Cách thụ phấn cho na đúng kỹ thuật, trái sai trĩu, đẹp tròn

Cách thụ phấn cho na không chỉ là một bước kỹ thuật trong quá trình canh tác, mà còn là yếu tố quyết định đến năng suất, chất lượng của vườn na khi thu hoạch. Trong đó, cây na có tỷ lệ đậu quả rất thấp do đặc điểm thụ phấn chéo và phụ thuộc nhiều vào thời tiết, côn trùng. Vì vậy, để giúp cây na sai quả, mẫu mã đẹp và đạt hiệu quả kinh tế cao, nhà vườn cần áp dụng đúng kỹ thuật thụ phấn bổ sung cho cây ở giai đoạn ra hoa. Hôm nay kỹ sư AQ Bice sẽ hướng dẫn chi tiết cho bà con về cách xác định thời điểm và tiến hành cách thụ phấn cho na đậu quả giúp vụ mùa đạt năng suất cao hơn với những nội dung sau đây.

Tổng quan về cách thụ phấn cho na

Cách thụ phấn cho na là một giải pháp đơn giản nhưng mang lại hiệu quả vượt trội khi được áp dụng đúng thời điểm và đúng phương pháp. Thực hiện kỹ thuật thụ phấn bổ sung giúp tăng tỷ lệ đậu quả lên tới 80 đến 90%, cho thu hoạch trái na to tròn, đều múi, và bán được giá tốt.

Trong đó, nhà vườn cần nắm vững thời vụ ra hoa và xác định thời điểm thụ phấn trong ngày để thực hiện thành công cách thụ phấn cho quả na. Do vậy, bà con cần chủ động theo dõi sát sao sự phát triển của nụ hoa, lên kế hoạch lấy phấn và thụ phấn hoa na đúng vụ, đặc biệt trong những đợt hoa nở rộ.

Cây na có cần thụ phấn không? Lợi ích của việc thụ phấn bổ sung

Một trong những thắc mắc phổ biến trong giai đoạn na ra hoa đậu trái là “Cây na có phải thụ phấn không?”. Thực tế khi trồng na, để cho thu hoạch năng suất cao nhà vườn cần thực hiện cách thụ phấn cây.

▶️ Bởi vì na là loài cây thụ phấn chéo, nhưng gặp bất lợi do hoa đực và hoa cái trên cây na thường không nở cùng một lúc. Trường hợp hoa cái thường nở sớm hơn hoa đực khoảng 1 đến 2 ngày. Khi phấn từ hoa đực được tung ra thì nhụy hoa cái đã bị giảm khả năng tiếp nhận.

▶️ Quá trình thụ phấn tự nhiên của cây na chủ yếu nhờ côn trùng và gió. Giai đoạn này diễn ra trong khoảng thời gian rất ngắn (chỉ từ 9 giờ đến 12 giờ sáng hoặc 14 giờ 30 phút đến 17 giờ 30 phút). Điều này dẫn đến tỷ lệ đậu quả tự nhiên của cây na chỉ đạt từ 8 đến 10% trong tổng số hoa nở.

▶️ Do đó, cách thụ phấn na là giải pháp giúp cây đậu quả đồng loạt, cho thu hoạch sai quả, trái to và đẹp mã. Đây chính là kỹ thuật mang lại năng suất và lợi nhuận cao cho người trồng.

Cây na thường ra hoa là khi nào? Nên thụ phấn bổ sung vào tháng mấy?

Việc nắm bắt chính xác thời vụ ra hoa của cây na là yếu tố quan trọng đầu tiên giúp bà con tiến hành cách thụ phấn cho na sai quả. Cây na sẽ bước vào thời kỳ ra hoa sau giai đoạn tuốt lá và tỉa cành. Trong đó, nhà vườn thường tiến hành tỉa cành vào cuối tháng 3 dương lịch. Việc tuốt lá có tác dụng kích thích cây ra lộc mới đồng đều, tạo điều kiện cho mầm hoa phát triển tốt. Sau khi cành lộc đã ra ổn định, nụ hoa sẽ bắt đầu xuất hiện rải rác từ khoảng ngày 10/4 trở đi.

Tuy nhiên, cây na không ra hoa đồng loạt, thường kéo dài trong khoảng hơn một tháng. Thời kỳ hoa nở rộ tập trung từ ngày 6/5 đến ngày 10/6. Đây chính là giai đoạn vàng để thực hiện thụ phấn bổ sung. Nếu bỏ lỡ thời điểm này, tỷ lệ hoa đậu quả sẽ rất thấp, quả đậu không đồng đều dẫn đến năng suất giảm mạnh.

Xác định thời gian trong ngày để tiến hành cách thụ phấn cho na hiệu quả nhất

Việc chọn đúng thời gian trong ngày để lấy phấn hoa giúp hỗ trợ quá trình thụ phấn bổ sung đạt kết quả tốt hơn. Cụ thể như sau:

• Buổi sáng: Thực hiện cách thụ phấn cho cây na tốt nhất từ 6 giờ đến 10 giờ.
• Buổi chiều: Thực hiện lấy phấn hoa từ 15 giờ đến 18 giờ.

Trong khoảng thời gian này, nhiệt độ dưới 35°C và độ ẩm từ 70 đến 80%, không khí mát mẻ, thuận lợi để phấn hoa dễ dàng bám vào nhụy cái. Đặc biệt, giai đoạn từ 8 giờ đến 10 giờ sáng được coi là thời điểm tốt nhất để tiến hành cách thụ phấn cho na đậu quả đạt thành công 100% (đảm bảo trong điều kiện thời tiết khô ráo, không mưa).

Quy trình chuẩn bị dụng cụ và tiến hành cách thụ phấn cho na

Để đảm bảo thực hiện đúng kỹ thuật đối với cách thụ phấn cho hoa na, nhà vườn cần chuẩn bị các dụng cụ và tiến hành các bước sau:

Dụng cụ thụ phấn cho na

▶️ Ống nhựa lấy phấn hoa: Có đường kính khoảng 3,5 mm, dài từ 6 đến 8 cm. Cắt tạo răng cưa 2 đầu với chiều sâu khoảng 1mm giúp thu phấn dễ hơn.

▶️ Ống nhựa đựng phấn hoa: Đường kính lớn hơn 4,5 mm, dài khoảng 8 cm để chứa phấn đã lấy.

▶️ Ống tre đẩy phấn: Vót nhỏ vừa với ống đựng phấn, dùng để đẩy nhẹ hạt phấn vào nhụy hoa.

▶️ Bút lông mềm, tăm bông, bút chuyên dụng cũng có thể dùng để thụ phấn cho hoa na trong trường hợp cần thiết.

Cách lấy phấn hoa na

Việc lấy phấn hoa là bước đầu tiên và rất quan trọng trong toàn bộ quy trình thụ phấn. Có thể áp dụng hai phương pháp sau:

▶️ Lấy phấn hoa tập trung: Chọn những hoa sắp nở, cánh trắng vàng đã dài và đang tách ra, nhị đực chuyển màu trắng kem. Hái các hoa ở đầu cành, nơi có ánh sáng và chất lượng phấn cao. Sau đó cho hoa vào túi giấy, gói kỹ, để nơi khô mát qua đêm. Sáng hôm sau, thực hiện bỏ cánh hoa, rũ nhẹ để phấn rơi ra. Thu gom phấn, cho vào lọ có nắp hoặc đĩa có phủ vải giữ ẩm.

▶️ Lấy phấn hoa đơn lẻ: Dùng ống nhựa có đầu răng cưa, đưa nhẹ vào phần đài hoa đã nở. Xoay nhẹ để thu phấn trực tiếp từ nhị đực. Có thể dùng để thụ phấn cho các hoa khác với hiệu quả cao nhưng tốn thời gian nên chỉ áp dụng khi hoa nở lác đác.

Cách thụ phấn hoa na

Sau khi đã chuẩn bị đủ phấn, nhà vườn tiến hành thụ phấn bổ sung cho vườn na tốt nhất từ 8 giờ đến 10 giờ sáng:

▶️ Dùng tay trái giữ nhẹ đế hoa, tách nhẹ cánh hoa bằng ngón tay cái để lộ phần nhụy cái. Tay phải dùng bút lông mềm hoặc đầu que bông đã chấm phấn, xoay đều và nhẹ để phấn bám vào nhụy.

▶️ Có thể dùng ống nhựa đựng phấn kết hợp với ống tre đẩy phấn trực tiếp vào nhụy. Nên bấm nhẹ một cánh hoa để đánh dấu những hoa đã thụ phấn nhằm tránh nhầm lẫn.

Những lưu ý khi áp dụng cách thụ phấn cho na theo vụ

Việc thụ phấn quá sớm khi nhụy chưa chín hoặc quá muộn khi đầu nhụy đã khô sẽ khiến hiệu quả bị giảm rõ rệt. Do đó nhà vườn cần chú ý những yêu cầu sau để thụ phấn hiệu quả cho cây: 

• Cần quan sát kỹ hoa nở sớm, nở muộn trên từng cây để chia thời gian thụ phấn hợp lý, tránh thụ phấn đồng loạt một lần duy nhất.
• Mỗi cây có thể ra hoa nhiều đợt, nên cần thụ phấn nhiều lần trong suốt thời vụ, mỗi lần cách nhau từ 3 đến 4 ngày.
• Với những giống na trái vụ, thời điểm thụ phấn có thể lệch so với thông thường từ 1 đến 2 tháng, căn cứ vào lịch tuốt lá và điều kiện khí hậu tại địa phương để xác định thời vụ phù hợp.
• Trong thời gian hoa nở và thụ phấn, không phun thuốc hóa học hoặc tiến hành các biện pháp chăm sóc mạnh như tưới đẫm hoặc bón thúc vì có thể ảnh hưởng đến sự tiếp nhận phấn của hoa.
• Bên cạnh thời gian sinh học của hoa, yếu tố thời tiết trong từng ngày cũng ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả thụ phấn. Thời điểm lý tưởng nhất là thụ phấn trong ngày nắng nhẹ, khô ráo, có gió nhẹ, hoặc có mây che nắng vào đầu buổi sáng.
• Tránh thụ phấn khi trời mưa hoặc độ ẩm quá cao khiến cho phấn hoa dễ bị ẩm, kết dính, khó rơi vào nhụy và giảm khả năng thụ tinh. Trời nắng gắt, nhiệt độ cao trên 35 độ C khiến cho nhụy hoa cũng khô nhanh, làm giảm tỷ lệ đậu quả.

Hiệu quả khi thực hiện cách thụ phấn cho na đúng kỹ thuật

✅ Trong điều kiện tự nhiên, do phụ thuộc vào yếu tố thời tiết và côn trùng thụ phấn, tỷ lệ đậu quả của cây na rất thấp, thường chỉ đạt từ 8 đến 10% tổng số hoa nở, phần lớn hoa bị rụng, không hình thành quả, dẫn đến năng suất giảm đáng kể.

✅ Tuy nhiên, khi thực hiện đúng kỹ thuật thụ phấn bổ sung cho hoa na, tỷ lệ đậu quả có thể tăng lên tới 90%, trong điều kiện thời tiết thuận lợi và thao tác chính xác.

✅ Không chỉ tăng năng suất, việc áp dụng tốt cách thụ phấn cho na giúp tăng chất lượng quả đáng kể, cho thu hoạch quả na tròn đều, múi nở đầy với giá trị thương phẩm cao.

✅ Các giống na chất lượng cao như na Thái, na dai, na bở… khi được thụ phấn kỹ càng sẽ cho trái to từ 500g đến 1kg, hình thức đồng đều, giá bán cao hơn nhờ mẫu mã đẹp, dễ tiêu thụ.

Với những hướng dẫn chi tiết từ AQ Bice về cách thụ phấn cho na, hy vọng nhà vườn sẽ áp dụng thành công cho cây giúp tăng khả năng đậu quả. Việc nắm vững kỹ thuật thụ phấn đúng cách, đúng thời điểm không chỉ giúp bà con nông dân chủ động trong sản xuất mà còn góp phần nâng cao năng suất và chất lượng cho mùa vụ, cho giá trị kinh tế cao hơn khi thu hoạch.