Hướng dẫn cách trồng mướp hương sai quả tại nhà

Cách trồng mướp hương sai quả không chỉ phụ thuộc vào giống, đất hay phân bón mà kỹ thuật bấm ngọn và tỉa nhánh cũng đóng vai trò quyết định. Nhiều người trồng thắc mắc liệu có nên bấm ngọn để cây ra nhiều hoa, đậu nhiều quả hay không. Thực tế, nếu áp dụng đúng thời điểm và phương pháp, việc bấm ngọn sẽ giúp cây phân nhánh khỏe, hoa cái xuất hiện nhiều hơn, từ đó tăng năng suất và chất lượng quả rõ rệt. Chi tiết về kỹ thuật trồng và chăm sóc mướp hương được tiến hành như thế nào, hãy cùng Trung Tâm Sinh Học AQ tìm hiểu trong bài viết sau đây.

Tìm hiểu chung về cách trồng mướp hương sai quả

Cách trồng mướp hương sai quả là mối quan tâm hàng đầu của nhiều gia đình muốn tận dụng không gian vườn, sân thượng để có nguồn rau quả sạch hoặc các nhà vườn trồng để bán ra thị trường. Loại mướp này không chỉ dễ trồng, nhanh cho thu hoạch mà còn cho quả dài, thơm ngon và giàu dinh dưỡng.

Nhưng để cây phát triển khỏe mạnh, ra trái nhiều cần nắm vững kỹ thuật trồng và chăm sóc ngay từ bước chọn giống, chuẩn bị đất, làm giàn hay đến các bước chăm sóc đều cần thực hiện đúng kỹ thuật.

Đặc điểm hình thái mướp hương

Mướp hương là một loại mướp thuộc họ bầu bí (Cucurbitaceae), có tên khoa học Luffa cylindrica (còn gọi là luffa hoặc sponge gourd). Đây là giống mướp được trồng phổ biến ở Việt Nam nhờ đặc tính quả dài, thon, có hương thơm đặc trưng và vị ngọt mát hơn so với các loại mướp thường.

▶️ Thân: Thuộc cây dây leo thân thảo, mềm, nhiều lông tơ, leo bằng tua cuốn. Thân chính khỏe, phân nhánh nhiều nếu được chăm sóc tốt.

▶️ Lá: Kích thước to, giống hình trái tim, đường kính khoảng 10 – 20cm, có 5 – 7 thùy nông, mép lá có tăng cưa nhỏ. Bề mặt lá xanh đậm, có lông phủ, gân nổi rõ.

▶️ Hoa: Hoa mướp là loài hoa đơn tính, màu vàng tươi, thường mọc ở nách lá. Hoa đực mọc thành chùm, hoa cái mọc đơn lẻ và có bầu noãn nhỏ ở phía dưới.

▶️ Quả: Có dáng hình trụ thuôn dài, có rãnh dọc, chiều dài trung bình từ 30 – 60cm. Khi còn non, vỏ màu xanh nhạt, ruột trắng, mềm và có hương thơm đặc trưng. Khi già, thịt quả xơ hóa, chuyển sang màu đục, thường được sản xuất để làm giẻ rửa bát, bông tắm,…

▶️ Hạt: Dẹp, hình bầu dục, màu đen hoặc nâu đậm, có vỏ cứng. Bên trong chứa phôi và dầu.

Công dụng của mướp hương

Mướp hương là loại rau củ quen thuộc, vừa thơm ngon trong ẩm thực vừa mang lại nhiều lợi cho sức khỏe và đời sống.

✅ Trong bữa ăn hằng ngày, quả non mướp hương được dùng để nấu canh, xào, nấu với thịt hay hải sản, mang đến vị ngọt mát và hương thơm đặc trưng, giúp món ăn thêm hấp dẫn.

✅ Trong y học dân gian, mướp hương có tính mát, vị ngọt, thường được dùng để thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu. Nước ép mướp tươi có tác dụng giảm ho, khản tiếng, trong khi hạt và xơ mướp già lại được ứng dụng để chữa viêm xoang, hen suyễn hoặc làm thuốc nhuận tràng.

✅ Ngoài ra, xơ mướp già còn được tận dụng làm giẻ rửa, tắm gội hay chế tác đồ thủ công mỹ nghệ, còn dây leo xanh tốt có thể làm giàn che mát, tạo cảnh quan cho không gian sống.

Yếu tố sinh trưởng của mướp hương

▶️ Mướp hương ưa khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới, thích hợp trồng ở hầu hết các vùng miền Việt Nam. Cây sinh trưởng mạnh vào mùa xuân hè, khi thời tiết ấm áp.

▶️ Nhiệt độ lý tưởng cho mướp hương phát triển là 20 – 30°C. Dưới 15°C cây sinh trưởng chậm, khó ra hoa; trên 35°C dễ làm hoa rụng và quả non kém phát triển.

▶️ Cây cần ánh sáng trực tiếp 6 – 8 giờ mỗi ngày, càng nhiều nắng cây càng quang hợp tốt, cho nhiều hoa cái và đậu quả đều. Nếu thiếu sáng, cây dễ bị vống, ít quả.

▶️ Mướp hương ưa ẩm nhưng không chịu úng. Độ ẩm đất thích hợp 65 – 75%, độ ẩm không khí khoảng 70 – 80% giúp cây phát triển cân đối, hạn chế bệnh hại.

▶️ Mướp hương thích hợp nhất là đất tơi xốp, giàu hữu cơ, thoát nước tốt, pH từ 6,0 – 6,8. Đất thịt nhẹ, đất phù sa hoặc đất cát pha đều có thể trồng mướp hương tốt.

▶️ Cây cần lượng nước trung bình, nên tưới đều đặn để giữ ẩm đất, đặc biệt giai đoạn ra hoa và nuôi quả. Nhưng bà con cần hạn chế tưới quá nhiều vì sẽ gây ngập úng, thối rễ. Vào mùa khô có thể tưới ngày 1 – 2 lần, còn mùa mưa cần đảm bảo thoát nước tốt.

Mô hình trồng mướp hương hiệu quả

Để thực hiện cách trồng mướp hương ra nhiều quả bà con cần nắm rõ các mô hình canh tác theo từng điều kiện thực tế.

▶️ Với diện tích đất vườn, mô hình trồng giàn truyền thống bằng tre, nứa hoặc giàn lưới thép chắc chắn giúp cây leo khỏe, quả rủ thẳng, đẹp và dễ thu hoạch.

▶️ Ở đô thị, việc trồng mướp hương trong chậu hoặc thùng xốp trên sân thượng vừa cung cấp rau quả sạch, vừa tạo bóng mát và không gian xanh.

Ngoài ra, mô hình trồng hữu cơ, sinh học sử dụng phân chuồng hoai mục, phân vi sinh và chế phẩm sinh học giúp cho quả sạch, an toàn, bán được giá cao.

▶️ Bà con có thể kết hợp trồng xen mướp với những loại rau ngắn ngày khác như: Rau muống, rau cải, cà chua, hành, ngò,… đây đều là những loại rau dễ trồng và chăm sóc giúp nhà vườn tận dụng tối đa nguồn phân hữu cơ và đất trồng.

Thời điểm để trồng mướp hương

Thời điểm để tiến hành quy trình kỹ thuật trồng mướp hương sai quả thích hợp nhất là vào mùa xuân và đầu mùa hè, khi thời tiết ấm áp, ổn định và nhiều nắng. Cụ thể, vụ xuân thường gieo từ tháng 2 đến tháng 4, còn vụ hè từ tháng 5 đến tháng 7. Đây là giai đoạn khí hậu thuận lợi, giúp hạt dễ nảy mầm, cây sinh trưởng khỏe, ra nhiều hoa và đậu quả tốt. Nếu gieo đúng thời vụ, mướp hương không chỉ phát triển nhanh mà còn cho năng suất cao, hạn chế sâu bệnh và rút ngắn thời gian thu hoạch.

Chuẩn bị trước khi thực hiện cách trồng mướp hương sai quả

Trước khi bước vào cách trồng mướp hương sai quả, để đạt năng suất cao, cây phát triển khỏe mạnh người trồng cần chú trọng giai đoạn chuẩn bị thật kỹ lưỡng. Từ việc chọn giống khỏe, dễ chăm sóc, cho đến xử lý hạt giống nhằm tăng tỷ lệ nảy mầm, chuẩn bị đất trồng, làm giàn, lên luống tất cả đều có ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh trưởng của cây.

Chọn giống mướp hương

Chọn giống là khâu sẽ quyết định đến năng suất và chất lượng quả sau này của mướp hương. Người trồng nên chọn giống mướp hương thuần chủng, hạt to, chắc mẩy, vỏ bóng, không bị lép hay sâu bệnh. Tốt nhất là lấy giống từ những quả mướp dài, thẳng, thơm và ít hạt lép để đảm bảo cây con khỏe mạnh, cho năng suất cao. Ngoài ra, bà con có thể mua giống ở các cửa hàng chuyên bán giống uy tín để đảm bảo chất lượng.

Xử lý hạt trước khi trồng

Trước khi gieo, hạt mướp hương cần được xử lý để tăng tỷ lệ nảy mầm và giúp cây con phát triển đồng đều. Hạt giống nên được ngâm trong nước ấm theo tỷ lệ 2 sôi : 3 lạnh (khoảng 50°C) trong 4 – 6 giờ, sau đó vớt ra rửa sạch.

Tiếp đến, hạt được ủ trong khăn vải ẩm hoặc trấu ẩm từ 24 – 48 giờ cho đến khi nứt nanh rồi mới đem gieo. Bước xử lý này không chỉ giúp hạt nảy mầm nhanh hơn mà còn hạn chế hiện tượng cây mọc không đều.

Chuẩn bị đất trồng mướp

Mướp hương thích hợp trồng trên đất thịt nhẹ, đất phù sa hoặc đất cát pha có độ tơi xốp, giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt. Trước khi trồng, đất cần được cày xới kỹ, loại bỏ cỏ dại, đá vụn và xử lý bằng vôi bột từ 7 – 10 ngày để khử chua, tiêu diệt mầm bệnh. Đồng thời, bà con nên bón lót bằng phân chuồng hoai mục kết hợp thêm lân và kali để cung cấp nguồn dinh dưỡng ban đầu cho cây phát triển khỏe mạnh.

Lên luống và làm giàn

Sau khi chuẩn bị đất, cần lên luống cao khoảng 20 – 30 cm, rộng 1,5 – 2 m và làm rãnh thoát nước để tránh ngập úng trong mùa mưa. Các hốc trồng được bố trí cách nhau 50 – 60 cm, hàng cách hàng 2 – 2,5 m để cây có không gian phát triển.

Ngoài ra, việc dựng giàn ngay từ đầu là rất cần thiết. Có thể làm giàn chữ A, giàn ngang hoặc giàn lưới thép để dây mướp leo thuận lợi. Giàn chắc chắn không chỉ giúp cây phát triển tốt mà còn làm quả rủ thẳng, đều đẹp, dễ chăm sóc và thu hoạch.

Hướng dẫn cách trồng mướp hương sai quả

Sau khi đã chuẩn bị kỹ lưỡng về hạt giống, xử lý hạt, đất trồng và làm giàn, lên luống bà con bắt tay vào các bước để trồng mướp. Nội dung của phần này sẽ hướng dẫn trồng mướp hương cho quý bà con, nhà vườn sẽ áp dụng đúng cách trồng cây giúp giàn mướp sẽ phát triển khỏe mạnh và ra nhiều trái.

Bà con có thể áp dụng hai thức gieo hạt gồm gieo trực tiếp và gieo vào bầu trước sau đó hình thành cây con mới đem trồng.

✅ Gieo trực tiếp: Sau khi hạt đã nứt nanh, gieo 2 – 3 hạt/hốc, lấp đất mỏng 1 – 2cm, phủ rơm rạ giữ ẩm. Khi cây cao 10 – 15cm, tỉa giữ 1 – 2 cây khỏe/hốc.

✅ Trồng cây con (gieo bầu): Cây có 2 – 3 lá thật thì đem trồng, đặt bầu ngang mặt đất, nén nhẹ quanh gốc, tưới đẫm lần đầu. Cách này giảm hao hụt, đồng đều cây, rút ngắn thời gian cho trái.

Sau khi trồng xong, bà con nên dùng lưới để che nắng trong 3 – 5 ngày đầu đặc biệt vào những nắng gắt, cách làm này sẽ giúp giữ đất luôn ẩm mà không đọng nước, cây mau nảy mầm và bén rễ nhanh chóng. Cắm thêm cọc vừa giúp cố định cây tránh gió làm gãy đổ vừa giúp dẫn dây bám leo lên giàn chính.

Kỹ thuật chăm sóc sau trồng để mướp hương ra quả nhiều, ít sâu bênh·

Khi đã thực hiện xong cách trồng mướp hương sai quả theo đúng kỹ thuật, giai đoạn tiếp theo là chăm sóc giúp cây phát triển khỏe mạnh và cho nhiều quả sau này. Người trồng cần chú ý đến chế độ tưới nước, bón phân hợp lý, tỉa lá, bấm ngọn đúng thời điểm và phòng trừ sâu bệnh.

Tưới nước cho mướp hương

▶️ Mướp hương ưa ẩm nhưng không chịu úng, vì vậy cần tưới nước hợp lý theo từng giai đoạn. Sau khi gieo trồng, giữ ẩm đất thường xuyên để hạt nhanh nảy mầm. Khi cây con phát triển, tưới 1 lần/ngày vào sáng sớm hoặc chiều mát.

▶️ Đến giai đoạn ra hoa, quả non, tăng cường tưới đều đặn để cây không bị héo, hạn chế rụng hoa và quả non. Khi quả đã lớn, duy trì độ ẩm vừa phải, không tưới quá nhiều để tránh quả bị nhạt, giảm chất lượng.

Bón phân cho mướp hương

▶️ Phân bón lót và thúc: Sau khi cây bén rễ hồi xanh, bón thúc lần đầu bằng phân đạm và kali pha loãng để cây phát triển lá và thân. Tiếp tục bón thúc định kỳ 15 – 20 ngày/lần, kết hợp phân hữu cơ hoai mục, NPK và kali để nuôi quả.

▶️ Bổ sung phân bón lá: Giai đoạn ra nụ và ra hoa, có thể phun thêm các loại phân bón lá giàu Bo, Canxi, Kali mà vẫn đảm bảo an toàn cho cây trồng như chế phẩm sinh học Vi Amen nhằm tăng tỷ lệ hoa cái, giúp đậu quả nhiều và hạn chế rụng quả non.

Tỉa lá, bấm ngọn, tỉa nhánh

▶️ Khi cây dài khoảng 1,5 – 2 m, tiến hành bấm ngọn chính để kích thích ra nhánh cấp 1. Chỉ giữ lại 2 – 3 nhánh khỏe, còn lại tỉa bỏ để cây tập trung dinh dưỡng.

▶️ Bà con cần thường xuyên tỉa bỏ lá già, lá sâu bệnh và lá che khuất quả để giàn thông thoáng, tăng khả năng quang hợp và hạn chế nấm bệnh.

Xử lý ra hoa và tăng đậu quả

▶️ Mướp hương thường ra nhiều hoa đực hơn hoa cái, vì vậy để cây sai quả cần hỗ trợ thụ phấn. Vào sáng sớm, có thể dùng tay hoặc bông gòn lấy phấn từ hoa đực thụ phấn cho hoa cái.

▶️ Ngoài ra, bón thêm phân kali, lân và phun phân bón lá chứa vi lượng Bo sẽ giúp hoa cái nhiều hơn, tăng khả năng đậu quả.

Phòng trừ sâu bệnh

▶️ Mướp hương dễ bị sâu ăn lá, bọ rầy và bệnh phấn trắng, sương mai. Cần thăm vườn thường xuyên, phát hiện sớm và xử lý kịp thời.

▶️ Áp dụng biện pháp thủ công như bắt sâu, cắt bỏ lá bệnh, kết hợp dùng chế phẩm sinh học (như thuốc Phy Fusaco chuyên phòng trừ nấm và Mebe Pa chuyên trừ sâu, côn trùng có hại) hoặc thuốc thảo mộc để phòng trừ. Bên cạnh đó cũng cần đảm bảo giàn trồng mướp thông thoáng, luân canh cây trồng và bón phân cân đối để cây khỏe, ít sâu bệnh.

Như vậy, với những nội dung trong bài viết trên đã giúp quý bà con nắm rõ về cách trồng mướp hương sai quả, từ việc chuẩn bị đất, chọn giống đến kỹ thuật chăm sóc và xử lý ra hoa. Nếu được áp dụng đúng, giàn mướp của bà con sẽ phát triển đồng đều và cho nhiều trái chất lượng. AQ Bice hy vọng rằng những chia sẻ này sẽ là những kiến thức hữu ích cho bà con, giúp việc trồng mướp hương trở nên dễ dàng hơn và luôn đạt vụ mùa bội thu.