Rầy chổng cánh hại bưởi: Cách nhận biết và Phòng trừ an toàn

Rầy chổng cánh hại bưởi là loại côn trùng gây hại nghiêm trọng trên vườn bưởi của bà con nông dân, chúng tấn công chủ yếu vào lá non, cành non và mầm hoa, làm giảm năng suất và chất lượng trái. Loài rầy này sinh sản nhanh, mật độ cao, kết hợp với nấm bồ hóng khiến lá vàng, quăn và trái sần sùi, dễ rụng.

Vì thế cần nhận biết sớm và áp dụng các biện pháp phòng trừ hiệu quả là cách để giúp bảo vệ vườn bưởi, duy trì cây khỏe mạnh và nâng cao năng suất thương phẩm. Để hiểu rõ hơn về loài rầy này và đưa ra các giải pháp điều trị hữu ích nhất, hãy cùng Trung tâm Sinh học AQ theo dõi bài viết sau đây nhé.

Tìm hiểu về loài rầy chổng cánh hại bưởi

Rầy chổng cánh hại bưởi có tên khoa học là Diaphorina citri, là một trong những loại côn trùng gây hại nguy hiểm nhất trên cây có múi, đặc biệt là bưởi. Chúng không chỉ hút nhựa làm cây suy yếu mà còn truyền bệnh vàng lá gân xanh, khiến năng suất và chất lượng trái giảm nghiêm trọng. Việc nhận biết sớm sự xuất hiện của rầy và áp dụng biện pháp phòng trừ phù hợp ngay từ đầu là yếu tố then chốt để bảo vệ vườn bưởi luôn khỏe mạnh, sinh trưởng ổn định và cho trái đạt chuẩn.

Đặc điểm loài rầy chổng cánh hại bưởi

Rầy chổng cánh là loài côn trùng có thể sinh trưởng ở bất kỳ điều kiện khí hậu, nhiệt độ nào. Thường những con rầy trưởng thành có thể sống ở vùng nhiệt độ lạnh – 4°C hoặc cả ở những vùng có khí hậu khô, nóng. Đặc biệt phát triển mạnh mẽ khi nhiệt độ đạt từ 25 – 30°C, mùa mưa hoặc gặp thời tiết ấm áp.

Những vườn bưởi có đọt non ra liên tục, trồng ở khu nhiều bóng râm, thiếu sự thông thoáng sẽ là môi trường sống lý tưởng cho loài côn trùng này. Kết hợp thời tiết nắng mưa xen kẽ sẽ thúc đẩy mật độ lây lan của rầy chổng cánh nhiều hơn.

Về vòng đời, rầy chổng cánh trải qua vòng đời từ 28 – 32  ngày, mỗi năm có 12 – 14 thế hệ, gồm 3 giai đoạn chính trứng, ấu trùng và rầy trưởng thành:

▶️ Trứng: Trứng rầy có dạng bầu dục, màu vàng, kích thước rất nhỏ chỉ khoảng 0,3 mm. Chúng thường được đẻ ở các chồi non hoặc kẽ lá non.

▶️ Ấu trùng: Giai đoạn ấu trùng mang hình dáng bầu dục và thân khá dẹt. Màu sắc thay đổi từ vàng cam, vàng xanh cho đến nâu vàng tùy theo tuổi. Một đặc điểm dễ nhận biết là ấu trùng rầy chổng cánh di chuyển rất chậm, hầu như bám cố định trên lá non để hút nhựa.

▶️ Rầy trưởng thành: Con trưởng thành dài khoảng 2,5 – 3 mm, mang đôi cánh dài màu xám đen. Khi đậu, chúng có tư thế đặc trưng: phần cánh nâng lên cao, tạo dáng chổng cánh so với bụng.

Dấu hiệu nhận biết rầy chổng cánh hại bưởi

Các triệu chứng cho biết cây đang bị rầy chổng cánh hại bưởi tấn công, nhà vườn cần kiểm tra ngay để xử lý kịp thời trước khi bệnh lan rộng:

➡️ Rầy chổng cánh thường xuất hiện dày trên những cây bưởi đang ra đọt non hoặc bước vào thời kỳ ra hoa.

➡️ Cả ấu trùng và rầy trưởng thành đều bám vào chồi non, lá non và trái non để hút nhựa, khiến cây nhanh chóng suy yếu.

➡️ Khi bị tấn công, các chồi thường héo và khô lại, lá biến dạng, nhỏ đi, vàng úa và cuốn lại bất thường.

➡️ Một biểu hiện dễ quan sát khác là trên bề mặt lá hoặc chồi có lớp phủ mịn màu trắng xám, đây chính là dấu hiệu của nấm bồ hóng phát triển do dịch hại gây ra.

Tác hại mà rầy chổng cánh hại bưởi gây ra

Những ảnh hưởng, tác hại nghiêm trọng gây ra của rầy chổng cánh hại bưởi gồm:

• Chúng là nguyên nhân chính gây truyền nhiễm bệnh vàng lá gân xanh (Huanglongbing) còn được gọi là bệnh cháy cây bưởi hay đọc tắt là bệnh HLB.
• Cây bị rầy chổng cánh tấn công sẽ sinh trưởng và phát triển kém, cho năng suất thấp, chất lượng trái không đạt tiêu chuẩn, quả nhỏ, múi ít, cùi nhiều, ăn đắng,… Nếu như không phòng ngừa kịp thời, mật độ lây lan có thể cây bị chết khô, không còn khả năng ra hoa, cho trái, kinh tế tại các vườn chuyên trồng bưởi bị thiệt hại nặng nề.
• Khi rầy chổng cánh hút chích trên cây, chúng sẽ tiết ra chất thải, chất này sẽ thu hút nấm bồ hóng hình thành. Từ đó nấm bồ hóng bao phủ hết bề mặt lá khiến cây gặp khó khăn trong việc quan hợp dẫn đến cây sinh trưởng kém.

Cách xử lý khi phát hiện rầy chổng cánh hại bưởi

Khi phát hiện ra những triệu chứng điển hình của rầy chổng cánh hại bưởi, bà con cần tiến hành áp dụng ngay các biện pháp xử lý để ngăn chặn tình trạng lây lan, bệnh thêm nặng trên cây:

✅ Cắt bỏ những phần lá, cành, tán bị rầy chổng cánh xâm hại. Sau đó đem đi tiêu hủy cách vườn 1 mét để ngăn chặn chúng quay lại phát sinh trên cây hay lây lan sang những cây khác trong vườn.

✅ Điều kiện phát sinh loài rầy này là do độ ẩm tăng cao, vườn không thông thoáng nên bà con cần điều chỉnh, giảm độ ẩm xuống bằng cách hạn chế tưới nước trong thời gian này, cắt tỉa cành lá cho thoắng, vệ sinh vườn sạch sẽ.

✅ Thời gian bị rầy chổng cánh gây hại, cây tiêu hao nhiều sức lực, vậy nên để tăng cường sức đề kháng cho cây bà con cần bón phân cân đối cho cây, ưu tiên các loại phân hữu cơ kết hợp với phân kali.

✅ Đặt bẫy màu vàng để bắt rầy chổng cánh trưởng thành. Các dụng cụ sau khi làm vườn ở những khu ổ dịch xong cần xử lý bằng nước nóng hoặc cồn để tiêu diệt triệt để loài rầy chổng cánh này, tránh lây lan chéo.

Biện pháp phòng ngừa rầy chổng cánh hại bưởi

Để loài côn trùng này không xuất hiện ở những vườn bưởi hay không tái lại nữa, bà con cần áp dụng ngay các biện pháp chăm sóc trong quá trình canh tác cây trồng như sau:

✅ Rầy chổng cánh tập trung mạnh vào các đợt đọt non. Vì vậy, cần tránh để vườn ra đọt kéo dài hoặc ra đọt rải rác liên tục. Nên kiểm soát thời điểm ra đọt đồng loạt để dễ theo dõi và xử lý khi rầy xuất hiện.

✅ Tỉa cành, tạo tán giúp ánh sáng xuyên vào tán cây tốt hơn, giảm nơi trú ẩn của rầy. Những vườn rậm rạp thường là nơi rầy sinh sôi mạnh hơn.

✅ Thu gom và tiêu hủy cành lá bị hại, cắt bỏ đọt non bị rầy hoặc có dấu hiệu nấm bồ hóng. Làm sạch cỏ dại, hạn chế nơi ẩn nấp của rầy và kiến.

✅ Không bón thừa đạm vì sẽ kích thích cây ra đọt mạnh, tạo điều kiện cho rầy bùng phát. Thay vào đó, cân đối NPK và bổ sung phân hữu cơ, vi sinh để cây mạnh và ít bị hại.

✅ Theo dõi thường xuyên vườn bưởi, đặc biệt kiểm tra thật kỹ vào các đợt ra đọt mới. Khi thấy mật độ rầy xuất hiện, cần can thiệp sớm bằng biện pháp sinh học hoặc các sản phẩm hỗ trợ phù hợp, tránh để rầy lan rộng và truyền bệnh vàng lá gân xanh.

Xử lý rầy chổng cánh hại bưởi bằng thuốc hóa học

Nếu mật độ quá dày đặc, khó kiểm soát bằng các biện pháp thông thường bà con có thể chọn phun thuốc hóa học để tiêu diệt nhanh rầy chổng cánh hại bưởi. Các thành phần có trong thuốc sẽ giúp điều trị nhanh chóng chỉ trong thời gian ngắn.

🚨  Cảnh báo: Nhưng nhược điểm của các loại thuốc hóa học là gây tồn đọng các chất độc hại vào môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe con người về lâu dài nếu như lạm dụng quá mức.

Chính vì vậy, hướng canh tác hiện nay của nhiều nhà vườn đã dần thay đổi, chuyển sang canh tác bền vững, áp dụng quy chuẩn chăm sóc cho cây trồng ngay từ khi còn bé, sử dụng các phân bón, thuốc trừ sâu từ các thành phần sinh học an toàn.

Phòng trừ rầy chổng cánh hại bưởi bằng thuốc sinh học Mebe Pa

Trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại thuốc điều trị rầy chổng cánh hại bưởi hay các loại côn trùng gây hại cây trồng khác. Để bảo vệ môi trường, cây trồng cũng như sức khỏe của người dân, phun phòng trị bằng thuốc sinh học là phù hợp nhất. Điển hình là thuốc Mebe Pa có tác dụng điều trị, xua đuổi các loài sâu, côn trùng gây hại trên cây, hiệu quả lâu dài, hỗ trợ cây khỏe mạnh và tăng năng suất.

Thành phần thuốc xử lý rầy chổng cánh trên bưởi Meba Pa

✅ Metarhizium sp: 1×10^6 CFU/g

✅ Beauveria sp: 1×10^5 CFU/g

✅ Paecilomyces spp: 1×10^5 CFU/g

✅ Các loại nấm xám (Verticillium sp), Nấm tím (Paecilomyces sp),… virus NPV và hoạt chất sinh học đặc hiệu.

Công dụng thuốc trị rầy chổng cánh trên bưởi Mebe Pa

✅ Sản phẩm giúp kiểm soát các nhóm nấm ký sinh và tiêu diệt những côn trùng chích hút như rầy chổng cánh, rệp, nhện đỏ… với hiệu lực kéo dài.

✅ Khi bào tử nấm bám vào cơ thể côn trùng, chúng nhanh chóng nảy mầm, lan vào mô và hình thành sợi nấm, làm tê liệt hoạt động, khiến côn trùng ngừng ăn rồi chết khô.

✅ Không những vậy, lượng bào tử sinh ra tiếp tục phát tán sang các cá thể gây hại khác trong khu vực, tạo hiệu ứng lan truyền tự nhiên giúp giảm dịch hại triệt để. Đây là biện pháp phòng trừ an toàn, bền vững và góp phần giữ chất lượng nông sản luôn đạt tiêu chuẩn.

Cách dùng thuốc trị rầy chổng cánh hại trên cây bưởi Mebe Pa

✅ Phun phòng: Pha 10g Mebe Pa/20 lít nước, phun đều lên cây đặc biệt phần mặt sau lá, cành, tán, thân, cách 15 – 30 ngày phun lần, mỗi vụ từ 3 – 5 lần.

✅ Phun trị: Pha 10g Mebe Pa/20 lít nước, phun đều lên cây bưởi, dùng cách 5 – 10 ngày/lần.

Phía trên là toàn bộ nội dung mà Sinh học AQ đã đề cập đến tình trạng rầy chổng cánh hại bưởi. Bài viết đã chỉ ra các đặc điểm, triệu chứng nhận biết loài rầy này và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Kiểm soát đúng kỹ thuật và thường xuyên theo dõi, bà con hoàn toàn có thể giữ cây khỏe mạnh, phát triển bền vững và cho trái đạt chất lượng cao.