Bệnh khảm trên dưa leo: Nguyên nhân, biểu hiện ban đầu

Bệnh khảm trên dưa leo là một thách thức lớn cho bà con trồng dưa bởi những thiệt hại nghiêm trọng mà loại bệnh hại này gây ra. Tình trạng khảm lá sẽ xuất hiện thông qua những triệu chứng như lá xoăn, có đốm vàng, khiến cây dưa leo còi cọc, chậm phát triển. Do đó, để hạn chế hậu quả của mầm bệnh khảm lá dưa leo, nhà vườn cần sớm phát hiện và áp dụng các biện pháp canh tác hợp lý cho vườn trồng. Hôm nay kỹ sư AQ Bice sẽ thông tin chi tiết đến bà con hiểu rõ hơn về bệnh khảm dưa leo với các nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, cách phòng và xử lý hiệu quả nhằm bảo vệ vườn dưa leo xanh tốt, cho năng suất cao với các nội dung như sau.

Bệnh khảm trên dưa leo là gì?

Bệnh khảm trên dưa leo là hiện tượng lá cây xuất hiện các đốm hoặc mảng màu vàng nhạt xen lẫn màu xanh tạo nên các vết khảm rõ nét. Đây là biểu hiện đặc trưng của tình trạng cây trồng bị nhiễm virus gây hại và thường lây truyền qua côn trùng chích hút như rầy mềm, bọ trĩ, bọ phấn trắng…

Bệnh khảm có khả năng lây lan nhanh chóng qua côn trùng, đặc biệt trong điều kiện thời tiết nóng ẩm. Nếu không phát hiện và xử lý kịp thời, virus có thể lan truyền sang nhiều cây khác, gây ra dịch bệnh trên diện rộng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến toàn bộ vườn cây.

Nguyên nhân nào đã gây ra bệnh khảm trên dưa leo?

▶️ Virus chính gây ra bệnh khảm dưa leo có tên khoa học là Cucumber Mosaic Virus (CMV), thuộc họ Bromoviridae. Loại virus này là tác nhân gây bệnh phổ biến trên hơn 150 loại cây trồng khác nhau, đặc biệt là các loại cây thuộc họ bầu bí như dưa leo, dưa chuột, dưa hấu, bí đỏ, bí xanh…

▶️ Dưa leo bị khảm chủ yếu do virus lan truyền mạnh mẽ thông qua các loài côn trùng chích hút. Trong đó, rệp dưa (Aphids) là một tác nhân quan trọng, chúng có kích thước nhỏ, sống bằng cách hút nhựa cây và đồng thời truyền virus từ cây bệnh sang cây khỏe. Bọ trĩ (Thrips) cũng là trung gian truyền virus hiệu quả, đặc biệt phát triển nhanh trong điều kiện thời tiết nóng và khô.

▶️ Ngoài ra virus gây bệnh khảm còn có khả năng tồn tại qua nhiều mùa vụ trong hạt giống, rễ cây, hoặc sống ký sinh trên các cây chủ phụ như hoa dại và một số loại cây trồng khác trong khu vực. Từ đó có thể làm tăng nguy cơ bệnh tái phát và lan rộng nếu không được kiểm soát kịp thời.

Điều kiện phát sinh và lây lan virus gây bệnh khảm trên dưa leo

Virus khảm dưa leo phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết nắng nóng, khô hạn, đặc biệt vào mùa hè. Đây cũng là thời điểm các loài côn trùng chích hút phát sinh nhiều, làm tăng khả năng lây nhiễm mầm bệnh trong vườn. Thời tiết nóng khô khiến cây dưa leo dễ bị suy yếu, giảm sức đề kháng và tạo điều kiện thuận lợi để virus tấn công. Bên cạnh đó, các yếu tố sau cũng góp phần làm bùng phát dịch bệnh tại vườn:

• Việc sử dụng hạt giống không qua xử lý hoặc lấy từ cây đã bị nhiễm bệnh.
• Không vệ sinh dụng cụ lao động trong quá trình cắt tỉa, thu hoạch từ đó làm lây lan virus trong vườn.
• Trồng cây liên tục trên cùng một diện tích, đặc biệt là các loại cây thuộc họ bầu bí, tạo điều kiện cho côn trùng ký chủ và virus tồn tại.
• Ruộng vườn có cỏ dại làm nơi trú ẩn cho rệp và bọ trĩ, làm tăng mật độ côn trùng truyền virus khảm dưa leo.

Những triệu chứng ban đầu của bệnh khảm trên dưa leo

Dưới đây là những dấu hiệu của bệnh khảm trên cây dưa leo do sự tấn công của virus như sau:

• Lá non bị khảm: Trên bề mặt lá có các mảng vàng, xanh nhạt xen lẫn màu xanh đậm xuất hiện rải rác hoặc lan rộng. Lá mới mọc thường có kích thước nhỏ hơn, mép lá bị cuộn vào trong hoặc nhăn nheo.
• Đọt non bị biến dạng: Đọt cây dưa leo không phát triển bình thường mà bị xoăn lại, cong queo, co rúm lại. Toàn bộ thân cây bị còi cọc, thân yếu, dễ gãy đổ.
• Giảm khả năng ra hoa và đậu quả: Số lượng hoa giảm, tỷ lệ đậu quả thấp hơn, quả dưa leo phát triển không đều, bị biến dạng và kích thước nhỏ hơn bình thường.
• Quả có vị đắng: Do sự tấn công của virus khiến cây bị giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng, quả dưa leo bị khảm thường có vị đắng, vỏ quả sần sùi, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng thương phẩm.

Hậu quả của bệnh khảm trên dưa leo nghiêm trọng như thế nào?

Khảm lá dưa leo đã gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất vườn cây như sau:

➡️ Cây dưa leo bị bệnh khảm thường phát triển chậm, thân lá bị biến dạng, nhăn nheo, còi cọc. Hoa ít đậu, khả năng thụ phấn kém khiến số lượng quả giảm rõ rệt.

➡️ Chất lượng quả suy giảm, có vị đắng, phần thịt không đều, màu sắc loang lổ và dễ bị hư hỏng. Khi thu hoạch dưa leo không đáp ứng được yêu cầu về mẫu mã, chất lượng nên khó tiêu thụ trên thị trường, ảnh hưởng lớn đến thu nhập của nông dân.

➡️ Virus khảm có thể tồn tại trong đất, hạt giống, tàn dư cây bệnh và cả các loài cỏ dại ký chủ. Đây là nguyên nhân khiến cho nguy cơ dịch bệnh dễ tái phát trong các mùa vụ tiếp theo nếu nhà vườn không có biện pháp quản lý kịp thời.

Các biện pháp canh tác phòng ngừa bệnh khảm trên dưa leo hiệu quả

Để hạn chế tối đa thiệt hại do bệnh khảm lá gây ra, nhà vườn cần áp dụng kết hợp các biện pháp như chọn giống kháng bệnh, vệ sinh đồng ruộng, kiểm soát côn trùng, luân canh hợp lý và chăm sóc cho vườn cây xanh tốt cụ thể như sau:

Sử dụng giống cây kháng bệnh

Một trong những biện pháp phòng bệnh quan trọng nhất là lựa chọn giống dưa leo có khả năng kháng virus. Đây là giống đã được tuyển chọn kỹ càng từ đó sẽ giảm nguy cơ vườn cây bị nhiễm bệnh từ đầu vụ.

Ngoài ra, nhà vườn cần chú ý không nên sử dụng hạt giống lấy từ những cây bệnh hoặc nguồn không rõ ràng để tránh mang mầm bệnh vào vườn. Khử trùng hạt giống trước khi gieo giúp loại bỏ virus tồn tại trong hạt, tránh lây lan bệnh ngay từ giai đoạn gieo trồng.

Vệ sinh đồng ruộng và dụng cụ lao động

Virus có thể lây lan qua dụng cụ cắt tỉa, vì vậy cần vệ sinh dao kéo trước và sau khi làm việc để hạn chế sự lây lan. Khi phát hiện cây bệnh nặng, nhà vườn cần nhổ bỏ và tiêu hủy ngay để không làm lan rộng dịch bệnh trong vườn.

Luân canh cây trồng hợp lý

Không nên trồng liên tục giống dưa leo hoặc các cây thuộc họ bầu bí trên cùng một diện tích trong nhiều vụ. Nhà vườn nên áp dụng mô hình luân canh với các loại cây khác như lúa nước, rau cải, hành, đậu để phá vỡ vòng đời của côn trùng truyền bệnh và giảm mật độ virus trong đất.

Kiểm soát côn trùng lan truyền bệnh khảm

Phòng trừ các loài rệp, bọ trĩ, rầy xanh là biện pháp then chốt để hạn chế sự lây lan virus khảm. Có thể sử dụng thuốc trừ sâu sinh học và phun trị tập trung vào thời điểm côn trùng xuất hiện nhiều nhất. Bên cạnh đó nhà vườn có thể dùng màng phủ bạc giúp xua đuổi bọ trĩ, góp phần hạn chế dịch bệnh.

Bón phân hợp lý

Cung cấp đủ dinh dưỡng, đặc biệt là phân chuồng hoai mục giúp cây khỏe mạnh, tăng sức đề kháng với mầm bệnh. Tránh bón phân dư thừa đạm khiến cây phát triển quá nhanh và yếu ớt dễ nhiễm bệnh.

Thuốc sinh học đặc trị bệnh khảm trên dưa leo Tribe Vacci Gold (New)

Trong quá trình canh tác dưa leo, việc theo dõi vườn thường xuyên giúp bà con phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, từ đó có biện pháp xử lý bệnh khảm lá hiệu quả. Nhằm hỗ trợ bà con phòng trừ các tình trạng xoăn lá, xoăn ngọn trên cây trồng, Công ty Sinh Học AQ cung cấp dòng sản phẩm Tribe Vacci Gold (new) giúp cô lập virus khảm với thông tin và hướng dẫn sử dụng như sau:

Thành phần thuốc trị bệnh khảm dưa leo Tribe Vacci Gold (new)

✅ Chaetomium spp: 10^6 CFU/g (ml); Trichoderma spp: 10^4 CFU/g (ml); pHH2O: 5, tỷ trọng: 1.14, dung môi vừa đủ.

✅ Các loại enzim ngoại bào và các hoạt chất kháng sinh sinh học lên men, nano chitosan dạng Nano bền vững cùng phụ gia đặc biệt.

Công dụng thuốc trị bệnh khảm dưa leo Tribe Vacci Gold (new)

✅ Cô lập các chủng virus xâm nhập và gây hại cây dưa leo. Đồng thời phòng ngừa, hạn chế vấn đề xoăn lá, xoăn ngọn và sượng trái trên cây trồng.

✅ Phòng trừ các tác nhân gây hại, lây nhiễm bệnh lên cây trồng như: cà chua, dưa leo, bầu, bí, chanh dây… như nứt thân, xì mủ, thán thư, sương mai, héo rũ, cháy lá,…

✅ Nâng cao sức đề kháng cho cây trồng, cũng như cải thiện năng suất và chất lượng nông sản.

Hướng dẫn sử dụng thuốc trị bệnh khảm dưa leo Tribe Vacci Gold (new)

✅ Phun trị dưa leo bị khảm: Pha 250ml Tribe Vacci Gold (new) cùng 400 lít nước, phun tưới kỹ toàn bộ tán lá và vùng dưới gốc, thực hiện định kỳ phun từ 5 – 7 ngày/lần.

✅ Phun phòng dưa leo bị khảm: Hòa 250ml dung dịch Tribe Vacci Gold (new) vào 600 lít nước, phun đều tán lá và áp dụng định kỳ phun từ 1 – 2 lần/tháng.

✅ Trường hợp cây dưa leo suy yếu: Bổ sung thêm 100ml Vi AMEN vào 200 lít nước.

Bệnh khảm trên dưa leo sẽ không còn là nỗi lo của bà con khi thực hiện canh tác hiệu quả cùng những hướng dẫn chi tiết từ AQ Bice với các nội dung ở bà viết trên. Bà con cần chủ động trong việc theo dõi, phát hiện sớm và áp dụng đúng các biện pháp phòng trừ bệnh khảm cùng dòng sản phẩm đặc trị Tribe Vacci Gold (new) để bảo vệ vườn dưa leo luôn khỏe mạnh, đạt năng suất và chất lượng tốt nhất nhé.