Hướng dẫn cách trồng củ kiệu đúng cách, củ to, trắng giòn

Cách trồng củ kiệu là một quy trình đòi hỏi kỹ thuật chuẩn từ khâu chọn giống, xử lý đất, gieo trồng đến chăm sóc và thu hoạch. Khi thực hiện đúng, cây kiệu sẽ phát triển khỏe, củ đều, đẹp và năng suất cao.

Cần nắm rõ từng giai đoạn sinh trưởng, kết hợp tưới nước hợp lý, bón phân cân đối và kiểm soát sâu bệnh sẽ giúp bà con tối ưu hóa sản lượng, đồng thời tạo ra củ kiệu chất lượng, phù hợp cho tiêu thụ tươi hoặc làm kiệu muối. Chi tiết về cách trồng củ kiệu tại nhà sẽ được AQ Bice trình bày cụ thể từng bước dưới bài viết sau đây.

Tìm hiểu về cách trồng củ kiệu

Cách trồng củ kiệu là phương pháp gieo trồng, chăm sóc và thu hoạch cây kiệu sao cho củ phát triển tốt, đạt năng suất và chất lượng cao. Kiệu là cây củ nhỏ, lá nhọn, thường được dùng làm gia vị hoặc muối dưa, và có thể trồng quanh năm ở nhiều vùng khí hậu. Để có được vườn củ kiệu ngon cần tiến hành quy trình trồng đầy đủ các bước gồm: Chọn giống, chuẩn bị đất, gieo trồng và chăm sóc phù hợp.

Đặc điểm hình thái của củ kiệu

Củ kiệu có tên khoa học là Allium chinense, thuộc họ hành tỏi, có vị cay nồng, thường được dùng làm gia vị, muối dưa hoặc chế biến chung với các món ăn. Cây kiệu là cây thân thảo, sống nhiều năm nhưng chủ yếu được trồng lấy củ trong vòng 6 – 8 tháng. Loại cây này có nguồn gốc chính ở Trung Quốc sau đó lan rộng sang nhiều nước.

▶️ Củ kiệu là dạng thân hành, có hình dạng trái xoan hoặc hơi thuôn, được bao bọc bên ngoài bởi nhiều lớp vảy mỏng.

▶️ Thân cây mọc thẳng, hình trụ nhẵn, chiều cao trung bình từ 20 đến 50 cm.

▶️ Lá mọc từ thân, phiến lá hẹp, dạng dải, một nửa có hình trụ. Mỗi lá dài khoảng 20 – 50 cm và rộng 2 – 4 mm.

▶️ Cụm hoa xuất hiện ở trung tâm của túm lá, hình tán bán cầu, thường nở hoa từ tháng 6 – 8. Mỗi cụm hoa có mo dạng vảy màu trắng và chứa từ 6 đến 30 bông hoa nhỏ, hình chuông. Hoa có màu hồng hoặc tím sẫm, bao hoa đều, nhị 6 xếp thành hai vòng không đều, bầu hoa hình cầu, 3 cạnh.

Công dụng của củ kiệu trong đời sống

✅ Củ kiệu có vị cay nhẹ, hương thơm đặc trưng, thường được dùng để muối dưa, làm salad, ăn kèm các món ăn truyền thống hoặc chế biến trong các món xào, nướng. Lá kiệu cũng có thể dùng như rau gia vị, tạo hương vị thơm ngon cho món ăn, thường được quấn, ướp thịt để làm món nướng, làm rau thơm nhúng lẩu.

✅ Ngoài ăn tươi, củ kiệu có thể ngâm giấm, muối chua hoặc kết hợp với các loại củ khác để làm thức ăn kèm, giúp tăng giá trị dinh dưỡng và hương vị.

✅ Trong đông y, củ kiệu được dùng để tăng sức đề kháng và hỗ trợ tiêu hóa vì củ kiệu có tính làm ấm, tán khi, giúp đỡ đầy bụng, bổ thận, mạnh dương. Ngoài ra cây kiệu có giúp chữa chứng đái dắt, bổ khí, điều hoà nội tạng.

✅ Củ kiệu là loại cây trồng ngắn ngày, dễ chăm sóc, cho năng suất cao, dễ tiêu thụ và được người tiêu dùng ưa chuộng, đặc biệt trong các dịp lễ, Tết. Trồng kiệu mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người nông dân. Mỗi ha nếu chăm sóc đúng cách, có thể thu hoạch lên đến 35 – 40 tấn củ.

Điều kiện thuận lợi để cây củ kiệu phát triển tốt

▶️ Củ kiệu ưa khí hậu ôn đới, ẩm mát, khô ráo và thông thoáng. Trồng kiệu ở vùng có mùa khô rõ rệt sẽ giúp củ phát triển chắc, giảm nguy cơ thối rễ và nấm bệnh. Nhiệt độ thích hợp cho củ kiệu sinh trưởng từ 15 – 25°C. Vì thế vào khoảng thời gian chuyển sang thu hoặc vào mùa đông xuân, bà con bắt đầu gieo trồng để đến mùa đông khí hậu lạnh, các loại rau thường khan hiếm, củ kiệu trở thành loại rau củ phổ biến.

▶️ Kiệu là cây ưa sáng, hơi chịu bóng nhẹ, cần ít nhất 6 – 8 giờ nắng mỗi ngày để lá quang hợp hiệu quả, giúp củ tích lũy dinh dưỡng và phát triển đồng đều. Củ kiệu cần đất ẩm vừa phải, không chịu được úng nước. Độ ẩm trung bình từ 60 – 70% là lý tưởng để củ phát triển tốt, lá xanh mượt và củ không bị thối.

▶️ Cây kiệu phát triển tốt trên đất tơi xốp, giàu mùn, thoát nước tốt và có độ pH trung tính hoặc hơi chua (5 – 6.5). Các loại đất như: Đất phù sa ven sông, đất cát pha, đất thịt nhẹ là những loại đất thích hợp để trồng kiệu nhờ cấu trúc của các loại đất này không quá chặt. Trước khi trồng, nên bón lót phân hữu cơ để cải thiện độ màu mỡ và kết cấu đất.

Thời điểm tiến hành cách trồng kiệu kịp Tết

Thời vụ để thực hiện cách trồng cây củ kiệu thường diễn ra vào 2 vụ quanh năm gồm vụ chính và vụ phụ:

Vụ chính (trồng vào mùa thu đông):

• Vụ này thường bắt đầu vào tháng 9 – 10 và thu hoạch vào khoảng tháng 1 – 2 năm sau. Đây là thời gian vàng để trồng củ kiệu vì khí hậu thuận lợi, ẩm mát vừa phải giúp cây sinh trưởng khỏe mạnh, phát triển tốt, củ to đều, không nhiễm sâu bệnh.
• Đặc biệt, sẽ kịp thời gian vào mùa Tết giúp nhà vườn bán được giá cao hơn vì Tết lượng tiêu thụ củ kiệu rất lớn. Ăn củ kiệu vào giai đoạn cũng đảm bảo chất lượng tốt nhất, củ thơm, to đều và có màu sắc đẹp mắt.

Vụ phụ (trồng vào mùa xuân hè):

• Ngoài vụ chính, bà con có thể trồng vào vụ phụ khoảng từ tháng 4 – 5 và thu hoạch vào tháng 7 – 8. Nếu trồng vào giai đoạn này nhà vườn sẽ gặp khó khăn hơn nếu trồng vào vụ chính vì điều kiện thời tiết là thách thức lớn nhất.
• Thời gian này, thời tiết có thể nắng nóng gay gắt hoặc mưa nhiều khiến quá trình sinh trưởng của củ kiệu bị ảnh hưởng, nếu như chăm sóc không đúng cách củ rất rễ bị úng thối hoặc sốc nhiệt. Vậy nên, để trồng được vào vụ mùa này cần có biện pháp chăm sóc kỹ lưỡng, tuân thủ quá trình canh tác.

Chuẩn bị để thực hiện cách trồng củ kiệu

Để áp dụng đúng cách trồng củ kiệu, bước đầu tiên luôn là chuẩn bị đầy đủ đất trồng, giống kiệu. Khâu chuẩn bị càng kỹ, củ kiệu càng dễ bén rễ, mọc đồng loạt và cho củ trắng; giòn và đều khi thu hoạch. Đây chính là nền tảng giúp quá trình trồng kiệu diễn ra thuận lợi và đạt năng suất cao.

Xử lý củ kiệu giống 

• Cây có phát triển tốt và cho củ chất lượng hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó lựa chọn giống trước khi trồng rất quan trọng. Cần chọn củ giống đảm bảo tiêu chí: Củ to đều, không nhiễm bệnh hay trầy xước.
• Để trồng được cần tiến hành xử lý củ bằng cách đem phơi khô tự nhiên cho lá héo rồi bó thành bó và treo ở nơi khô thoáng đến khi tới mùa mới đem ra trồng. Cách này sẽ phòng trừ được nấm bệnh, tăng sức sống cho củ giống.

Chuẩn bị đất trồng và bón lót trước

• Lựa chọn đất trồng phù hợp với cây kiệu thường là những loại đất có cấu trúc tơi xốp, không quá chặt, thoát nước tốt để cây kiệu nhanh bén rễ và hấp thu dinh dưỡng. Không nên trồng ngay, nếu muốn cây sinh trưởng khỏe mạnh hạn chế các vấn đề về nấm bệnh, tuyến trùng sau này cần tiến hành cày xới kết hợp bón vôi và tưới thêm dung dịch gồm Bio Soil + Padave Cha để cải thiện môi trường đất.
• Để tạo nền tảng dinh dưỡng ngay từ đầu cần bón lót trước khi trồng. Mỗi ha trồng kiệu được khuyến nghị bón từ 25 – 27 tấn phân chuồng đã ủ hoai mục. Nếu không phân chuồng bà con có thể thay thế bằng 3 – 5 tấn phân bón sinh học, các loại phân hữu cơ kết hợp với 50kg kali + 100kg lân supe.
• Khi bón cần rải đều phân lên đất, sau đó trộn đều với lớp đất mặt trên trước khi lên luống.

Hướng dẫn cách trồng củ kiệu đúng chuẩn kỹ thuật

Sau khi chuẩn bị xong đất trồng và giống, tiến hành thực hiện cách trồng củ kiệu theo từng bước chi tiết dưới đây:

✅ Bước 1: Trước khi trồng cần tách phần tép kiệu ra khỏi củ mẹ. Mỗi hốc chỉ nên đặt một tép giống để đảm bảo không gian cho tép phát triển. Trong quá trình tách tép cần thao tác nhẹ nhàng để tránh làm làm dập.

✅ Bước 2: Lên luống, tạo lỗ trồng củ kiệu. Dùng ngón tay hoặc dùng chiếc dầm gỗ (đường kính khoảng 2 – 3cm) để tạo lỗ, độ sâu mỗi lỗ khoảng 3 – 5cm, sau đó đặt nhẹ nhàng từng tép vào lỗ vừa tạo.

✅ Bước 3: Tùy vào địa hình mà nhà vườn có thể trồng theo hàng ngang hoặc hàng dọc. Khoảng trồng chuẩn giữa các hàng với nhau là 20 – 25cm, mỗi cây cách nhau từ 10 – 12cm.

✅ Bước 4: Không lấp đất kín lỗ sau khi đặt tép vào, chỉ nên rải lớp đất mỏng lên mặt luống phủ nhẹ củ, sau đó che phủ một lớp rơm rạ hoặc vật liệu hữu cơ khác. Cách này sẽ giúp củ được giữ ẩm, hạn chế cỏ dại xuất hiện và bảo vệ mầm non khỏi thời tiết xấu.

✅ Bước 5: Sau khi phủ lớp rơm rạ lên bề mặt cần tưới nước đều lên từng luống trồng để kích thích tép mau nảy mầm.

Biện pháp canh tác, chăm sóc sau khi thực hiện cách trồng củ kiệu

Khi đã hoàn thành xong các bước thực hiện cách trồng củ kiệu, tiếp theo là giai đoạn chăm sóc sẽ quyết định độ lớn của củ, chất lượng và năng suất của vườn trồng. Đây là lúc bà con cần theo dõi sát các yếu tố nước tưới, dinh dưỡng, đất và sâu bệnh để cây phát triển ổn định, hạn chế rủi ro và cho thu hoạch đồng đều.

Tưới nước 

Củ kiệu ưa độ ẩm vừa phải và ổn định, nhưng lại rất dễ bị hư nếu đọng nước hoặc ngập úng. Vì vậy, cần duy trì ẩm độ đủ cho cây sinh trưởng nhanh, thân lá khỏe và củ lớn. Lượng nước tưới nên linh hoạt theo thời tiết và đặc tính đất. Trong mùa nắng, có thể tưới 1 – 2 lần mỗi ngày vào sáng sớm hay chiều mát để giữ ẩm. Ngược lại, mùa mưa cần thường xuyên theo dõi mặt đất, chỉ bổ sung nước khi đất thật sự khô và ưu tiên hệ thống thoát nước tốt để tránh tình trạng úng làm thối củ.

Vệ sinh vườn

Cỏ dại là nơi trú ẩn của sâu, côn trùng, cạnh tranh dinh dưỡng và ánh sáng với cây kiệu. Vậy nên, việc thường xuyên vệ sinh cỏ trên mặt luống rất quan trọng. Để tiêu diệt cỏ bà con có thể nhổ bằng tay, dùng sạc chuyên dụng để làm cỏ. Cần tiến hành nhổ bỏ khi cây còn nhỏ, không nên để cỏ mọc quá cao, bị già đi vì bộ rễ của chúng ăn sâu, khi loại bỏ sẽ ảnh hưởng đến bộ cụ rễ của cây kiệu.

Vun gốc

Củ kiệu bắt đầu hình thành và lớn dần, việc vun gốc trở thành thao tác quan trọng. Làm đất quanh gốc không chỉ giúp che bớt ánh nắng để củ không bị xanh hay hóa cứng, mà còn tạo lớp đất tơi xốp bao quanh, giúp củ phát triển đầy đặn và đồng đều hơn. Thời điểm thích hợp để vun gốc là lúc cây xuất hiện 2 – 3 lá thật và sau mỗi lần bón thúc để tăng hiệu quả sinh trưởng

Bón phân

Ngoài lượng phân bón lót trước khi trồng, để duy trì dinh dưỡng và giúp cây phát triển khỏe mạnh cần bón thúc định kỳ theo từng giai đoạn sinh trưởng của cây. Số lần bón thúc khoảng 2 – 3 lần, mỗi lần cách từ 12 – 15 ngày. Lượng phân bón thúc lần 1 bà con có thể sử dụng 25 – 30kg/ha phân NPK 16 – 12 – 8 – 11, lần 2 dùng 25 – 30kg/ha với lượng phân NPK tỷ lệ 12 – 12 – 17 – 9.

Nên hòa phân bón với nước và tưới vào gốc để giúp cây hấp thụ dinh dưỡng nhanh chóng, tránh hiện tượng phơi phân, vừa phung phí vừa khiến cây có nguy cơ bị cháy rễ. Có thể thay thế phân NPK bằng các loại phân bón sinh học an toàn hơn điển hình là Vi Amen.

Ngừa sâu bệnh

Cây kiệu thường bị một số loại sâu ăn lá tấn công vào giai đoạn mới trồng, cây còn non hoặc bị một số bệnh cây trồng như thối củ do vi khuẩn hoặc nấm, bệnh sương mai,… Để phòng trừ không chỉ áp dụng các biện pháp chăm sóc vừa liệt kê phía trên, bà con cần áp dụng các loại thuốc phun phòng bệnh an toàn như chế phẩm sinh học Phy Fusaco giúp ngừa nấm hại, Tribe Vacci gold (new) để diệt trừ vi khuẩn và xua đuổi côn trùng bằng Mebe Pa.

Trên đây là toàn bộ những hướng dẫn thiết thực và dễ áp dụng nhất về cách trồng củ kiệu, giúp bà con chủ động từ khâu chuẩn bị đến chăm sóc để thu được củ trắng, giòn và đồng đều. Hy vọng chia sẻ từ AQ Bice sẽ hỗ trợ bạn tự tin hơn khi bắt tay vào trồng kiệu, dù ở ruộng lớn hay quy mô hộ gia đình.