Hướng dẫn cách trồng cây điều màu, cho hạt to chắc, màu đẹp

Cách trồng cây điều màu đòi hỏi người trồng nắm rõ điều kiện ánh sáng, đất trồng và kỹ thuật chăm để cây giữ màu lá đẹp quanh năm. Đây là loại cây dễ sống nhưng muốn hạt quả lên màu rực, tán dày và phát triển ổn định thì cần chuẩn bị giống khỏe, phối trộn đất đúng tỷ lệ và áp dụng chế độ tưới, bón phân hợp lý. Khi hiểu đúng cách trồng ngay từ đầu, kỹ thuật trồng cây điều màu trở nên đơn giản hơn và đảm bảo chất lượng hạt như mong muốn. Theo dõi bài viết dưới cùng AQ Bice để hiểu rõ hơn quy trình trồng và chăm sóc loại câu này.

Tìm hiểu về cách trồng cây điều màu

Cây điều màu là loại cây bụi nhiệt đới, tuy không được trồng phổ biến ở Việt Nam nhưng tiềm lực kinh tế, nét đẹp độc đáo và công dụng trong đời sống hằng ngày đều rất tiềm năng. Để tiến hành thành công cách trồng cây điều màu, bà con cần lựa chọn giống đủ khỏe thích nghi tốt với điều kiện khí hậu tại địa phương, áp dụng kỹ thuật trồng và chăm sóc đúng cách nhằm giúp cây phát triển khỏe mạnh, đảm bảo chất lượng hạt thu hoạch.

Cây điều màu là gì?

Cây điều màu có tên khoa học là Bixa orellana, còn được gọi với cái tên khác là cây điều màu cà ri, thuộc cây bụi hoặc cây thân gỗ có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới ở các nước châu Mỹ. Loại cây này chủ yếu thu hoạch phần hạt trong quả để làm gia vị tạo màu trong thực phẩm hay dùng để nhuộm vải. Tuổi thọ của cây điều màu sống khá lâu có thể lên tới 5 – 10 năm nếu chăm dưỡng đúng cách và thậm chí có thể lâu hơn nữa nếu hợp khí hậu.

Cây điều màu có khả năng chịu hạn tốt, có thể trồng được ở nhiều loại đất khác nhau, phát triển mạnh ở nơi có khí hậu ấm áp. Không chỉ có giá trị về kinh tế mà còn có giá trị về cảnh quan vì cây có tán lá xanh tốt, khi đến mùa nở hoa và ra trái rất rực rỡ.

Đặc điểm hình thái của cây điều màu

▶️ Cây điều màu là loại cây thân gỗ nhỏ hoặc ở dạng bụi, có chiều cao khoảng từ 4 – 5 mét, vỏ có màu nâu nhạt, bề mặt có phần xù xì và hơi nhám, tạo cảm giác gần gũi với thiên nhiên, mang vẻ đẹp mộc mạc.

▶️ Lá cây thuộc lá đơn, mọc so le nhau, hình dạng giống hình trái tim hoặc ở dạng 3 cạnh đặc trưng, phần đầu lá hơi nhọn, lá có chiều dài từ 10 – 20cm và rộng từ 5 – 10cm, ở  phần cuống lá hơi phình nhẹ.

▶️ Hoa điều màu thường nở vào hè, thường có màu trắng hoặc màu hồng, mọc thành chùm ở đầu cành, nhờ vào nhuỵ hoa có màu vàng nổi bật và tỏa ra mùi hương thu hút nhiều loại côn trùng đến thụ phấn.

▶️ Quả điều màu có hình dáng đặc biệt, trông giống quả chôm chôm, vỏ ngoài được bao phủ nhiều lông cứng, có màu xanh khi còn non và khi chín có màu đỏ rực rỡ, nở bung ra. Bên trong quả chứa rất nhiều hạt khoảng từ 30 – 40 hạt, đây chính là bộ phận mang lại giá trị kinh tế cao, có màu đỏ đậm, bên ngoài phủ một lớp bột màu đỏ, thường được dùng để làm gia vị.

Công dụng của cây điều màu

Cây điều màu thường dùng hạt để ứng dụng trong ẩm thực, y học cổ truyền và cảnh quan:

✅ Trong ẩm thực, mọi người thường dùng hạt này để thắng chưng dầu tạo màu cho dầu ăn cũng như tăng hương vị, tạo màu cho sa tế hoặc có thể nghiền nát để tạo thành bột. Thường được dùng để tạo màu cho nhiều món ăn như cà ri, súp, tráng trộn, các món hầm, ướp thịt,…

✅ Có hàm lượng carotenoid cao, cung cấp phẩm màu tự nhiên không chỉ được dùng để tạo màu cho món ăn còn được dùng trong ngành công nghiệp mỹ phẩm.

✅ Trong y học cổ truyền, lá và vỏ cây hạt điều màu được dùng để hỗ trị các vấn đề về tiêu hóa, hỗ trợ giảm đau nhức. Lá cây sẽ được chiết xuất thành tinh dầu được dùng để kháng khuẩn và chống viêm hiệu quả. Không chỉ vậy, quả điều màu chứa hàm lượng vitamin C giúp tăng sức đề kháng cho cơ thể.

✅ Ngoài được trồng để thu hoạch hạt, nhiều gia đình trồng cây điều màu với mục đích để làm hàng rào, tạo cảnh quan cho ngôi nhà, công viên hay ở các khu đô thị.

Yếu tố sinh trưởng và phát triển của cây điều màu

▶️ Sự sinh trưởng của cây điều màu chịu tác động đồng thời của nhiều yếu tố môi trường. Cây phù hợp với khí hậu ấm áp và ổn định, khí hậu nhiệt đới ở Việt Nam hoàn toàn có thể trồng được, vì đây là điều kiện giúp quá trình quang hợp và lên màu diễn ra mạnh mẽ.

▶️ Khi có ánh sáng đầy đủ, lá điều màu sẽ phát triển dày, sắc lá lên rõ và bền hơn; thiếu sáng dễ làm màu nhạt và cây vươn cao yếu, vậy nên mỗi ngày cần ít nhất từ 6 – 8 giờ để hấp thụ ánh nắng.

▶️ Song song đó, nhiệt độ lý tưởng để sinh trưởng khoảng 20 đến 30 độ C, độ ẩm trung bình, thoáng mát sẽ tạo môi trường lý tưởng để cây duy trì tốc độ sinh trưởng ổn định.

▶️ Để hỗ trợ bộ rễ phát triển mạnh, cây cần đất trồng tơi xốp, giàu hữu cơ và thoát nước tốt, độ pH lý tưởng khoảng từ 6.0 – 7.0, bởi rễ điều màu khá nhạy với tình trạng bí chặt hay ứ nước.

▶️ Về nhu cầu nước của cây ở mức vừa phải; duy trì độ ẩm ổn định sẽ giúp cây khỏe và giữ được màu lá đẹp, trong khi tưới quá nhiều lại dễ làm úng rễ hoặc gây thối gốc.

Thời điểm phù hợp để trồng cây điều màu

Thời điểm để tiến hành cách trồng cây điều màu thường rơi vào đầu mùa mưa hoặc những tháng có thời tiết mát, ẩm ổn định. Đây là giai đoạn giúp cây dễ bén rễ, hạn chế sốc nhiệt và phát triển tán lá mạnh. Nếu trồng vào mùa khô, bà con cần che nắng nhẹ và tưới ẩm thường xuyên để tránh cây bị cháy lá hoặc héo rũ.

Với khí hậu miền Nam, có thể trồng quanh năm nhưng tháng 5 – 10 là thời điểm cây phát triển thuận lợi nhất; còn miền Bắc nên ưu tiên trồng vào mùa xuân hoặc đầu thu khi nhiệt độ không quá nóng hoặc quá lạnh.

Cần chuẩn bị gì trước khi tiến hành cách trồng cây điều màu

Để cây điều màu phát triển khỏe mạnh ngay từ đầu, việc chuẩn bị trước khi trồng là nền móng rất quan trọng. Việc chuẩn bị giống trồng, xử lý đất hoàn toàn sạch mầm bệnh đều góp phần quyết định sức sống và chất lượng hạt sau này. Chuẩn bị kỹ lưỡng sẽ giúp quá trình thực hiện cách trồng cây điều màu trở nên dễ dàng và mang lại kết quả như ý.

Chọn giống cây điều màu khỏe mạnh

Cây điều màu có thể chọn cách trồng bằng hạt hoặc bằng cây con đã được cấy ghép thành công đều được. Nhưng để đảm bảo cây vẫn giữ lại các đặc tính tốt từ cây mẹ, không bị lộn giống, nhanh lớn và mau thu hoạch bà con nên chọn trồng bằng cây con.

▶️ Trồng bằng hạt: Cần chọn hạt giống khỏe, không nhiễm nấm mốc hay sâu bệnh, có nguồn gốc rõ ràng. Chọn hạt cần chọn những hạt căng mẩy, có màu đỏ tươi. Trước khi đem đi trồng cần xử lý hạt, đem hạt ngâm vào nước ấm khoảng 8 – 12 giờ. Mẹo nhỏ được nhiều người áp dụng để hạt mau nảy mầm hơn, giúp nước dễ thấm vào phôi hơn là dùng giấy nhám để chà nhẹ lớp vỏ ngoài của hạt.

▶️ Trồng bằng cây con: Chọn cây con khỏe mạnh, lá xanh tốt, không dấu hiệu nhiễm sâu bệnh, thân cứng cáp và có bộ rễ phát triển. Bà con có thể mua trực tiếp từ các cửa hàng bán giống uy tín hoặc tự ươm. Cách này tuy tốn nhiều chi phí hơn nhưng tỷ lệ cây sống cao và cho năng suất tốt.

Xử lý đất trước khi trồng

▶️ Đối với đất vườn: Nên tiến hành xới đất sâu khoảng 30 – 40 cm để nền đất thật tơi và thông thoáng. Sau đó bổ sung thêm phân hữu cơ hoai mục, phân trùn quế, compost, tro trấu hoặc xơ dừa và tưới thêm dung dịch cải tạo đất Bio Soil. Tỷ lệ phối trộn phù hợp là khoảng 1 phần phân hữu cơ cho 3 – 4 phần đất thịt. Cách làm này giúp đất giàu dưỡng chất hơn, đồng thời tăng khả năng thoát nước và hạn chế tình trạng nén chặt. Tưới thêm cả dung dịch Phy Fusaco và Padave Cha để ngăn chặn nấm và tuyến trùng có thể tấn công vào cây.

▶️ Đối với trồng chậu: Có thể dùng sẵn giá thể dành cho cây ăn quả hoặc tự phối trộn theo công thức: đất thịt khoảng 50%, phân hữu cơ hoai 20%, thêm 20% xơ dừa hoặc trấu hun và 10% cát sông. Hỗn hợp này vừa đảm bảo độ thoát nước tốt, vừa cung cấp đủ dinh dưỡng để cây điều màu phát triển khoẻ trong môi trường chậu.

Hướng dẫn cách trồng cây điều màu đúng kỹ thuật

Quy trình tiến hành cách trồng cây điều màu không quá phức tạp, nhưng muốn cây sinh trưởng nhanh, lên màu đẹp và giữ dáng khỏe thì cần thực hiện đúng kỹ thuật ngay từ đầu. Dù bà con chọn trồng bằng cây con hay gieo hạt, mỗi phương pháp đều có những bước riêng cần lưu ý.

Hướng dẫn trồng cây điều màu bằng cây con

Các bước thực hiện cách trồng cây điều màu bằng cây con như sau:

✅ Bước 1: Tạo một hố có kích thước lớn gấp khoảng hai lần bầu cây. Chẳng hạn bầu ươm rộng 15 cm thì hố nên rộng và sâu khoảng 30 cm. Hố rộng giúp rễ mới có không gian lan tỏa và môi trường đất xung quanh được tơi xốp hơn.

✅ Bước 2: Rải một lớp phân hữu cơ hoai hoặc phân trùn quế xuống đáy, sau đó trộn nhẹ với phần đất mặt.

✅ Bước 3: Nhẹ nhàng lấy cây ra khỏi bầu ươm, tránh làm vỡ bầu rễ. Nếu dùng túi nilon thì cắt bỏ túi trước khi đặt cây xuống hố. Đặt cây đứng thẳng, sao cho cổ rễ nằm ngang hoặc hơi cao hơn mặt đất để hạn chế nguy cơ bị úng. Sau đó lấp đất lại hố, nén quanh gốc để giữ cho cây đứng vững, không nén mạnh để tránh gây tổn thương hệ rễ.

✅ Bước 4: Đắp một vòng đất nhỏ xung quanh gốc tạo thành bồn giữ nước. Sau khi trồng, tưới đẫm nước để đất nhanh ổn định và rễ tiếp xúc tốt với giá thể mới.

Cách trồng cây điều màu bằng việc gieo hạt

Áp dụng cách trồng cây điều màu bằng cách gieo hạt được tiến hành chi tiết theo các bước như sau:

✅ Bước 1: Chuẩn bị các bầu nhỏ hoặc khay ươm có lỗ thoát nước. Sau đó đổ giá thể đã chuẩn bị vào từng bầu ươm hoặc khay trồng.

✅ Bước 2: Dùng que nhỏ hoặc ngón tay khoét một lỗ sâu khoảng 1 – 2cm, rồi đặt 1 – 2 hạt đã xử lý vào mỗi lỗ. Tránh gieo quá sâu vì sẽ làm giảm tỷ lệ nảy mầm và kéo dài thời gian chồi lên.

✅ Bước 3: Phủ một lớp đất mỏng lên trên hạt để che kín, sau đó tưới bằng bình phun sương để giữ ẩm mà không làm xói hoặc mất vị trí hạt. Sau đó đặt khay ươm ở vị trí có ánh sáng gián tiếp và ấm áp, tránh nắng gắt trực tiếp vào giai đoạn mầm non.

✅ Bước 4: Khi cây đạt 3 – 4 lá thật và cao khoảng 10 – 15 cm, cây đã đủ cứng cáp để chuyển sang chậu lớn hoặc xuống đất vườn.

✅ Bước 5: Trước khi đưa cây con ra môi trường ngoài, tập cho cây quen dần bằng cách cho phơi nắng nhẹ vài giờ mỗi ngày trong 3 – 5 ngày và tăng dần thời gian; bước này giảm sốc khi chuyển môi trường và giúp cây bén rễ tốt hơn khi trồng cố định.

Chăm sóc sau cách trồng cây điều màu

Sau khi tiến hành cách trồng cây điều màu ổn định xong, bà con cần áp dụng các phương pháp chăm sóc để giúp cây phát triển khỏe, tán đẹp và đảm bảo chất lượng hạt trong quả. Chi tiết hướng dẫn cách chăm sóc cho cây điều được trình bày cụ thể dưới đây:

Tưới nước

Cây điều màu ưa ẩm nhưng không chịu úng, vì vậy việc tưới phải được điều chỉnh hợp lý. Trong 2 tuần đầu sau khi trồng xong, bà con cần duy trì tưới 1 – 2 lần mỗi ngày để duy trì độ ẩm đều giúp cây nhanh bén rễ. Khi cây đã ổn định, cần giảm tần suất tưới xuống cách ngày tưới hoặc khi đất khô vì cây điều màu chỉ cần đất ẩm nhẹ, không để đọng nước quanh gốc.

Chế độ bón phân hiệu quả

Sau khi cây điều màu được trồng ổn định khoảng một tháng, bà con có thể bắt đầu bổ sung dinh dưỡng bằng cách bón khoảng 50g phân NPK (16-16-8 hoặc 15-15-15). Đây là giai đoạn cây cần dinh dưỡng để phát triển bộ rễ và tán lá.

Định kỳ mỗi 2 – 3 tháng, nên bón bổ sung thêm để duy trì sức sinh trưởng của cây. Có thể kết hợp phân chuồng hoai mục, phân hữu cơ, phân bón sinh học Vi Amen và tro trấu để cải thiện đất, giúp cây hấp thu dinh dưỡng tốt hơn và giữ màu lá bền.

Ngoài ra, mỗi năm cây nên được bón ít nhất hai đợt quan trọng vào đầu và cuối mùa mưa. Những lần bón này giúp cây phục hồi sau mùa mưa, tăng sức đề kháng và phát triển ổn định trong giai đoạn khô hạn tiếp theo.

Cắt tỉa cành, tạo tán

Khi cây đạt chiều cao ổn định khoảng 6 tháng từ lúc trồng, có thể bấm ngọn để kích thích mọc thêm cành bên, tạo tán dày và thẩm mỹ hơn. Loại bỏ những cành già, sâu bệnh hoặc mọc rối để cây thông thoáng, giảm nguy cơ nấm bệnh. Cây điều màu càng thông thoáng, sẽ càng đón nắng tốt, kích thích ra nhiều hoa, đậu quả đồng loạt.

Phòng trừ sâu bệnh

Cây điều màu khá khỏe nhưng vẫn có thể gặp một số vấn đề như rệp sáp, nấm hại rễ hoặc sâu ăn lá. Thường xuyên quan sát mặt dưới lá và thân để phát hiện sớm dấu hiệu gây hại. Có thể sử dụng dung dịch tỏi – ớt – gừng, thuốc phun phòng sinh học như Mebe Pa để phòng ngừa định kỳ 7 – 10 ngày/lần. Trong trường hợp sâu bệnh xuất hiện nhiều, nên ưu tiên biện pháp sinh học trước khi dùng thuốc hóa học. Giữ khu vực gốc thông thoáng, tránh để lá mục và nước đọng cũng giúp hạn chế nấm bệnh phát sinh.

Phía trên là những kinh nghiệm được Sinh học AQ tổng hợp giúp bà con nắm rõ quy trình thực hiện cách trồng cây điều màu đúng kỹ thuật và hướng dẫn cách chăm sóc sao cho phù hợp. Chỉ cần chuẩn bị đất tốt, gieo trồng đúng cách và duy trì chế độ dinh dưỡng, tưới nước hợp lý, cây sẽ nhanh chóng bén rễ, phát triển mạnh và cho ra những hạt điều màu chất lượng tốt nhất.