Hướng dẫn cách trồng cây thốt nốt và chăm sóc đúng kỹ thuật

Cách trồng cây thốt nốt được nhiều người quan tâm và tìm hiểu đến bởi đây là loại cây gắn liền với đời sống và văn hóa vùng sông nước Nam Bộ. Không chỉ cho bóng mát và cảnh quan độc đáo, cây thốt nốt còn mang lại nguồn thu từ quả, nước và lá. Tuy nhiên, để trồng và chăm sóc thành công, người trồng cần chú ý từ khâu chọn giống, kỹ thuật gieo trồng cho đến chế độ dinh dưỡng và phòng bệnh.

Nắm vững những yếu tố này sẽ giúp cây sinh trưởng khỏe mạnh, cho năng suất và giá trị lâu dài. Cùng AQ Bice theo dõi bài viết sau đây để hiểu rõ hơn về kỹ thuật trồng cây thốt nốt và cách chăm sóc hiệu quả nhé.

Tìm hiểu tổng quan về cách trồng cây thốt nốt

Cách trồng cây thốt nốt là tập hợp những kỹ thuật và kinh nghiệm giúp cây sinh trưởng tốt, cho bóng mát và quả ngọt. Thốt nốt thường được nhân giống bằng hạt, cần chọn hạt chắc khỏe, ngâm cho nảy mầm rồi đem gieo trên đất tơi xốp, thoát nước tốt. Loại cây này thuộc họ Cau, có thân cao vút, lá tỏa tròn như chiếc quạt khổng lồ, gắn liền với đời sống của người dân miền Tây Nam Bộ. Cây ưa sáng, chịu hạn tốt nên thích hợp trồng ở vùng đất rộng, thoáng, vừa tạo cảnh quan vừa mang lại giá trị kinh tế.

Đặc điểm hình thái của cây thốt nốt

Cây thốt nốt (tên khoa học: Borassus flabellifer) là một loài cây thuộc họ Cau (Arecaceae), gắn liền với đời sống của người dân vùng Nam Bộ, đặc biệt là An Giang. Đây là cây lâu năm, tuổi thọ trung bình từ 70 – 100 năm, thậm chí có cây sống hơn một thế kỷ, cho năng suất ổn định trong nhiều năm.

Tuy là loại cây có tốc độ sinh trưởng chậm nhưng bền bỉ, rễ ăn sâu nên có thể chịu hạn và chống chịu gió bão rất tốt. Cây thường mất nhiều năm mới bắt đầu cho trái, nhưng khi đã vào giai đoạn thu hoạch sẽ cho năng suất ổn định vào những năm tiếp theo.

Cây thốt nốt có các đặc điểm hình dáng dễ nhận biết như sau:

▶️ Thân cây: Dáng thân cao to, dạng cột thẳng, chiều cao trung bình từ 15 – 25 m, có thể đạt tới 30 m. Thân đơn độc, không phân nhánh, đường kính khoảng 40 – 50 cm, bề mặt có sẹo ngang do lá rụng để lại.

▶️ Lá: Dạng lá hình quạt, to, xòe tròn đường kính từ 1,5 – 2 m, cuống lá dài và chắc, viền có gai nhỏ. Lá mọc tập trung ở ngọn, tạo tán tròn đẹp mắt.

▶️ Hoa: Thốt nốt là cây đơn tính khác gốc (cây đực, cây cái riêng biệt). Cụm hoa lớn, mọc ở nách lá, hoa đực nhỏ thành bông dài, hoa cái to hơn, khi đậu sẽ phát triển thành quả.

▶️ Quả: Hình tròn, đường kính 15 – 20 cm, vỏ màu xanh khi non, chuyển vàng nâu khi chín. Bên trong chứa cùi trắng, mềm, vị ngọt mát, có 2 – 3 múi.

Công dụng của cây thốt nốt

Trái thốt nốt không chỉ gắn liền với đời sống văn hóa vùng Nam Bộ mà còn mang lại giá trị lớn cả về dinh dưỡng lẫn kinh tế:

✅ Phần nước thốt nốt giàu khoáng chất (kali, canxi, magie), vitamin nhóm B, có tác dụng giải nhiệt, bù nước và năng lượng nhanh chóng. Được lấy từ hoa, có vị ngọt thanh, dùng uống trực tiếp hoặc nấu cô đặc thành đường thốt nốt – là đặc sản nổi tiếng, được tiêu thụ rộng rãi trong và ngoài nước, mang lại nguồn thu ổn định cho nông dân.

✅ Phần cùi quả non mềm, ngọt thanh, trắng, thường được ăn tươi hoặc làm nguyên liệu cho các món giải khát, chè, kem. Khi quả đã già có thể chắt lọc để chế biến làm bột tạo ra nhiều món ăn ngon.

✅ Lá và thân cây thốt nốt thường được dùng để làm vật liệu xây dựng, thủ công mỹ nghệ, góp phần đa dạng hóa nguồn lợi.

✅ Tạo bóng mát, chống xói mòn đất, đồng thời trở thành điểm nhấn cảnh quan đặc trưng của miền Tây Nam Bộ, nâng cao giá trị văn hóa cho địa phương nơi đây.

Nhu cầu sinh trưởng và phát triển của cây thốt nốt

▶️ Cây thốt nốt là loại cây nhiệt đới đặc trưng, phát triển mạnh ở vùng có khí hậu nóng ẩm, nắng nhiều. Chúng thích hợp nhất tại khu vực Nam Bộ và các nước Đông Nam Á.

▶️ Nhiệt độ lý tưởng cho sự sinh trưởng nằm trong khoảng 25 – 35°C. Nếu dưới 15°C hoặc trên 40°C trong thời gian dài, cây sẽ kém phát triển, dễ bị ảnh hưởng đến khả năng ra hoa, kết trái.

▶️ Thốt nốt là cây ưa sáng hoàn toàn, cần tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời hầu như cả ngày. Trồng ở nơi râm mát, cây sẽ còi cọc, ít hoặc không cho trái.

▶️ Cây chịu hạn tốt nhưng vẫn cần độ ẩm không khí vừa phải (60 – 80%). Nếu khô hạn kéo dài, cây vẫn sống được nhưng sinh trưởng chậm và giảm năng suất.

▶️ Thốt nốt phát triển tốt trên đất thịt pha cát, đất phù sa hoặc đất đỏ bazan, có tầng canh tác dày, thoát nước tốt. Không nên trồng ở vùng đất phèn nặng hoặc ngập úng lâu ngày.

▶️ Dù có khả năng chịu hạn, cây vẫn cần lượng nước ổn định, đặc biệt trong giai đoạn non và ra hoa. Việc tưới bổ sung trong mùa khô sẽ giúp cây phát triển khỏe và cho trái đều hơn.

Thời điểm phù hợp để trồng cây thốt nốt

Cây thốt nốt thường được trồng vào đầu mùa mưa (tháng 5 – tháng 7). Đây là thời gian đất có độ ẩm cao, nguồn nước dồi dào, giúp cây con bén rễ nhanh và phát triển ổn định. Tránh trồng vào mùa khô hoặc thời điểm nắng gắt, vì cây non dễ bị khô héo, khó sống sót.

Ở những khu vực có khí hậu nghiệt hoặc dễ ngập úng, bà con nên tính toán thời điểm trồng sau những cơn mưa đầu mùa, tránh giai đoạn mưa quá lớn gây úng rễ.

Chuẩn bị trước khi tiến hành cách trồng cây thốt nốt

Trước khi bắt tay vào cách trồng thốt nốt bằng hạt, bà con cần chuẩn bị kỹ lưỡng để tạo nền tảng vững chắc cho cây thốt nốt phát triển. Việc lựa chọn giống tốt, xử lý hạt đúng cách và chuẩn bị đất trồng giàu dinh dưỡng, thoát nước hợp lý sẽ giúp cây con bén rễ nhanh, sinh trưởng khỏe mạnh và rút ngắn thời gian cho thu hoạch.

Chọn hạt giống và xử lý hạt giúp cây mau nảy mầm

Cây thốt nốt chủ yếu được trồng bằng cách gieo hạt. Vậy nên, việc lựa chọn hạt giống trước khi gieo trồng là vô cùng quan trọng để quyết định sự sinh trưởng, phát triển sau này của cây thốt nốt sau này. Trước khi tiến hành cách trồng cây thốt nốt từ hạt bà con cần chuẩn bị hạt giống và xử lý như sau:

✅ Lựa chọn hạt giống: Nên chọn hạt từ những quả thốt nốt đã chín già, vỏ ngả vàng, phần cơm trong hạt cứng chắc. Hạt khỏe thường có kích thước to, vỏ bóng, không bị sâu, nứt hay mốc.

✅ Xử lý hạt trước khi gieo: Để tăng khả năng nảy mầm, có thể ngâm hạt trong nước sạch khoảng 24 – 48 giờ. Sau đó, dùng dao cắt nhẹ phần đầu vỏ hạt (không làm tổn thương phôi) để tạo khe cho mầm dễ bật ra.

Chuẩn bị đất và hố trồng cây thốt nốt

Ngoài hạt giống bà con cũng cần chú trọng thêm đến đất trồng, lựa chọn khu đất phù hợp để cây sinh trưởng, tiến hành cải tạo lại để hạn chế nấm bệnh hình thành trên cây cũng như giúp cây có môi trường phát triển toàn diện.

✅ Chọn đất trồng: Cây thốt nốt thích hợp với đất thịt pha cát, đất đỏ bazan hoặc đất phù sa giàu dinh dưỡng, có khả năng thoát nước tốt. Tránh trồng trên đất sét nặng, đất dễ ngập úng vì sẽ làm thối rễ và ảnh hưởng đến sự sinh trưởng.

✅ Đào hố trồng (áp dụng khi trồng bằng cây giống): Đào hố có kích thước trung bình 50 x 50 x 50 cm (có thể lớn hơn với vùng đất xấu). Đất đào lên cần trộn với phân chuồng hoai mục, tro trấu hoặc phân hữu cơ vi sinh để bổ sung dinh dưỡng ban đầu cho cây.

✅ Xử lý hố trước khi trồng: Nên bón lót khoảng 5 – 7 kg phân chuồng hoai, trộn đều với lớp đất mặt và lấp lại một phần để tạo nền tơi xốp. Sau đó để hố ổn định 7 – 10 ngày nhằm hạn chế mầm bệnh trước khi đặt cây hoặc gieo hạt.

Hướng dẫn cách trồng cây thốt nốt chi tiết từng bước, đúng kỹ thuật

Để sở hữu vườn thốt nốt xanh mát, khỏe mạnh để vừa lấy bóng râm vừa tận dụng giá trị kinh tế, bà con cần nắm vững các bước thực hiện cách trồng cây thốt nốt cơ bản. Thường những khu vực trồng thốt nốt, bà con nơi đây thường không ươm cây non mà trồng trực tiếp bằng hạt bởi vì khi hạt nảy mầm rất khó để di chuyển do mầm thốt nốt dễ bị gãy. Khoảng cách trồng cũng không quá xa, chủ yếu trồng thành đám để sau này thu hái sẽ dễ thu hoạch hơn:

✅ Gieo hạt đúng cách: Đặt hạt nằm ngang hoặc hơi nghiêng trong bầu đất tơi xốp, ẩm nhưng thoát nước tốt. Phủ một lớp đất mỏng lên trên rồi duy trì độ ẩm đều đặn bằng cách tưới nước nhẹ nhàng. Nếu ươm trong bầu bà con nên đặt ở nơi có đủ ánh sáng mặt trời, nhưng  tránh nơi ánh nắng trực tiếp chiếu vào vì sẽ khiến cây non chết héo.

✅ Sau khoảng 40 – 60 ngày, hạt sẽ bắt đầu nảy mầm. Phần chồi mầm sẽ mọc lên đầu tiên được bẹ bao bọc. Chồi không mọc lên trên ngay mà đâm sâu xuống đất từ 90 – 120 cm. Ở phần đầu chồi sẽ hình thành một ống dài khoảng 15 cm, rộng 2,5 cm. Từ trong ống này, các rễ mới bắt đầu mọc ra, tách dần khỏi bẹ rồi hướng ngược lên trên mặt đất để giúp cây đứng vững và phát triển.

✅ Sau khoảng 9 – 12 tháng, phần ngọn gồm 1 – 2 lá chồi mới mọc lên khỏi mặt đất và phát triển thành lá thật. Phần thân cây sẽ được hình thành sau 4 – 6 năm, mỗi năm chiều cao của cây sẽ tăng khoảng 30cm.

Kỹ thuật chăm sóc sau khi tiến hành cách trồng cây thốt nốt

Sau khi khi thực hiện xong cách trồng cây thốt nốt, giai đoạn tiếp theo đó là chăm sóc cho hạt mau nảy mầm, hình thành cây con sớm. Các phương pháp chăm sóc bao gồm, cung cấp đủ nước, bón phân, phòng trừ nấm bệnh, làm cỏ, làm đất,… Chi tiết hướng dẫn sẽ có trong các phần dưới đây.

Cung cấp nước tưới cho cây thốt nốt

Trong giai đoạn cây non, cần duy trì độ ẩm thường xuyên bằng cách tưới nước 2 – 3 lần/tuần. Khi cây đã trưởng thành, bộ rễ ăn sâu, có thể giảm số lần tưới, chỉ bổ sung nước vào mùa khô hạn để cây không bị suy kiệt.

Bón phân định kỳ cho thốt nốt

Định kỳ bón phân hữu cơ hoai mục kết hợp NPK để cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây và tăng độ màu mỡ, giúp cây phát triển khỏe mạnh và cho năng suất cao. Ngoài ra, có thể bổ sung thêm vi lượng bằng chế phẩm sinh học Vi AMEN nhằm tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ ra hoa, kết trái tốt hơn.

Làm cỏ, xới đất định kỳ

Việc làm cỏ và xới đất định kỳ đóng vai trò quan trọng trong quá trình chăm sóc cây thốt nốt. Nếu để cỏ mọc rậm quanh gốc, chúng sẽ cạnh tranh dinh dưỡng, nước và ánh sáng, khiến cây sinh trưởng kém.

Do đó, bà con nên thường xuyên dọn sạch cỏ dại, kết hợp xới nhẹ lớp đất mặt để giữ cho đất luôn tơi xốp, giúp rễ cây thông thoáng và hấp thu dinh dưỡng tốt hơn. Công việc này nên tiến hành định kỳ 1 – 2 tháng/lần, đặc biệt vào mùa mưa khi cỏ mọc nhanh.

Che chắn cây non

Khi cây vẫn đang là giai đoạn cây non, còn nhỏ bà con cần áp dụng biện pháp che chắn vào những ngày nắng gắt để giảm thiểu tình trạng cháy lá, héo ngọn. Khi cây đã lớn, tán lá rộng sẽ không cần phải che vì đã tự điều hòa được môi trường sống.

Phòng trừ sâu bệnh

Cây thốt nốt vốn khỏe mạnh, ít bị sâu bệnh, nhưng trong điều kiện đất ẩm ướt, thoát nước kém hoặc khí hậu quá nóng ẩm, cây có thể gặp một số vấn đề. Các loại sâu hại thường thấy là sâu đục thân, bọ cánh cứng làm hỏng bẹ lá non; rệp sáp, nhện đỏ hút nhựa ở lá và cuống hoa khiến cây suy yếu; ngoài ra, nấm bệnh gây thối rễ, đốm lá cũng dễ xuất hiện nếu đất úng nước kéo dài.

➡️ Để phòng trừ hiệu quả, bà con nên trồng cây ở nơi thoát nước tốt, thường xuyên vệ sinh gốc, cắt bỏ lá khô, lá già để hạn chế nơi trú ngụ của côn trùng.

➡️ Có thể áp dụng biện pháp sinh học như bẫy đèn, thả thiên địch (bọ rùa, ong ký sinh) để giảm mật độ sâu hại.

➡️ Trong trường hợp cần thiết, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học với liều lượng hợp lý sẽ giúp kiểm soát bệnh mà vẫn đảm bảo an toàn cho môi trường và chất lượng quả, bà con có thể tham khảo dòng chế phẩm sinh học như Phy FusaCo chuyên trị nấm phổ rộng và Mebe Pa để tiêu diệt côn trùng gây hại.

Những chia sẻ phía trên của Sinh học AQ đã cung cấp đầy đủ thông tin về cách trồng cây thốt nốt từ giai đoạn chuẩn bị giống, đất trồng cho đến khâu chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh. Đây là loại cây vừa mang lại giá trị kinh tế, vừa góp phần làm đẹp cảnh quan, lại có tuổi thọ cao nên rất đáng để bà con đầu tư công sức trồng trọt.