Cách chăm sóc cây na cho ra quả đồng đều, đạt tiêu chuẩn cao

Cách chăm sóc cây na cho ra quả phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giống cây, chế độ dinh dưỡng, tưới nước, tỉa cành và các biện pháp phòng trừ sâu bệnh. Việc thực hiện đúng kỹ thuật trong từng giai đoạn sinh trưởng sẽ giúp cây na phân hóa mầm hoa tốt, đậu quả nhiều và hạn chế rụng trái non. Bài viết sau đây, Sinh học AQ sẽ hướng dẫn chi tiết từng bước thực hiện cách chăm sóc cây na khi ra quả nhằm để nâng cao năng suất na một cách bền vững.

Tổng quan về cách chăm sóc cây na cho ra quả

Cách chăm sóc cây na cho ra quả là quá trình tổng hợp nhiều kỹ thuật canh tác nhằm đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh, phân hóa mầm hoa đúng thời điểm và đậu quả hiệu quả. Việc chăm sóc đúng cách không chỉ giúp cây ra hoa đều, quả to, ngọt mà còn hạn chế tình trạng rụng hoa, rụng trái non thường gặp.

Từ khâu bón phân, tưới nước, tỉa cành đến phòng trừ sâu bệnh, mỗi bước đều cần thực hiện đúng thời điểm và phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu từng vùng.

Đặc điểm hình thái của cây na

Cây na, còn gọi là mãng cầu ta, thuộc họ Na (Annonaceae), là cây ăn quả nhiệt đới được trồng phổ biến ở Việt Nam. Cây có nguồn gốc từ vùng Trung Mỹ và Caribe, sau đó được du nhập và thích nghi tốt với điều kiện khí hậu nước ta.

Quả na có vị ngọt đậm, thơm đặc trưng, thường được dùng ăn tươi, làm sinh tố hoặc chế biến thành sản phẩm giá trị cao.

Cây na có các đặc điểm hình thái nổi bật như sau:

▶️ Thân: Thuộc loại thân gỗ nhỏ hoặc cây bụi lớn, chiều cao trung bình từ 2–5m. Thân có vỏ nâu xám, nhiều vết nứt dọc, phân cành sớm, tán rộng, dễ tạo tán.

▶️ Lá: Có hình dạng bầu dục thuôn dài, lá mọc cách, đầu nhọn, mặt trên xanh đậm, mặt dưới xanh nhạt. Lá có mùi thơm nhẹ khi vò nát do chứa tinh dầu.

▶️ Hoa: Mọc đơn đọc hoặc theo từng cụm nhỏ ở nách lá, có cuống dài, màu xanh lục nhạt. Hoa có ba cánh dày, hình tam giác, nở vào sáng sớm, thời gian thụ phấn ngắn nên dễ rụng nếu không thụ phấn kịp.

▶️ Quả: Hình dáng hơi thuôn, tròn, là loại quả tụ, có mắt nổi rõ, vỏ mỏng, khi chín có mùi thơm và mềm. Ruột trắng ngà, chứa nhiều hạt đen cứng. Trọng lượng mỗi quả có thể to từ 200g đến 1kg tùy giống.

▶️ Rễ: Thuộc hệ rễ chùm, ăn nông, phân bố gần mặt đất nên nhạy cảm với hạn hoặc úng kéo dài. Cần che phủ và giữ ẩm để cây phát triển ổn định.

Công dụng của cây na với đời sống

Cây na mang lại nhiều công dụng thiết thực trong đời sống, không chỉ là nguồn thực phẩm bổ dưỡng mà còn có giá trị dược liệu và kinh tế cao.

✅ Quả na giàu vitamin C, B6, kali và chất xơ, giúp tăng cường đề kháng, hỗ trợ tiêu hóa, tốt cho tim mạch và làm đẹp da.

✅ Các bộ phận khác của cây na như lá, hạt, vỏ thân còn được dùng trong y học cổ truyền để trị tiêu chảy, đau bụng, sát trùng hoặc làm thuốc trừ sâu tự nhiên.

✅ Về mặt kinh tế, cây na có khả năng cho thu nhập ổn định nhờ nhu cầu tiêu thụ cao trong nước và xuất khẩu, đặc biệt là các giống na cao sản như na dai, na Thái, na không hạt.

✅ Với người trồng, đây là loại cây dễ canh tác, ít tốn công chăm sóc, có thể phát triển ở nhiều vùng sinh thái khác nhau.

Yếu tố sinh trưởng của cây na

Để cây na có thể sinh trưởng tốt, cần đảm bảo các yếu tố sinh trưởng phù hợp với môi trường như sau:

▶️ Na là cây ăn quả nhiệt đới, ưa khí hậu ấm áp, nắng nhiều, khô ráo vào thời điểm ra hoa, đậu trái. Cây sinh trưởng tốt ở vùng trung du, miền núi thấp và vùng đất bán khô hạn. Mùa mưa kéo dài hoặc khí hậu ẩm ướt quá mức trong giai đoạn hoa nở có thể làm rụng hoa, giảm tỷ lệ đậu quả.

▶️ Nguồn ánh sáng dồi dào là năng lượng mà cây na cần được hấp thụ mỗi ngày để quang hợp, giúp cây sinh trưởng tốt, thúc đẩy quá trình phân hóa mầm hoa và phát triển quả.

▶️ Cây na thích nghi với độ ẩm trung bình đến cao (khoảng 70 – 85%), nhưng không chịu được ngập úng. Cần độ ẩm ổn định trong suốt giai đoạn cây ra lộc, ra hoa và nuôi quả, tuy nhiên phải thoát nước tốt để rễ không bị úng.

▶️ Nhiệt độ lý tưởng để cây na sinh trưởng là từ 22 – 32°C, nếu dưới 15°C hoặc trên 38°C kéo dài sẽ gây ức chế sinh trưởng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình phân hóa mầm hoa và thụ phấn, đậu quả.

▶️ Cây na phát triển tốt trên đất tơi xốp, sạch mầm bệnh hoàn toàn, thoát nước tốt, giàu mùn và hữu cơ. Đất pha cát, đất đồi hoặc đất thịt nhẹ là lựa chọn lý tưởng. pH đất thích hợp trong khoảng 5,5 – 6,5. Cây cũng có thể thích nghi trên đất nghèo nếu được bón phân hữu cơ đầy đủ.

▶️ Vào giai đoạn ra lộc, phân hóa mầm hoa và nuôi quả, cây được cung cấp nước tưới thường xuyên. Tuy nhiên, cây na không chịu được úng và rễ rất dễ thối nếu bị ngập nước. Ở mùa mưa, cần thoát nước nhanh cho gốc cây, mùa khô nên tưới đều 3 – 5 ngày/lần tùy theo độ ẩm đất.

Thời điểm thích hợp để trồng cây na

➡️ Cây na thường được trồng vào thời điểm đầu mùa mưa, khi đất đủ ẩm và thời tiết thuận lợi cho cây bén rễ, sinh trưởng. Ở miền Bắc, nên trồng vào khoảng tháng 2 – 4 hoặc tháng 8 – 9.

➡️ Miền Trung và miền Nam có thể trồng từ tháng 4 – 6, trước khi mưa nhiều. Nếu chủ động được nguồn nước và chăm sóc phù hợp, có thể trồng quanh năm, nhưng cần tránh thời điểm nắng gắt hoặc mưa lớn kéo dài làm cây chết héo hoặc thối rễ.

Cây na trồng bao lâu có trái?

Nhiều bà con thắc mắc cây na ra quả vào mùa nào, trồng cây na bao lâu có trái, những thắc mắc của quý vị sẽ được trả lời cụ thể trong phần này:

• Cây na thường bắt đầu cho quả sau khoảng 2 – 3 năm trồng, tùy vào giống và điều kiện chăm sóc. Với giống na ghép hoặc na Thái, cây có thể cho bói ngay từ năm thứ 2, nhưng để ổn định về năng suất tốt nhất từ năm thứ 4 trở đi.
• Về thời vụ, na ra hoa chủ yếu vào mùa xuân đầu hè, từ tháng 3 đến tháng 5, kết trái trong mùa mưa và thu hoạch từ tháng 7 đến tháng 9.

Kỹ thuật chăm sóc cây na trong giai đoạn ra hoa

Muốn cây ra hoa nhiều, đậu quả tốt và cho thu hoạch đúng vụ, người trồng cần chăm sóc đúng kỹ thuật theo từng giai đoạn phát triển. Dưới đây là quy trình chăm sóc cây na theo từng giai đoạn quan trọng.

Chăm sóc cây na sau thu hoạch

➡️ Sau khi thu hoạch, cây na cần được nghỉ và phục hồi để chuẩn bị cho vụ sau. Người trồng nên cắt tỉa cành đã mang quả, cành khô, sâu bệnh để tạo tán thông thoáng.

➡️ Đồng thời, tiến hành bón phân hữu cơ hoai mục kết hợp phân vi sinh hoặc NPK cân đối để giúp cây phục hồi dinh dưỡng. Thực hiện tưới nước giữ ẩm nhẹ, tránh để cây bị khô hạn kéo dài sau thu hoạch vì có thể làm yếu rễ và chậm ra lộc mới.

Chăm sóc cây na giai đoạn ra hoa

➡️ Bước vào giai đoạn phân hóa mầm hoa vào khoảng tháng 3 – 4, cần giảm lượng đạm và tăng cường lân, kali để kích thích cây ra hoa đều, bền và không bị rụng sớm. Bổ sung thêm Bo, Mg và các vi lượng để hoa phát triển tốt, ít bị biến dạng trái sau này.

➡️ Vào giai đoạn này cần hạn chế tưới quá nhiều để tránh tình trạng rụng nụ. Để tăng tỷ lệ đậu quả bà con có thể áp dụng biện pháp thụ phấn thủ công vào mỗi buổi sáng sớm.

Cách chăm sóc cây na ra quả

➡️ Khi cây đã đậu quả, việc cung cấp đủ nước và dinh dưỡng để nuôi trái rất quan trọng. Cần cung cấp nước tưới đều đặn, đặc biệt vào thời điểm nắng nóng hoặc đất bị khô.

➡️ Bón bổ sung kali, canxi và magie giúp quả lớn nhanh, vỏ cứng, ít rụng non. Cần tỉa bỏ bớt những quả nhỏ, mọc dày để tập trung nuôi trái chính.

➡️ Đồng thời, theo dõi và phòng trừ sâu bệnh hại quả như ruồi đục trái, bọ trĩ bằng biện pháp sinh học hoặc bẫy dẫn dụ, tránh sử dụng thuốc hóa học thời điểm gần thu hoạch.

Hướng dẫn cách chăm sóc cây na cho ra quả đúng thời điểm

Để cây ra quả sai, đạt chất lượng cao cần nắm vững các cách chăm sóc cây na cho ra quả đúng cách. Bón phân đủ liều lượng, tỉa cành hay xử lý sâu bệnh không chỉ giúp cây phát triển khỏe mà còn quyết định đến tỷ lệ đậu quả và chất lượng thu hoạch.

Bón phân chăm sóc cây na khi có quả

Khi cây bắt đầu đậu trái, việc bón phân cần được chú trọng nhiều để quyết định chất lượng trái có đạt tiêu chuẩn hay không. Giai đoạn này, cây cần nhiều kali, canxi và magie để nuôi trái, đồng thời duy trì đủ độ ẩm để quá trình vận chuyển dinh dưỡng diễn ra ổn định.

✅ Bón bổ sung thêm phân chuồng đã ủ hoai mục, các loại phân hữu cơ vi sinh, phân sinh học như Vi Amen bón quanh gốc để tăng cường dinh dưỡng, giúp cây khỏe, bộ rễ không bị ảnh hưởng nhiều từ các loại phân hóa học.

✅ Cách bón: Bón phân theo rãnh tròn quanh tán cây (cách gốc 40 – 60cm), lấp đất nhẹ và tưới ẩm ngay sau khi bón. Có thể chia thành 2 – 3 lần bón trong suốt quá trình nuôi quả để cây hấp thu tốt hơn.

✅ Ngoài ra có thể kết hợp thêm phân bón lá chứa Bo, Ca, Mg và vi lượng định kỳ từ 10 – 15 ngày/lần để trái phát triển đều, hạn chế méo mó, lép hạt. Không bón quá nhiều đạm, vì sẽ làm cho trái bị chậm chín, dễ nứt, từ đó khiến sâu bệnh có cơ hội dễ xâm nhập và gây thối hỏng quả.

Chế độ tưới tiêu hợp lý

Cách chăm sóc cây na cho ra quả tiếp theo bà con cần chú ý đó là chế độ tưới cho cây. Trong giai đoạn này, việc tưới nước đúng cách là yếu tố quan trọng giúp trái phát triển đều, hạn chế rụng non và nâng cao chất lượng trái.

✅ Bà con nên duy trì tưới 3 – 5 ngày/lần, tùy theo điều kiện thời tiết và độ ẩm đất. Những ngày nắng nóng, có thể tăng lên 2 – 3 ngày/lần để giữ ẩm quanh gốc. Nên tưới vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh tưới vào trưa nắng làm sốc rễ.

✅ Muốn giữ ẩm tốt hơn, bà con có thể sử dụng rơm rạ, cỏ khô hoặc mùn hữu cơ để phủ xung quanh gốc.

Cắt tỉa tạo tán cho cây đậu quả

✅ Vào giai đoạn đang ra trái, bà con nên tỉa bỏ các cành tăm, cành khô, cành bị sâu bệnh và cành mọc bên trong tán để tạo độ thoáng cho ánh sáng và không khí lưu thông tốt hơn.

✅ Đồng thời, nên tỉa bớt một số chùm quả mọc quá dày hoặc quả dị dạng, quả nhỏ để cây tập trung nuôi những quả còn lại phát triển đều, chất lượng hơn. Khi tỉa, nên dùng kéo sắc, sát cành chính và tránh làm dập thân cây.

Phòng trừ sâu bệnh

Sâu bệnh tấn công cây na vào giai đoạn ra trái ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cũng như năng suất của cây. Chính vì vậy, muốn cây phát triển khỏe, ra quả đều cần theo dõi, phát hiện và xử lý sâu bệnh kịp thời là điều không thể bỏ qua. Dưới đây là một số loại sâu bệnh phổ biến và biện pháp phòng trừ phù hợp:

Bệnh thán thư: Xuất hiện đốm nâu tròn trên lá, hoa và quả, sau chuyển đen khô. Quả non thường bị khô và rụng, quả lớn cũng bị đen vỏ, giảm giá trị thương phẩm.

✅ Cách phòng trị: Phun ngừa định kỳ từ khi quả còn nhỏ đến trước thu hoạch 10 ngày. Dọn sạch lá rụng, tạo tán thông thoáng để giảm ẩm độ trong vườn. Về thuốc, bà con nên chọn những dòng hữu cơ, sinh học an toàn như Phy Fusaco để tránh gây tồn đọng chất độc hại trong trái.

Bệnh thối rễ: Cây sinh trưởng kém, lá vàng, quả nhỏ, rụng sớm. Quan sát rễ thấy bị mục, thối do nấm Fusarium solani.

✅ Cách phòng trị: Tránh để đất đọng nước lâu ngày, bón bổ sung vôi hằng năm để cải tạo đất.

Rệp sáp: Chúng chủ yếu bám trên đọt non, hoa, quả để chích hút nhựa; làm lá vàng, trái chậm lớn, dễ bị nấm bồ hóng phủ đen.

✅ Cách phòng trị: Trồng mật độ hợp lý, cắt bỏ cành sát đất và cây bệnh sau thu hoạch. Tưới đủ nước, phun mạnh bằng vòi để rửa trôi rệp. Diệt kiến đen là trung gian lan truyền rệp lan sang cây khác. Áp dụng biện pháp sinh học như bảo vệ thiên địch như bọ rùa, ong ký sinh; dùng chế phẩm sinh học chuyên trị côn trùng gây hại như Mebe Pa.

Sâu đục quả: Vỏ quả có lỗ nhỏ, phân sâu đùn ra ngoài, quả dễ rụng. Một quả có thể bị nhiều sâu cùng phá hại.

✅ Cách phòng trị: Thường xuyên thăm vườn, loại bỏ những quả bị sâu cắn đục, phun thuốc phòng ngừa từ sớm.

Bọ vòi voi: Hoa na bị đen, khô, không rụng mà dính vào cây. Bọ ẩn nấp trong cánh hoa, phá hại từ khi hoa mới nở.

✅ Cách phòng trị: Phun thuốc xông hơi mạnh vào thời điểm trước khi hoa nở rộ, sử dụng thuốc đúng liều lượng, phun đẫm lên hoa để đạt hiệu quả cao.

Trên đây là toàn bộ những kỹ thuật và lưu ý quan trọng trong cách chăm sóc cây na cho ra quả hiệu quả, từ khâu phục hồi sau thu hoạch đến giai đoạn ra hoa, nuôi quả và phòng trừ sâu bệnh. Việc áp dụng đúng thời điểm và phù hợp với điều kiện từng vùng sẽ giúp cây phát triển khỏe, đậu quả sai và cho chất lượng trái cao. Hy vọng với những chia sẻ từ Công ty thuốc Sinh Học AQ sẽ là tài liệu hữu ích giúp bà con nâng cao năng suất, hướng đến canh tác bền vững và hiệu quả hơn trong mỗi vụ mùa.