản của trái. Nếu thu sai thời điểm hoặc thao tác không đúng kỹ thuật, trái dễ bị dập, mất độ ngọt hoặc nhanh hư trong quá trình vận chuyển.

Do đó, nắm rõ dấu hiệu chín theo từng giống, thời gian thu hợp lý và cách xử lý sau thu hoạch là yếu tố then chốt giúp nâng cao giá trị nông sản và đảm bảo hiệu quả kinh tế cho nhà vườn. Theo dõi bài viết này cùng Sinh học AQ để áp dụng đúng quy trình thu hoạch thanh long nhằm đảm bảo chất lượng tốt nhất cho trái khi bán ra ngoài thị trường.

Tìm hiểu về thu hoạch thanh long

Kỹ thuật thu hoạch thanh long không đơn thuần là việc hái trái khỏi cây mà là một mắt xích quan trọng quyết định chất lượng nông sản sau cùng. Nếu thu không đúng thời điểm hoặc sai thao tác, trái có thể bị mất độ ngọt tự nhiên, dễ dập, nhanh hư và khó bảo quản, dẫn đến rớt giá khi tiêu thụ.

Còn nếu thu hoạch đúng kỹ thuật sẽ giúp giữ nguyên độ tươi, độ đường, tăng thời gian bảo quản và đảm bảo mẫu mã thương phẩm, đặc biệt quan trọng khi xuất khẩu. Vì vậy, thu hoạch cần được xem là quy trình quan trọng thay vì nghĩ đây là công đoạn phụ sau canh tác.

Lựa chọn thời điểm thu hoạch thanh long theo từng loại giống

Mỗi một loại giống thanh long sẽ có thời gian sinh trưởng và dấu hiệu chín khác nhau, vì thế việc xác định đúng thời điểm thu hoạch theo từng loại không chỉ giúp trái đạt độ ngọt tối ưu mà còn đảm bảo độ bền khi vận chuyển và trưng bày, đây cũng là câu trả lời cho thắc mắc “Thanh long bao lâu thu hoạch?”.

▶️ Thanh long ruột trắng: Thường thu hoạch sau 28 – 30 ngày kể từ khi ra hoa. Dấu hiệu trái chín bao gồm vỏ chuyển sang màu đỏ tươi, tai trái hơi héo nhẹ và gai trên vỏ rụng tự nhiên. Đây là thời điểm trái đạt độ đường cao và hình thức đẹp nhất.

▶️ Thanh long ruột đỏ: Cần thời gian lâu hơn, khoảng 32 – 35 ngày sau đậu trái. Khi chín, trái có màu đỏ đậm pha ánh tím, tai co nhẹ vào trong và gai mềm, dễ rụng. Nếu thu sớm hơn thời gian này, trái dễ bị nhạt và chua.

▶️ Thanh long ruột tím, vỏ vàng (giống mới): Các giống nhập khẩu từ Đài Loan, Israel có đặc điểm riêng biệt, không thể dựa hoàn toàn vào màu sắc để xác định độ chín. Trái có thể đạt màu đẹp nhưng bên trong chưa đủ độ ngọt. Với các giống này, nên kết hợp quan sát bằng mắt và dùng thiết bị đo Brix để đo độ đường, đặc biệt quan trọng nếu sản phẩm hướng đến thị trường cao cấp hoặc xuất khẩu.

Các yếu tố ảnh hưởng đến việc thu hoạch thanh long

Trong quá trình thu hoạch thanh long không chỉ chú ý đến độ chín của quả mà còn chịu tác động lớn từ một số yếu tố như điều kiện thời tiết, kỹ thuật thao tác và thời điểm thu phù hợp. Nếu như không kiểm soát tốt các yếu tố này, trái dễ bị giảm phẩm chất, nhanh hư hoặc mất giá trị thương mại.

▶️ Thời tiết lúc thu hoạch: Trời mưa khiến vỏ trái dễ bị ướt, mềm và tạo điều kiện cho nấm bệnh xâm nhập, nhất là tại cuống trái. Ngược lại, thu giữa trưa nắng gắt có thể khiến tai trái héo nhanh, mất nước, ảnh hưởng đến độ tươi và mẫu mã trái.

▶️ Cách cắt cuống: Cắt quá dài sẽ khiến cuống dễ nứt nút, ảnh hưởng đến khả năng bảo quản. Ngược lại, cắt quá sát khiến vết cắt nằm gần vỏ trái, làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh và gây mất thẩm mỹ. Cách tốt nhất là cắt chéo nhẹ, để lại cuống vừa đủ giữ trái chắc và thoáng.

▶️ Thời điểm trong ngày: Thời gian lý tưởng để thu hoạch là sáng sớm hoặc chiều mát, khi trái còn mát tự nhiên, độ ẩm ổn định. Tránh thu vào lúc trưa nắng hoặc ngay sau cơn mưa vì dễ làm tăng tỷ lệ dập trái, nứt vỏ hoặc hư hỏng khi vận chuyển.

Cách thu hoạch thanh long cần chọn trái như thế nào?

Để đảm bảo chất lượng và giá trị thương phẩm cao, thời gian thu hoạch thanh long, việc lựa chọn trái thanh long đủ tiêu chuẩn trước khi thu hoạch là rất quan trọng. Dưới đây là những tiêu chí cần quan sát kỹ:

▶️ Chọn đúng độ tuổi thu hoạch: Thanh long từ lúc ra hoa đến khi thu hoạch cần chọn đúng độ tuổi như ruột trắng khoảng 28 – 30 ngày, ruột đỏ khoảng 32 – 35 ngày, ruột tím vỏ vàng khoảng 35 – 38 ngày. Nếu không thu sớm vì trái sẽ nhạt, không ngọt; thu quá muộn dễ mềm, giảm độ bảo quản.

▶️ Sự chuyển sắc của màu vỏ trái: Vỏ trái thanh long chuyển sang màu đỏ tươi, đều màu từ gốc đến đỉnh, Không còn các vết xanh hoặc sọc vàng (với thanh long vỏ đỏ). Đối với giống vỏ vàng, cách nhận biết là có màu vàng chanh đậm, sáng bóng.

▶️ Tai trái hơi héo nhẹ, co vào trong: Là dấu hiệu sinh lý cho thấy trái đã ngừng phát triển kích thước và bắt đầu ổn định chất lượng.

▶️ Phần gai mềm, rụng tự nhiên: Gai không còn cứng hoặc xanh non, một số trái có thể rụng gai phần đỉnh, điều này cho thấy trái đã đạt độ chín sinh lý.

▶️ Hình dáng đạt chuẩn thương phẩm: Trái thẳng, cân đối không bị cong lệch hay dị dạng, Không bị nám, trầy xước, sâu bệnh tấn công hay bị đốm thối.

Kỹ thuật thu hoạch thanh long đúng cách

Tiến hành thu hoạch thanh long theo đúng hình thức nhằm giúp hạn chế dập trầy và kéo dài thời gian bảo quản. Đặc biệt với những trái được nuôi dưỡng bằng thuốc sinh học, thao tác càng cần chính xác và nhẹ nhàng hơn.

Chuẩn bị một số dụng cụ cần thiết

Các vật dụng cần thiết để tiến hành thu hoạch thanh long bao gồm:

▶️ Dao hoặc kéo sắc bén, sạch sẽ để tránh làm dập mô trái và nhiễm bệnh.

▶️ Bao tay vải hoặc cao su để cầm trái không trượt và không làm trầy vỏ.

▶️ Giỏ nhựa có lỗ thoáng khí hoặc rổ tre có lót đệm mềm để đặt trái sau khi cắt.

Các bước thực hiện quy trình thu hoạch thanh long

Các thao tác chuẩn để tiến hành thu hoạch thanh long được thực hiện như sau:

✅ Một tay giữ nhẹ trái, tay còn lại cắt cuống theo chiều xiên cách gốc trái khoảng 1–2 cm.

✅ Không nắm chặt hoặc bóp mạnh trái, vì vỏ thanh long dễ trầy xước, ảnh hưởng đến mẫu mã.

✅ Sau khi cắt, đặt nhẹ trái vào giỏ, không ném hoặc để rơi tự do.

✅ Với những trái đã được dưỡng bằng thuốc sinh học, cuống thường mềm và dễ rụng hơn bình thường, vì thế cần cắt nhanh, dứt khoát và nhẹ tay để tránh làm tróc cuống hoặc hư đầu trái.

Cách xử lý trái sau khi thu hoạch thanh long

Việc xử lý trái ngay sau thu hoạch thanh long đúng cách là yếu tố quyết định đến độ tươi, thời gian bảo quản và khả năng giữ giá của thanh long, đặc biệt khi vận chuyển xa hoặc lưu kho lâu ngày. Để đảm bảo chất lượng của trái thanh long, sau thu hoạch cần:

➡️ Không rửa nước trực tiếp nếu chưa bán ngay: Trái thanh long sau khi hái còn ẩm và dễ bị tổn thương ở phần cuống. Nếu rửa bằng nước ngay sẽ khiến độ ẩm thấm vào vết cắt, tạo điều kiện cho nấm mốc phát triển, làm hư trái trong quá trình bảo quản.

➡️ Phơi trái ở nơi râm, thoáng trong 2 – 4 giờ: Trái sau khi thu cần được đặt ở nơi thoáng mát, có gió nhẹ, tránh ánh nắng trực tiếp. Mục đích là để hơi nước tự nhiên bay hơi, làm khô bề mặt và cuống, giúp trái ổn định nhiệt độ trước khi đóng gói.

➡️ Đóng gói đúng cách: Khi vận chuyển, cần lót giấy mềm, lưới xốp hoặc dùng thùng có đệm chống sốc để hạn chế dập, trầy vỏ. Tránh chất chồng quá cao làm trái bị ép nặng dẫn đến hư hỏng.

➡️ Xử lý nấm sau thu hoạch: Đối với trái dự kiến lưu kho hoặc vận chuyển xa, nên xử lý bề mặt trái bằng các dung dịch phòng nấm an toàn như nano bạc, nano đồng hoặc chế phẩm sinh học. Việc này giúp hạn chế nấm mốc, giữ trái tươi lâu hơn mà vẫn đảm bảo an toàn thực phẩm.

Nên thu hoạch thanh long bằng hình thức thủ công hay dùng thiết bị

Việc lựa chọn giữa  thu hoạch thủ công và sử dụng thiết bị phụ thuộc vào quy mô vườn, nhân lực và yêu cầu chất lượng trái. Mỗi phương pháp đều có ưu và nhược điểm riêng, cần cân nhắc kỹ để tối ưu hiệu quả.

✅ Thu hoạch bằng hình thức thủ công: Ưu điểm là thao tác chính xác, ít gây tổn thương vỏ trái. Người thu có thể quan sát kỹ từng trái, chọn đúng độ chín, tránh dập hoặc rụng cuống. Phù hợp với những hộ canh tác nhỏ, vườn gia đình hoặc phục vụ thị trường chất lượng cao. Nhưng nhược điểm là tốn thời gian, cần nhiều lao động, chi phí nhân công cáo với những diện tích trồng lớn.

✅ Thu hoạch bằng kẹp cơ học: Ưu điểm là tăng tốc độ thu hoạch, phù hợp vườn quy mô lớn, tiết kiệm thời gian và nhân lực. Nhưng điểm hạn chế đó là nếu thao tác không đúng kỹ thuật, sẽ dễ làm trái bị dập, trầy xước hoặc rụng cuống, ảnh hưởng đến giá trị thương phẩm. Máy móc cũng đòi hỏi chi phí đầu tư và bảo dưỡng.

Kỹ thuật chăm sóc sau thu hoạch thanh long giúp cây không bị suy nhược

Sau mỗi vụ thu hoạch, cây thanh long thường bị hao kiệt dinh dưỡng, rễ yếu và dễ nhiễm bệnh nếu không được chăm sóc kịp thời. Vậy nên, cây cần được phục hồi đúng cách để mau chóng phục hồi để sẵn sàng cho đợt ra hoa, nuôi trái tiếp theo.

Tưới xả để rửa trôi lượng muối trong đất

Trong quá trình nuôi dưỡng trái, bà con có sử dụng các loại phân bón vô cơ, thuốc dưỡng hóa học, điều này có thể gây tích lũy muối khoáng là nguyên nhân hàng đầu khiến rễ bị cháy hoặc làm cho đất bị chai. Vậy nên sau thu hoạch cần tưới đẫm từ 1 – 2 lần để rửa trôi lượng muối dư thừa, giúp đất thông thoáng trở lại.

Cải tạo đất và phun trừ nấm bệnh

Tiến hành cày xới lại đất xung quanh gốc, bón vôi hoặc áp dụng chế phẩm Bio Soil giúp đất trồng cải tạo lại, phòng trừ nấm khuẩn xâm nhập.

Phun thêm các sản phẩm phòng trừ nấm bệnh gây hại trong đất, đặc biệt các sản phẩm như Phy Fusaco có chứa các loại nấm đối kháng có vai trò ức chế mầm bệnh trong đất bảo vệ bộ rễ và hạn chế thối rễ sau mùa mưa hoặc tưới nhiều.

Bón phân hữu cơ, vi sinh để tạo nền cho đợt hoa mới

Sau thu hoạch thanh long, cần bổ sung phân hữu cơ hoai mục kết hợp vi sinh vật có lợi để phục hồi hệ vi sinh đất, bổ sung dinh dưỡng bền vững. Ưu tiên các loại phân gà hoai, phân trùn quế, phân hữu cơ phối trộn với lân và kali hoặc phân bón sinh học như Vi Amen, giúp nuôi mắt nụ chuẩn bị tốt cho lần ra hoa kế tiếp.

Những câu hỏi thường gặp về vấn đề thu hoạch thanh long

Trong quá trình canh tác, đặc biệt vấn đề thu hoạch, nhiều nhà vườn hay người mới trồng thường thắc mắc về thời điểm, chu kỳ và thời gian thu hoạch thanh long. Dưới đây là những câu hỏi phổ biến kèm câu trả lời chính xác, dễ hiểu:

Thanh long 1 năm thu hoạch mấy lần?

Trung bình, thanh long có thể thu hoạch từ 3 đến 5 lần mỗi năm. Với cây ra hoa tự nhiên, thường có 2 – 3 lứa chính vụ. Nếu xử lý ra hoa bằng đèn trong nghịch vụ, có thể bổ sung thêm 1 – 2 lứa, giúp nhà vườn thu hoạch gần như quanh năm.

Thanh long bao nhiêu ngày thu hoạch?

Tùy giống, thời gian từ khi hoa nở đến lúc thu hoạch dao động 28 – 38 ngày. Ruột trắng thường 28 – 30 ngày, ruột đỏ 32 – 35 ngày, còn các giống ruột tím hoặc vỏ vàng mới cần khoảng 35 – 38 ngày. Có thể dùng máy đo Brix để xác định độ ngọt đạt chuẩn trước khi hái.

Thanh long thu hoạch vào tháng mấy?

Chính vụ thường từ tháng 5 đến tháng 10. Nếu canh tác theo mô hình xử lý ra hoa bằng đèn, có thể thu thêm các lứa nghịch từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Như vậy, ở nhiều vùng, thanh long có thể thu hoạch liên tục quanh năm.

Thanh long trồng bao lâu thì thu hoạch?

Sau khi trồng khoảng 12 – 14 tháng, cây bắt đầu cho lứa trái đầu tiên. Năm thứ 2 trở đi cây ổn định dần, và từ năm thứ 3 là thời điểm cho năng suất tốt. Cây thanh long có thể khai thác kinh tế liên tục từ 10 – 15 năm nếu chăm sóc đúng kỹ thuật.

Thu hoạch thanh long không đơn thuần là việc hái trái mà đây chính là một khâu kỹ thuật được áp dụng theo quy trình bài bản nhằm đảm bảo chất lượng trái, nâng cao giá bán và đáp ứng được việc bảo quản sau thu hoạch. Bài viết trên, AQ Bice đã giúp quý nhà vườn biết cách tiến hành thu hoạch làm sao cho chính xác, nhận biết thời điểm tốt để thu hoạch cũng như hướng dẫn cách chăm sóc cây sau thu hoạch để hạn chế tình trạng suy nhược.