Cách trồng cây lá cách thu hoạch lá sạch, thơm ngon mỗi ngày

Cách trồng cây lá cách tại nhà là chủ đề được nhiều người quan tâm bởi đây là loại rau thơm dễ trồng, là dược liệu dân dã và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Cây phát triển tốt ở nhiều điều kiện khí hậu, có thể trồng bằng hạt hoặc giâm cành ngay trong chậu, sân vườn hoặc bồn đất nhỏ.

Chỉ cần nắm vững kỹ thuật trồng, tưới nước và bón phân hợp lý, bạn sẽ nhanh chóng sở hữu những luống lá cách xanh tốt, thơm ngon phục vụ cho bữa ăn gia đình. Bài viết dưới đây, AQ Bice sẽ hướng dẫn cách trồng lá cách theo đúng kỹ thuật và chăm sóc đúng cách để cây sinh trưởng xanh tốt.

Tìm hiểu về cách trồng cây lá cách

Cách trồng cây lá cách là quy trình giúp người trồng nhân giống và chăm sóc loài cây quen thuộc này để thu hái lá non làm rau hoặc vị thuốc dân gian. Cây lá cách có sức sống mạnh, dễ trồng ở nhiều loại đất và điều kiện khí hậu khác nhau, từ trồng chậu, trồng bồn đến trồng ven hàng rào.

Cần chuẩn bị đất tơi xốp, chọn cành giống khỏe, giữ ẩm giai đoạn đầu và bón phân định kỳ, cây sẽ phát triển nhanh, xanh tốt quanh năm. Nhờ đặc tính dễ chăm và giá trị sử dụng cao, cây lá cách ngày càng được nhiều gia đình trồng để vừa làm cảnh, vừa làm rau sạch tại nhà.

Đặc điểm hình thái của cây lá cách

Cây lá cách có tên khoa học là Premna serratifolia, thuộc cây thân gỗ họ Cỏ roi ngựa (Verbenaceae), còn được gọi với tên khác là cây vọng cách. Lá của cây thường được dùng là để làm gia vị, dược liệu có nhiều lợi cho sức khỏe. Cây có các đặc điểm nổi bật giúp bà con dễ dàng nhận biết như sau:

▶️ Cây lá cách có thể mọc thành bụi hoặc phát triển thành thân gỗ nhỏ, cao từ 3 – 8 mét. Phần vỏ thân màu xám, sần sùi, khi cây trưởng thành khó tránh tình trạng nứt nẻ.

▶️ Lá có dáng thuôn dài, mọc cách nhau, mép lá có răng cưa nhẹ, màu xanh lục đậm, mặt trên có độ bóng hơn mặt dưới. Vò lá sẽ tỏa ra mùi thơm dịu nhẹ, đặc trưng.

▶️ Cây có hoa, thường nở vào mùa xuân hoặc đầu hè, hoa mọc thành từng chùm ở đầu cành, hoa kích thước nhỏ, mang màu trắng hoặc hơi vàng nhạt. Khi hoa đã thụ phấn xong và tàn đi, quả sẽ được mọc ra có màu đen sậm khi chín và kết thành từng chùm. Trái căng mọng, một số loài trong tự nhiên rất yêu thích loại quả này.

Công dụng của cây lá cách

✅ Loại cây này thường lấy lá non để rau ăn dân dã, lá có mùi thơm đặc trưng, vị hơi béo được dùng để nấu canh, xào với thịt hoặc trứng, làm rau cuộn thịt nướng, cá nướng giúp tạo hương vị, tăng kích thích vị giác. Trong lá chứa nhiều vitamin C, canxi, chất xơ giúp thanh lọc cơ thể, hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.

✅ Theo Đông y, lá cách có vị đắng nhẹ, thơm, tính mát giúp giải độc, mát gan, hỗ trợ điều trị nóng gan, vàng da; giảm chướng bụng, đầy hơi, giúp tiêu hóa tốt hơn, giảm đau nhức xương khớp, giảm đau bụng kinh, dân gian còn dùng lá cách giã nát và đắp lên vết sưng, mụn nhọt để giảm viêm, tiêu độc.

✅ Lá cách có chứa flavonoid, alkaloid và tinh dầu giúp chống oxy hóa, bảo vệ tế bào gan, giúp kháng khuẩn nhẹ, ức chế một số vi sinh vật gây hại đường ruột, hỗ trợ ổn định huyết áp và đường huyết.

✅ Được ứng dụng để trồng làm cây cảnh quanh nhà, vừa có thể tạo bóng mát, vừa lấy lá để ăn. Có thể dùng làm cây che chắn, hàng rào vì loại cây này dễ cắt tỉa và mọc nhanh.

Cây lá cách cần điều kiện gì để phát triển tươi tốt

▶️ Cây lá cách thích nghi tốt với điều kiện khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới, nơi có thời tiết ấm áp, mưa nhiều. Cây sinh trưởng mạnh quanh năm ở các vùng đồng bằng, trung du và ven biển. Tuy có khả năng chịu hạn ngắn ngày, nhưng cây lại không chịu được điều kiện rét đậm hoặc sương giá kéo dài. Vì thế, loại cây này thường được trồng ở khu vực miền Nam và miền Trung.

▶️ Lá cách thích hợp trồng ở nơi có ánh nắng dịu, đặc biệt là nắng buổi sáng. Nếu trồng ở khu vực có cường độ nắng mạnh suốt ngày, nên che lưới hoặc trồng xen dưới tán cây lớn để tránh cháy lá. Ngược lại, trồng nơi thiếu sáng sẽ khiến cây vươn cao, lá thưa và nhỏ, làm giảm khả năng cho lá non.

▶️ Cây phát triển tốt trong khoảng nhiệt độ từ 25 – 32°C, nếu nhiệt độ quá thấp sẽ làm cây kém phát triển, dễ bị rụng lá và vàng. Vậy nên ở những vùng có mùa đông lạnh, cần che chắn hoặc trồng trong chậu để dễ di chuyển.

▶️ Loại cây có thể trồng được ở nhiều loại đất khác nhau, phù nhất là đất thịt nhẹ hoặc đất cát pha, các loại đất này có độ tơi xốp và giàu mùn hữu cơ, thoát nước tốt pH dao động từ 6,0 – 7,0. Nếu trồng trong chậu, có thể trộn đất với phân chuồng hoai và tro trấu theo tỉ lệ 5:3:2 để tăng độ dinh dưỡng. Tránh sử dụng đất sét nặng hoặc vùng trũng dễ đọng nước, vì cây dễ bị úng rễ và chậm phát triển.

▶️ Là cây ưa ẩm nhưng không chịu được úng, vậy nên cây lá cách cần được điều chỉnh linh hoạt. Trong giai đoạn mới trồng nên tưới 1 – 2 lần mỗi ngày để giữ ẩm cho đất. Khi cây đã trưởng thành, chỉ cần tưới 3 – 4 lần mỗi tuần hoặc khi đất mặt khô. Vào mùa mưa, cần đảm bảo hệ thống thoát nước tốt để tránh ngập gốc, giúp cây duy trì bộ rễ khỏe mạnh và ra lá đều quanh năm.

Thời điểm thích hợp để trồng lá cách tại nhà

Thời điểm để thực hiện cách trồng lá cách có thể trồng quanh năm, nhưng tốt nhất vẫn nên trồng vào đầu mùa mưa (khoảng từ tháng 5 – 6). Vì giai đoạn này, nhiệt độ ấm áp, đất luôn ẩm sẽ tạo điều kiện thuận lợi để cây mau bén rễ, ra nhiều chồi non để giúp cây phát triển mạnh mẽ.

Chuẩn bị trước khi thực hiện cách trồng cây lá cách

Để bắt đầu vào việc tiến hành cách trồng cây lá cách cần phải chuẩn bị kỹ giống và xử lý lại vùng đất chuẩn bị trồng hay tự trộn đất theo công thức. Chuẩn bị tốt sẽ giúp cây mau lớn, hạn chế nhiễm sâu bệnh, lá ra đều và đạt năng suất cao.

Chuẩn bị giống cây lá cách

✅ Về giống cây lá cách bà con có thể chọn cành giâm hoặc lựa trồng từ hạt. Nếu là cành giâm cần chọn những cành đủ già, không quá non cũng không quá già, chiều dài cành vừa phải khoảng từ 15 – 20cm, phải có từ 2 – 3 mắt ngủ.

✅ Sau khi cắt cành xong cần ngâm phần gốc vào dung dịch kích rễ như Vi Haf từ 1 – 2 giờ để giúp cành mau ra rễ hơn.

✅ Nếu trồng hạt cần lựa những hạt to, chắc chắn, không bị nấm mốc, sâu bệnh tấn công, ươm vào bầu đất trước, đến khi cây có được tù 4 – 5 lá mới đem đi trồng.

✅ Thường nhà vườn sẽ chọn trồng bằng cành hoặc mua cây giống trực tiếp ngoài cơ sở bán giống để tiết kiệm thời gian, dễ chăm sóc và đảm bảo chất lượng lá hơn.

Xử lý đất trước khi trồng

✅ Trước khi trồng, nên làm đất kỹ, xới tơi, loại bỏ cỏ dại và tàn dư thực vật, khử trùng bằng vôi, tưới đều dung dịch gồm Bio Soil và Padave Cha, sau đó bón lót bằng phân chuồng hoai mục, tro trấu hoặc phân hữu cơ vi sinh để tăng dinh dưỡng cho đất và giúp loại bỏ được nấm khuẩn, tuyến trùng còn nằm rải rác trong lòng đất.

✅ Nếu trồng trong chậu, có thể phối trộn 5 phần đất + 3 phần phân hoai + 2 phần tro trấu hoặc xơ dừa, đảm bảo hỗn hợp vừa thoáng khí vừa giữ ẩm tốt. Ngoài ra, cần kiểm tra pH đất ở mức 6,0 – 7,0, vì đất quá chua hoặc kiềm đều ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng của cây.

Hướng dẫn cách trồng cây lá cách theo đúng phương pháp

Cây lá cách là loại dễ trồng, nhưng để cây cho lá xanh mướt và thu hoạch đều mỗi năm bà con cần nắm rõ các phương pháp trồng và kỹ thuật trồng. Chi tiết về cách trồng cây lá cách bằng hai phương pháp trồng gồm giâm cành và trồng bằng hạt sẽ được trình bày cụ thể dưới các phần sau:

Cách trồng lá cách bằng việc giâm cành

✅ Trồng lá cách bằng cành là phương pháp nhân giống hiệu quả nhất, vừa giúp cây mau lớn, vừa đảm bảo các tính chất từ cây mẹ, Về cách trồng cách rất đơn giản, bà co  cần chuẩn bị các nhánh cành dài khoảng 3 – 4 tấc, chọn những cành suông thẳng, không quá già hay quá non, khi chặt cành cần dứt khoát để tránh dập da cây.

✅ Chuẩn bị chậu đất đã được xử lý từ trước, sau đó đặt vào mỗi chậu  từ 1 – 2 cành lá cách. Nến để nghiêng cành, các phần mắt hướng lên trên để giúp cành mau bén rễ và phát triển chồi non khỏe mạnh.

✅ Tưới nước tạo độ ẩm mỗi ngày, nhưng cần tưới vừa phải để tránh úng quá bị thúi cành, đặt chậu ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp chiếu vào, sau khoảng 2 – 4 tuần cành sẽ bắt đầu mọc chồi non và cho ra những lá xanh non đầu tiên.

Trồng lá cách tại nhà bằng cách gieo hạt

Với phương pháp trồng bằng hạt tuy được ít áp dụng vì phải trải qua nhiều bước, tốn nhiều thời gian chờ đợi mới hình thành được cây con hoàn chỉnh để trồng lên chậu hoặc ngoài vườn nhưng vẫn có thể áp dụng để duy trì giống.

✅ Trước hết, bà con cần thu hoạch những hạt từ quả chín, sau đó đem rửa sạch và phơi khô. Trước khi đem đi gieo, cần phải ngâm hạt trong nước trong vòng 1 ngày. Sau một ngày, vớt hạt và tiến hành đem hạt đi gieo. Tạo lỗ nhỏ trên mặt đất độ sâu khoảng 1 phân, đặt hạt xuống lỗ và vùi đất vào. Hoàn thành xong, bà con tưới đều lên bề mặt để tạo độ ẩm, tưới nước đều đặn mỗi ngày sau khoảng 3 – 4 tuần hạt sẽ nảy mầm.

✅ Mẹo nhanh lên mầm: Muốn hạt nhanh nảy mầm bà có thể mài mỏng 2 đầu của hạt rồi mới vùi xuống đất.

Kỹ thuật chăm sóc cây lá cách tươi tốt, lá ra xanh mướt

Khi cây lá cách đã bén rễ và bắt đầu ra lá non, bước tiếp theo đó là áp dụng các biện pháp chăm sóc giúp nuôi dưỡng cây phát triển ổn định và cho lá ra đều. Một chế độ chăm sóc hợp lý từ tưới nước, bón phân đến tỉa cành không chỉ giúp cây xanh tốt quanh năm mà còn giữ được hương vị đặc trưng của lá.

Bón phân và tưới nước

Cây lá cách không cần cung cấp dinh dưỡng quá nhiều, nhưng muốn lá cây dày, xanh tốt và cây ra lá đều đặc biệt với những cây được trồng trong chậu, cây cần được bón phân định kỳ cách 2 – 3 tháng 1 lần. Nên chọn bón các loại phân như: Phân chuồng đã ủ hoai mục, phân hữu cơ, phân bón sinh học như Vi Amen.

Về nước tưới, cây không cần tưới quá nhiều, chỉ cần duy trì lượng nước ổn định để tạo độ ẩm vừa phải giúp cây phát triển. Vào mùa mưa, bà con cần giảm tưới hoặc không cần phải tưới. Còn đến mùa khô, mỗi ngày nên tưới 2 lần vào sáng sớm và chiều tối cho cây để tránh bị khô héo, lá mọc nhỏ không xanh đậm.

Cắt tỉa

Cây lá cách có tốc độ sinh trưởng nhanh, vì vậy cần tỉa cành thường xuyên để giữ dáng gọn và kích thích cây ra lá đều. Khi thu hoạch, nên hái từng nhánh nhỏ hoặc cắt tỉa nhẹ tay, tránh cắt trụi cùng lúc nhiều cành. Cách làm này giúp cây không bị mất sức, nhanh hồi phục và tiếp tục ra lá non xanh mướt trong thời gian ngắn.

Phòng trừ sâu bệnh

Tuy là cây ít bị sâu bệnh tấn công, nhưng vẫn gặp một số vấn đề như sâu cuốn lá, rầy mềm và các loại nấm bệnh. Để phòng trừ an toàn cho cây bà con có thể sử dụng các biện pháp tự nhiên như dùng nước tỏi ớt gừng hoặc dùng thuốc sinh học đặc trị như thuốc trị nấm Phy Fusaco và thuốc diệt trừ côn trùng Mebe Pa. Kết hợp thêm vệ sinh xung quanh gốc cây, cắt bỏ những lá vàng úa, nhiễm nấm bệnh, cành lá bị khô để giảm nguy cơ sâu bệnh.

Toàn bộ những nội dung phía trên đã được Sinh học AQ hướng dẫn chi tiết về cách trồng cây lá cách giúp bà con có thể dễ dàng tự trồng và chăm sóc loài cây dân dã mà giàu giá trị này ngay tại nhà. Chỉ cần tuân thủ đúng các bước cơ bản từ khâu chuẩn bị, trồng đến chăm sóc, bà con sẽ có nguồn lá cách xanh tốt, thơm ngon cho bữa ăn và dược liệu tự nhiên cho sức khỏe.