Cách trồng cây lặc lè xanh tốt quanh năm, đạt năng suất cao

Cách trồng cây lặc lè không quá khó khăn, nhưng để cây phát triển tốt trái sai và ít sâu bệnh, bà con cần thực hiện đúng từ khâu làm đất, gieo hạt đến chăm sóc và làm giàn. Cây lặc lè rất phù hợp trồng tại nhà hay nông trại nhờ đặc tính leo khỏe, cho trái đều và dễ chăm nếu áp dụng đúng kỹ thuật hợp lý. Dưới bài viết này, AQ Bio sẽ hướng dẫn bà con kỹ thuật trồng cây lặc lè đơn giản, dễ hiểu và đầy đủ các bước.

Tìm hiểu về cách trồng cây lặc lè

Cách trồng cây lặc lè khá đơn giản và phù hợp với nhiều vùng miền ở nước ta, đặc biệt nơi có khí hậu nhiệt đới ẩm. Đây là loại cây dây leo có sức sống mạnh, ít sâu bệnh, cho trái ăn ngon và giàu dinh dưỡng.

Chỉ cần chuẩn bị đất trồng tơi xốp, làm giàn leo vững chắc và tưới nước đều đặn, người trồng có thể dễ dàng thu hoạch lặc lè tươi sạch tại vườn nhà. Dù trồng để ăn trong gia đình hay phát triển mô hình rau quả sạch, lặc lè đều là lựa chọn đáng thử.

Đặc điểm hình thái cây lặc lè

Lặc lè có tên khoa học Luffa acutangula hay còn gọi là mướp rừng, quả lặc lày, là một loại cây dây leo thuộc họ bầu bí, có hình dáng trái thuôn dài, vỏ có rãnh nổi đặc trưng. Loại quả này thường được trồng khá phổ biến ở vùng núi Tây Bắc và hiện nay được nhiều người biết đến, trồng ở khắp mọi nơi vì đặc tính sinh trưởng nhanh, ít sâu bệnh, rất dễ sống, dễ chăm, chứa nhiều dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe.

Những đặc điểm nổi bật về hình thái của cây lặc lè:

▶️ Thân: Dây leo dài, mọc bò hoặc leo giàn nhờ tua cuốn, thân có cạnh và màu xanh nhạt, khi già có thể hơi hóa gỗ ở phần gốc.

▶️ Lá: Mọc so le, hình chân vịt hoặc hình tim, chia thùy rõ rệt (3 – 5 thùy), viền lá có răng cưa nhẹ, mặt trên xanh đậm, mặt dưới nhạt hơn.

▶️ Hoa: Thuộc hoa đơn tính, màu vàng tươi, mọc ở nách lá. Hoa đực mọc thành chùm, hoa cái mọc đơn lẻ và có bầu noãn phía dưới.

▶️ Quả: Dáng hình trụ dài hoặc hơi thuôn nhọn, có nhiều rãnh dọc nổi rõ, khi non có màu xanh đậm, già chuyển vàng nâu. Bên trong chứa nhiều hạt dẹp, màu đen.

▶️ Rễ: Thuộc loại rễ cọc, đâm sâu vào đất, phát triển mạnh, có nhiều rễ phụ giúp cây hấp thu dinh dưỡng tốt.

Lợi ích khi trồng lặc lè

Với nhiều công dụng hữu ích và kỹ thuật trồng không quá phức tạp, lặc lè là lựa chọn đáng cân nhắc cho những ai muốn trồng rau sạch và làm đẹp không gian sống. Dưới đây là một số lợi ích mà cây lặc lè đem lại:

✅ Quả lặc lè non được dùng để nấu canh, xào hoặc luộc, có vị ngọt mát, giàu vitamin và chất xơ. Đây là loại rau quả giúp thanh nhiệt, hỗ trợ tiêu hóa và làm mát cơ thể.

✅ Theo y học cổ truyền, lặc lè có tác dụng giải độc, tiêu viêm, hỗ trợ trị ho và làm mát gan. Một số bộ phận như hạt hoặc quả già còn được dùng để chiết xuất dầu hoặc làm thuốc.

✅ Với đặc tính leo giàn tốt, cây lặc lè vừa giúp che nắng vừa tạo mảng xanh mát mắt cho sân vườn, ban công hay sân thượng.

Yếu tố sinh trưởng của cây lặc lè

Cây lặc lè muốn sinh trưởng khỏe mạnh, ra trái đều và đảm bảo chất lượng tốt nhất, cần tuân thủ các điều kiện sinh thái như sau:

▶️ Lặc lè ưa khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt, thích hợp trồng quanh năm ở Việt Nam, đặc biệt phát triển mạnh vào mùa khô và nắng nhiều. Nhiệt độ lý tưởng cho cây phát triển là từ 25 – 32°C. Dưới 18°C cây sinh trưởng chậm, trên 35°C cây dễ bị cháy lá hoặc rụng hoa.

▶️ Là cây ưa sáng mạnh, lặc lè cần ít nhất 6 – 8 giờ nắng mỗi ngày. Trồng nơi thiếu sáng cây sẽ vươn cao, ít trái, dễ sâu bệnh. Cây ưa ẩm trung bình, thích hợp trong điều kiện độ ẩm không khí từ 65 – 80%. Độ ẩm quá cao dễ phát sinh bệnh nấm.

▶️ Thích hợp với đất thịt nhẹ, đất phù sa hoặc đất pha cát, tơi xốp, sạch mầm bệnh, thoát nước tốt và giàu hữu cơ, độ pH lý tưởng: 5,5 – 6,8. Lặc lè cần lượng nước vừa phải và đều đặn, nhất là trong giai đoạn ra hoa, đậu quả. Tuy nhiên, tránh để đất ngập úng dễ gây thối rễ.

Trồng cây lặc lè vào tháng mấy?

Cây lặc lè trồng mùa nào là câu hỏi của nhiều nhà vườn thắc mắc về thời gian trồng chính xác vào khi nào thì cây mới phát triển khỏe mạnh, cho trái xanh non. Thời vụ trồng cây lặc lè từ tháng 10 đến tháng 12 hằng năm, khi thời tiết dịu mát, ánh nắng không quá gay gắt, rất thuận lợi cho cây con bén rễ và phát triển.

Mặc dù ở nhiều địa phương, lặc lày vẫn được trồng rải vụ quanh năm, nhưng việc xuống giống vào giai đoạn cuối năm sẽ giúp cây sinh trưởng ổn định và cho thu hoạch đúng vào mùa hè. Đây chính là thời điểm quả lặc lày phát huy tối đa công dụng giải nhiệt, thanh mát, rất phù hợp với nhu cầu sử dụng trong những ngày nắng nóng.

Chuẩn bị trước khi thực hiện cách trồng cây lặc lè

Để bắt tay vào các bước tiến hành cách trồng cây lặc lè, khâu chuẩn bị đóng vai trò quan trọng không kém, các bước này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng nảy mầm, sinh trưởng và ra quả của cây. Các yếu tố bà con cần chuẩn bị trước khi trồng cây gồm:

▶️ Chọn giống: Ưu tiên sử dụng hạt giống lặc lè chất lượng, tỷ lệ nảy mầm cao, không bị mốc hoặc lép. Nên chọn giống địa phương phù hợp với khí hậu từng vùng để cây dễ thích nghi và ít sâu bệnh.

▶️ Chuẩn bị đất trồng: Đất cần được làm tơi, sạch cỏ dại, trộn thêm phân chuồng hoai mục, nấm Trichoderma, tro trấu hoặc phân hữu cơ để tăng độ mùn và dinh dưỡng. Nếu trồng chậu hoặc thùng xốp, nên chọn loại đất thịt nhẹ, thoát nước tốt, đất tự trộn hoặc mua đất tại các cơ sở chuyên bán đất trồng cây.

▶️ Vị trí trồng: Lặc lè là cây ưa nắng nên cần chọn nơi có ánh sáng tự nhiên ít nhất 6 tiếng/ngày. Nếu trồng tại nhà, ban công hoặc sân thượng có nắng là vị trí lý tưởng.

▶️ Chuẩn bị giàn leo: Giàn nên được dựng trước khi gieo trồng hoặc ngay khi cây bắt đầu vươn ngọn, giúp cây leo thuận tiện, thoáng khí và tránh đổ ngã khi ra quả.

▶️ Dụng cụ và vật tư: Chuẩn bị bình tưới, cuốc xẻng, rổ gieo hạt (nếu ươm trước), phân bón hữu cơ, khung làm giàn bằng tre, dây kẽm hoặc các loại dây thông dụng khác .

Hướng dẫn chi tiết từng bước thực hiện cách trồng cây lặc lè

Muốn cây lặc lè sinh trưởng khỏe mạnh, cho trái đều và ít sâu bệnh, việc tuân thủ đúng kỹ thuật trồng là điều rất cần thiết. Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ về hạt giống, giàn leo và xử lý đất trồng, bà con có thể bắt đầu tiến hành cách trồng cây lặc lè theo từng bước cụ thể dưới đây:

Bước 1: Ngâm ủ hạt giống lặc lè để gia tăng khả năng nảy mầm. Chuẩn bị nước ấm có nhiệt độ khoảng 40°C, sau đó ngâm hạt giống vào chậu và chờ khoảng 7 – 10 giờ. Ngâm hạt xong, bà con vớt ra và đem ủ vào khăn ẩm để hạt nứt nanh mới đem gieo trồng.

Bước 2: Gieo hạt vào khay hoặc bầu ươm đã chuẩn bị để đảm bảo chất lượng cây con, dễ chăm sóc và phân loại những cây không đạt tiêu chuẩn.

Bước 3: Sau 10 – 15 ngày, khi cây con đã đạt chiều cao lên đến 10 – 15cm có thể đem ra ruộng/vườn để trồng.

Bước 4: Xác định mật độ trồng và khoảng cách phù hợp. Nếu trồng trên ruộng cần chú ý làm luống 1,2 – 1,5m, rãnh 0,4 – 0,5m; mỗi hàng cách từ 0,5 – 0,8m và mỗi cây cách nhau từ 0,4 – 0,5m. Nếu trồng xuống trong thùng xốp lớn cần chọn thùng có kích thước lớn ít nhất 60x40x40cm. Trước khi trồng cần bón ít phân lân và 1 nắm phân NPK rải đều lên lớp đất sau đó mới đặt cây giống và lấp đất lại.

Cách chăm sóc sau khi thực hiện cách trồng cây lặc lè

Sau khi hoàn tất các bước thực hiện cách trồng lặc lè, việc chăm sóc đúng kỹ thuật sẽ quyết định đến khả năng sinh trưởng, ra hoa và đậu quả của cây. Giai đoạn này cần tập trung vào các yếu tố như tưới nước hợp lý, bón phân đúng thời điểm, tỉa nhánh và bấm ngọn đúng cách để cây phát triển khỏe mạnh, ra trái đều và ít sâu bệnh.

Tưới nước cho cây lặc lè

✅ Cây lặc lè ưa ẩm, cần được tưới nước đều đặn để đảm bảo quá trình sinh trưởng không bị gián đoạn. Người trồng nên tưới mỗi ngày vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát, đặc biệt chú ý giữ ẩm ổn định cho đất.

✅ Đặc biệt giai đoạn mới lên giàn, lượng hút nước của cây khá nhiều nên cách 3 ngày trung bình cần 5 lít nước. Tuy nhiên, không nên tưới quá nhiều gây ngập úng, vì dễ dẫn đến tình trạng thối rễ và phát sinh nấm bệnh ở vùng gốc.

Bón phân định kỳ

✅ Lặc lè phát triển tốt khi được cung cấp đủ dinh dưỡng theo từng giai đoạn. Ngay từ đầu, nên bón lót bằng phân hữu cơ hoai mục kết hợp phân vi sinh để cải tạo đất và tạo nền tảng dinh dưỡng.

✅ Khi cây bắt đầu leo giàn và chuẩn bị ra hoa, cần bón thúc bằng phân NPK có hàm lượng lân và kali cao như 6-30-30, hoặc sử dụng các loại phân hữu cơ tự nhiên như phân cá, dịch chuối hoặc phân bón sinh học an toàn như Vi Amen. Việc bón thúc nên thực hiện định kỳ 15 – 20 ngày/lần để duy trì sự phát triển ổn định của cây.

Tỉa nhánh, bấm ngọn

✅ Để cây phân nhánh đều và cho năng suất cao, nên bấm ngọn sau khi cây xuất hiện khoảng 5 – 6 lá thật. Việc bấm ngọn giúp cây tập trung phát triển các nhánh bên, đồng thời hạn chế tình trạng vươn dây quá dài gây khó kiểm soát.

✅ Bên cạnh đó, cần thường xuyên tỉa bỏ những nhánh yếu, lá già hoặc lá bị sâu hại ở phần gốc để tạo độ thông thoáng cho giàn, giảm nguy cơ nhiễm bệnh và giúp cây nuôi trái hiệu quả hơn.

Phòng trừ sâu bệnh cho cây lặc lè

Trong quá trình sinh trưởng, cây lặc lè có thể bị tấn công bởi một số loại sâu hại như sâu xanh, sâu ăn lá, bọ trĩ và rầy mềm. Những loại sâu này chủ yếu gây hại ở phần lá non và hoa, làm giảm khả năng quang hợp và ảnh hưởng đến quá trình ra quả.

Không chỉ vậy, cây cũng thường gặp một số loại bệnh, điển hình là bệnh thối rễ (thường do úng nước), bệnh phấn trắng và bệnh đốm lá do nấm. Những bệnh này xuất hiện nhiều khi vườn trồng ẩm thấp, kém thông thoáng hoặc do đất trồng bị nhiễm nấm tồn dư từ vụ trước. Biểu hiện ban đầu thường là lá úa vàng, xuất hiện vết trắng hoặc đốm nâu.

✅ Để hạn chế sâu bệnh, nên trồng cây với mật độ vừa phải, đảm bảo giàn leo thông thoáng, không để cây rậm rạp ẩm thấp.

✅ Ưu tiên sử dụng các biện pháp sinh học như phun dung dịch neem oil, dịch tỏi ớt gừng, thuốc điều trị nấm Phy Fusaco, tiêu diệt côn trùng Mebe Pa hoặc bổ sung nấm đối kháng Trichoderma vào đất để kiểm soát nấm bệnh.

✅ Ngoài ra, sau mỗi vụ trồng nên luân canh cây khác họ để ngắt nguồn bệnh, giúp đất phục hồi và giảm nguy cơ tái phát bệnh cho vụ sau.

Thu hoạch và bảo quản quả lặc lè

✅ Cây lặc lè sẽ thu hoạch được sau 45 – 55 ngày kể từ khi gieo trồng. Lúc này, quả non có kích thước vừa phải, màu xanh bóng, vỏ còn mềm và chưa hóa xơ, đây là thời điểm lý tưởng để thu hái nhằm đảm bảo độ ngon và giá trị dinh dưỡng cao nhất.

✅ Thường xuyên thăm vườn, quan sát và thu hoạch sớm những trái còn non, vì để già quả sẽ bị xơ cứng, giảm chất lượng sử dụng. Nên dùng dao hoặc kéo cắt nhẹ ở cuống để không làm tổn thương thân cây, đồng thời giúp cây tiếp tục ra quả đợt sau.

✅ Sau khi thu hái xong, bà con bảo quản trái ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh để nơi ẩm ướt hoặc dưới ánh nắng trực tiếp.

Bài viết trên đã được Sinh học AQ chia sẻ cụ thể về cách trồng cây lặc lè, với đặc tính dễ trồng, ít tốn công chăm sóc và cho giá trị sử dụng cao, lặc lè là lựa chọn phù hợp cho mô hình rau sạch tại nhà. Chỉ cần chuẩn bị đúng kỹ thuật và kiên trì chăm sóc, bà con sẽ sớm có những giàn lặc lè xanh mướt, quả non tươi ngon phục vụ bữa ăn hằng ngày.