Áp dụng kỹ thuật trồng cà phê trên đất dốc cho năng suất cao

Kỹ thuật trồng cà phê trên đất dốc là một trong những phương pháp hiệu quả giúp bà con nông dân có thể canh tác cà phê với năng suất cao, không phải lo lắng về vùng đất có độ dốc lớn. Để thực hiện mô hình trồng cà phê đất dốc thành công, bà con cần chú ý đến các yếu tố quan trọng như tạo đường đồng mức, làm đất, chọn giống cà phê và kỹ thuật gieo trồng, chăm sóc phù hợp. Trong bài viết hôm nay kỹ sư AQ Bice sẽ hướng dẫn về cách trồng cà phê trên đất dốc chi tiết và hiệu quả mời bà con cùng theo dõi nhé.

Tổng quan về kỹ thuật trồng cà phê trên đất dốc

Kỹ thuật trồng cà phê trên đất dốc vừa là thử thách nhưng cũng là cơ hội lớn đối với bà con nông dân nếu áp dụng thành công trong quá trình canh tác. Bởi vì đất dốc thường có những đặc điểm như độ thoát nước nhanh, dễ bị xói mòn, và dễ mất chất dinh dưỡng do sự rửa trôi. Tuy nhiên, việc triển khai mô hình canh tác cà phê trên đất dốc vẫn có thể mang lại năng suất cao và bền vững.

Lợi thế và thách thức của kỹ thuật trồng cà phê trên đất dốc

Trồng cà phê đất dốc hiện nay đã có nhiều kết quả ấn tượng, bên cạnh những thách thức về xói mòn đất và kiểm soát nước, việc áp dụng các biện pháp canh tác bền vững như cải tạo đất, xây dựng hệ thống thoát nước hợp lý và lựa chọn giống phù hợp thì bà con nông dân hoàn toàn có thể đạt được năng suất vượt trội.

Lợi thế:

• Đất dốc thường có độ thoát nước tốt, hạn chế tình trạng ngập úng khi trời mưa.
• Độ pH của đất dốc thường ổn định, thuận lợi cho cây cà phê phát triển.
• Cà phê trồng trên đất dốc có thể phát triển tốt nhờ đáp ứng mức độ chiếu sáng giúp cây quang hợp hiệu quả hơn.

Thách thức:

• Xói mòn đất đặc biệt trong mùa mưa, đất dễ bị cuốn trôi, làm giảm độ phì nhiêu và khả năng giữ nước.
• Khó khăn trong việc tưới nước vì đất dốc có thể tạo ra sự phân bố nước không đều, ảnh hưởng đến sự phát triển của cây nếu không có hệ thống tưới hợp lý.
• Tăng chi phí đầu tư vào hệ thống thoát nước, đường đồng mức, và các biện pháp bảo vệ đất.

Cách tạo đường đồng mức khi tiến hành kỹ thuật trồng cà phê trên đất dốc

Để áp dụng trồng cà phê trên đất dốc thành công, hạn chế những khó khăn nêu trên, việc tạo đường đồng mức là một trong những phương pháp giúp ngăn ngừa xói mòn đất, đồng thời đảm bảo sự phát triển bền vững cho cây cà phê.

Trong đó, khi đất có độ dốc từ 8 độ trở lên, mưa sẽ tạo ra dòng chảy mạnh trên bề gây xói mòn, làm giảm chất lượng đất và ảnh hưởng đến cây trồng. Nhằm giảm thiểu vấn đề này, bà con có thể áp dụng ba phương pháp thiết kế đường đồng mức như sau:

Sử dụng thước chữ A

Thước chữ A là công cụ đơn giản, dễ làm, bà con cần chuẩn bị ba thanh tre (hai thanh dài 2m, một thanh dài 1m) và ghép chúng lại theo hình chữ A. Ưu điểm của phương pháp này là dễ thực hiện, vật liệu dễ kiếm và chi phí thấp. Tuy nhiên, đối với diện tích canh tác lớn sẽ mất thời gian và công sức hơn. Các bước thực hiện bao gồm:

• Đặt thước chữ A lên vị trí đã được đánh dấu trên đất dốc, sau đó buộc quả dọi vào đỉnh thước.
• Khi thước chữ A cân bằng, dây dọi sẽ tiếp xúc với thanh ngang ở giữa và hai chân thước sẽ nằm trên cùng một đường đồng mức.
• Nếu thước không thẳng, mọi người cần hiệu chỉnh bằng cách lật ngược thước và đánh dấu lại các điểm tiếp xúc của dây dọi.

Sử dụng sức trâu, bò cày

• Sử dụng trâu, bò cày là một phương pháp khác giúp tạo đường đồng mức. Trong quá trình trâu bò khi di chuyển sẽ tạo ra những đường đồng mức tự nhiên và giúp giữ đất tốt hơn.
• Phương pháp này tiết kiệm công sức lao động và phù hợp cho những diện tích đất rộng, đặc biệt là trên các nương dốc. Nhưng sẽ không phù hợp với những khu vực có độ dốc quá cao, hoặc nơi canh tác có diện tích nhỏ hẹp.

Sử dụng ống Tio

• Ống Tio là một phương pháp khoa học để đo và xác định các đường đồng mức bằng cách sử dụng một ống dài chứa đầy nước. Khi mực nước ở hai đầu ống bằng nhau thì đó là đường đồng mức.
• Để thực hiện, bà con cần chuẩn bị một ống tio dài từ 6 đến 7m và các cọc đánh dấu. Phương pháp này rất chính xác, nhưng cần ít nhất hai người để thực hiện và thời gian đo cũng khá lâu nhất là trên diện tích lớn.

Những yêu cầu khi canh tác cà phê trên đất dốc

Để việc thực hiện trồng cà phê cho thu hoạch năng suất cao, bà con cần lưu ý các yêu cầu trước khi canh tác như sau:

Loại đất lý tưởng

▶️ Cà phê thường phát triển mạnh nhất trên đất đỏ bazan giàu dinh dưỡng, tơi xốp và giữ nước tốt. Đất phù sa cũng có thể trồng cà phê, nhưng cần phải cải tạo để tăng khả năng thoát nước và tơi xốp.

▶️ Các yếu tố cần chú ý khi chọn đất: Độ pH từ 4,5 đến 6,0 là phù hợp để trồng cà phê. Chiều sâu canh tác tối thiểu 70cm để bộ rễ phát triển. Độ dốc lý tưởng dưới 15 độ. Trong đó nếu đất dốc quá lớn, việc chăm sóc và thu hoạch sẽ gặp khó khăn, đồng thời dễ gây xói mòn.

Khí hậu thích hợp để canh tác cà phê

▶️ Cà phê là cây trồng phù hợp với khí hậu nhiệt đới, cận nhiệt đới, trong khoảng từ 15°C đến 24°C. Lượng mưa từ 1.200mm đến 1.900mm mỗi năm, và đảm bảo phân bổ đều trong năm.

▶️ Cà phê cần độ ẩm tương đối cao để sinh trưởng tốt, đồng thời cần ánh sáng không quá gắt, và ưu tiên che bóng râm cho cây con trong những giai đoạn phát triển ban đầu.

Kỹ thuật chọn giống cà phê

Tùy vào mục đích và điều kiện canh tác, bà con có thể chọn trồng cà phê Arabica hoặc cà phê Robusta phù hợp với từng vùng khí hậu và độ cao khác nhau.

▶️ Chọn giống cà phê: Chọn cây giống khỏe mạnh, không có dấu hiệu của sâu bệnh. Cây giống nên có độ tuổi từ 6 đến 9 tháng, đảm bảo đủ sức sống và khả năng chịu được điều kiện môi trường ngoài vườn.

▶️ Các lưu ý khi chọn giống cà phê: Mua giống ở những vườn có uy tín, có chứng nhận nguồn gốc rõ ràng. Chọn cây giống có độ tuổi từ 6 đến 9 tháng, thân thẳng, lá xanh đậm, không bị sâu bệnh và rễ phát triển khỏe mạnh. Kiểm tra cây giống để đảm bảo không bị xoăn lá, sâu bệnh hại.

Chuẩn bị trước khi thực hiện kỹ thuật trồng cà phê trên đất dốc

Mô hình trồng cà phê đất dốc đòi hỏi khâu chuẩn bị đất phù hợp, chú trọng đến các yếu tố như thời điểm trồng, kỹ thuật trồng, và cách chăm sóc trong suốt chu kỳ sinh trưởng của cây. Dưới đây là chi tiết các yêu cầu trước khi tiến hành trồng cà phê.

Xác định thời vụ trồng cà phê

Mùa mưa là thời điểm lý tưởng để trồng cà phê vì đất sẽ đủ độ ẩm giúp cây dễ dàng phát triển và ra rễ. Thông thường nên bắt đầu gieo trồng từ tháng 4 đến tháng 6, tùy thuộc vào khu vực. Bà con cần chọn thời điểm này để trồng nhằm tránh tình trạng đất quá khô cằn.

Thời điểm thu hoạch cà phê

Cây cà phê sẽ cho quả sau từ 3 đến 4 năm gieo trồng, tuy nhiên, đến năm thứ 5 thì cây mới bắt đầu cho năng suất ổn định. Thời gian thu hoạch kéo dài từ tháng 10 đến tháng 12 tùy theo giống và điều kiện khí hậu tại địa phương. Trong đó cây cà phê có thể cho thu hoạch kéo dài từ 6 đến 8 tháng.

Chuẩn bị đất trồng cà phê

Trước khi tiến hành trồng cà phê, đất cần được chuẩn bị kỹ lưỡng để tạo ra môi trường tốt nhất cho cây phát triển, tránh hiện tượng xói mòn và giảm thiểu mất chất dinh dưỡng.

Chọn loại đất canh tác phù hợp về độ pH và độ thoát nước. Trong đó cây cà phê phát triển tốt trên đất đỏ bazan hoặc phù sa, có độ pH từ 4,5 đến 6,0. Đặc biệt chú ý đến việc tạo đường đồng mức trên đất dốc để ngăn chặn xói mòn đất và giữ lại nước mưa.

Đào hố trồng với kích thước khoảng 50x50x50 cm nhằm đảm bảo đủ không gian cho rễ cây phát triển. Và khoảng cách giữa các hố trồng tùy thuộc vào loại đất, giống cà phê sẽ dao động từ 3x3m đến 4x2m. Tuy nhiên với đất dốc bà con nên ưu tiên khoảng cách rộng để cây không bị chèn ép, từ đó tạo không gian thoáng mát giúp cây phát triển khỏe mạnh.

Bón lót trước khi trồng cà phê

Trước khi trồng cây, bà con cần bón phân hữu cơ như phân chuồng hoai mục vào hố, với lượng phân bón khoảng 10-15kg cho mỗi hố giúp cung cấp các chất dinh dưỡng và cải thiện độ tơi xốp của đất. Bổ sung thêm phân lân từ 20-30g mỗi hố, tùy theo yêu cầu của giống cà phê và độ màu mỡ của đất để kích thích sự phát triển của rễ khỏe mạnh.

Hướng dẫn các bước chuẩn kỹ thuật trồng cà phê trên đất dốc

Khi đã chuẩn bị xong các bước trên, bà con tiến hành xuống giống cho cây cà phê như sau:

➡️ Bước 1: Đặt cây giống vào hố sao cho phần cổ rễ cách mặt đất khoảng 20-25 cm, cần đảm bảo cây không bị cong vẹo, và phải được đặt thẳng đứng.

➡️ Bước 2: Sau khi đặt cây giống vào hố, lấp đất nhẹ nhàng để rễ cây tiếp xúc trực tiếp với đất. Cần nén đất nhẹ nhàng xung quanh gốc cây để tránh làm hở rễ.

➡️ Bước 3: Sau khi trồng, tưới một lượng nước vừa đủ để giúp cây thích nghi với môi trường đất mới sao cho đất đủ ẩm, nhưng không bị úng nước.

Quy trình chăm sóc đối với kỹ thuật trồng cà phê trên đất dốc

Công việc chăm sóc cho cách trồng cà phê trên đất dốc bao gồm tưới nước, bón phân, tỉa cành, và phòng trừ sâu bệnh cụ thể như sau

✅ Tưới nước: Mỗi hố trồng cần được tưới đủ nước, nên áp dụng phương pháp tưới nhỏ giọt hoặc phun mưa để cung cấp đủ nước cho cây mà không gây xói mòn đất. Đặc biệt trong mùa khô, bà con cần chú ý cung cấp đủ nước cho cây, nhưng tránh tình trạng tưới quá nhiều gây ngập úng nhất là ở những vùng đất độ dốc.

✅ Bón phân: Cà phê là cây trồng cần nhiều dinh dưỡng do đó việc bón phân định kỳ là rất quan trọng. Mỗi năm cần bổ sung phân hữu cơ để cải thiện độ tơi xốp của đất và cung cấp các chất dinh dưỡng lâu dài cho cây. Tùy theo giai đoạn phát triển của cây, bà con bón phân đạm, phân kali, phân lân mỗi năm 3 đến 4 lần, tập trung vào các tháng sau thu hoạch và trước mùa mưa. Bà con có thể tham khảo bộ sản phẩm Kfruit, Mfruit từ AQ sẽ hỗ trợ cho vườn cà phê của bà con tăng năng suất và chất lượng hạt khi thu hoạch.

✅ Cách bón phân: Thay vì bón phân trực tiếp vào khu vực dưới tán mọi người sẽ bón phân một nửa bộ tán cây phía trên dốc tạo thành hình bán nguyệt. Đây là cách giúp cây cà phê hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả đặc biệt là khi mưa lớn và dòng chảy trên đất dốc.

✅ Cắt tỉa cành: Sau mỗi mùa thu hoạch, cần kiểm tra và tỉa bỏ những cành khô, cành mọc dày, những cành bị sâu bệnh hoặc không còn khả năng sinh trưởng giúp cây thông thoáng, dễ dàng quang hợp và giảm khả năng lây lan của sâu bệnh.

🚨 Lưu ý: Cần cắt bỏ những cành mọc vượt, không đúng vị trí để cây tập trung vào việc phát triển các cành mạnh, cho thu hoạch năng suất cao.

✅ Phòng trừ sâu bệnh: Cà phê là cây dễ bị nhiễm nhiều loại sâu bệnh như rệp, nhện đỏ, bệnh thối rễ, bệnh đốm lá,… Để bảo vệ cây, bà con cần theo dõi thường xuyên và thực hiện các biện pháp phòng trừ như sử dụng thuốc sinh học đặc trị côn trùng Mebe Pa và thuốc trị nấm khuẩn Phy FusaCo từ AQ Bice. Khuyến khích phát triển các loài thiên địch như kiến, ong, và các loại côn trùng có lợi để tiêu diệt sâu bệnh hiệu quả.

Những lưu ý khi áp dụng kỹ thuật trồng cà phê trên đất dốc

Việc trồng cà phê trên đất dốc không chỉ đòi hỏi kỹ thuật canh tác đúng mà còn phải đảm bảo những lưu ý đặc biệt như sau:

• Bà con cần chú ý đến hệ thống tưới và bảo đảm không để cây thiếu nước đặc biệt trong mùa khô. Xây dựng hệ thống tưới nhỏ giọt là giải pháp tối ưu để cung cấp nước đều đặn mà không làm xói mòn đất.
• Đất dốc rất dễ bị xói mòn, đặc biệt trong mùa mưa do đó để bảo vệ đất và giữ được độ phì nhiêu lâu dài, bà con cần thực hiện xây dựng các bờ kè, bậc thang nhằm giảm tốc độ dòng chảy của nước mưa.
• Tạo hệ thống thoát nước hợp lý sao cho không làm trôi đất, nhưng vẫn đảm bảo dòng chảy của nước mưa.
• Bổ sung phân bón hữu cơ thường xuyên để cải thiện, duy trì độ phì nhiêu của đất. Luân canh cây trồng để tái tạo đất, tránh tình trạng đất bị kiệt dinh dưỡng.
• Áp dụng trồng thêm cây che bóng cũng là một phương pháp hữu hiệu trong việc giữ cân bằng sinh thái cho vườn cà phê trên đất dốc, giúp giảm bớt tác động của gió mạnh, bảo vệ cây khỏi bị hư hại.

Với những thông tin chi tiết về kỹ thuật trồng cà phê trên đất dốc mà AQ Bice đã chia sẻ trong bài viết, hy vọng rằng bà con sẽ áp dụng tốt phương pháp canh tác này phù hợp với từng địa phương. Trong đó việc lựa chọn đúng giống, tạo đường đồng mức, chăm sóc cây đúng cách sẽ là các yếu tố quan trọng giúp vườn cà phê của bà con phát triển bền vững và mang lại năng suất cao.