Hướng dẫn cách ghép cây điều đúng cách, chồi ghép mau liền

Cách ghép cây điều là bước quan trọng giúp tạo ra những cây điều khỏe mạnh, năng suất cao và đồng đều về chất lượng. Thay vì trồng bằng hạt sẽ dễ biến dị, ghép cây cho phép bà con giữ trọn đặc tính tốt của giống điều mẹ và rút ngắn đáng kể thời gian chờ thu hoạch. Bài viết này Sinh học AQ sẽ giúp bà con nắm rõ cách ghép cây điều giống, chọn đúng thời điểm, chuẩn bị vật liệu đạt chuẩn và chăm sóc cây sau ghép sao cho tỷ lệ sống cao nhất tất cả đều được trình bày thực tế, cô đọng và dễ áp dụng ngay tại vườn.

Tìm hiểu về cách ghép cây điều

Cách ghép cây điều là kỹ thuật kết hợp phần gốc của một cây điều khỏe mạnh (gốc ghép) với một đoạn cành của cây điều cho trái ngon, năng suất cao để tạo ra cây mới mang đầy đủ đặc tính tốt của cả hai. Phương pháp ghép giúp cây điều sinh trưởng nhanh, cho trái sớm, chất lượng ổn định và hạn chế thoái hóa giống so với trồng từ hạt.

Những lợi ích khi áp dụng cách ghép cây điều

Việc áp dụng cách ghép cây điều mang lại những lợi ích như sau:

✅ Ghép giúp cây điều mới thừa hưởng toàn bộ ưu điểm của cây mẹ như: trái to, chùm nhiều, chất lượng ổn định và khả năng kháng bệnh tốt, so với việc trồng bằng hạt khó đạt được.

✅ Cây điều ghép thường cho quả sớm hơn 1 – 2 năm so với cây trồng bằng hạt. Nhờ đó, bà con có thể thu hoạch nhanh, cải thiện hiệu quả kinh tế.

✅ Vì cây ghép được lấy từ cùng một nguồn giống chuẩn, nên về sau cây phát triển sẽ đồng đều, giúp nhà vườn dễ dàng trong việc quản lý phân, nước, sâu bệnh và tăng năng suất ổn định.

✅ Gốc ghép được chọn từ cây điều khỏe, chịu hạn tốt, giúp cây sau ghép chịu điều kiện khắc nghiệt tốt hơn, đặc biệt ở những vùng đất nghèo, thiếu nước.

✅ Khi vườn trồng cây ghép sẽ duy trì được giống tốt liên tục, tránh tình trạng thoái hóa qua các thế hệ như phương pháp gieo hạt.

✅ Với vườn điều năng suất thấp, bà con có thể ghép cải tạo để hồi sinh cây cũ mà không cần trồng lại từ đầu, tiết kiệm chi phí và thời gian.

Thời điểm phù hợp để tiến hành cách ghép cây điều

Thời điểm thích hợp nhất để tiến hành cách ghép cây điều là từ tháng 6 đến tháng 8, khi thời tiết ổn định và cây sinh trưởng mạnh. Cần hạn chế ghép vào giai đoạn mưa kéo dài như tháng 9 – 10 vì độ ẩm cao dễ làm vết ghép nhiễm bệnh. Nếu có thể chủ động nguồn nước tưới, bà con vẫn có thể tiến hành ghép trong mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau.

Khi thực hiện, nên ghép vào buổi sáng sớm, thời gian lý tưởng trong khoảng 6 – 10 giờ, lúc không khí còn mát. Chồi ghép nên được chuẩn bị từ chiều hôm trước để đảm bảo độ tươi. Tránh ghép dưới trời nắng gắt, hoặc ngay sau cơn mưa khi lá và cành còn ướt vì sẽ làm giảm tỷ lệ sống của chồi ghép.

Chuẩn bị để bắt tay vào cách ghép cây điều

Để tiến hành cách ghép cây điều thuận lợi, tăng tỷ lệ ghép thành công, chồi phát triển khỏe mạnh. Trước hết, bà con cần chuẩn gốc ghép và chồi ghép đạt tiêu chuẩn từ cây điều mẹ khỏe mạnh, chuẩn bị cả đất trồng đã được xử lý để đảm bảo cây ghép phát triển tốt nhất.

Chuẩn bị giống cây điều để ghép

Khi chọn giống điều cần đảm bảo các tiêu chí sau:

➡️ Cho năng suất cao và ổn định từ 1,5 – 2 tấn/ha, tỷ lệ nhân đạt trên 28%, hạt có kích cỡ lớn (dưới 170 hạt/kg) và mỗi chùm mang khoảng 5 – 10 trái.

➡️ Ngoài ra, cây mẹ phải có tỷ lệ chồi ra hoa trên 75%, sinh trưởng mạnh, tán phân bố đều và ít bị sâu bệnh. Hiện nay, các giống điều ghép được trồng rộng rãi gồm BO1, PN1, MH4/5, MH5/4…

Tiêu chí chọn điều ghép:

➡️ Nên chọn gốc ghép ở độ tuổi 3 – 4 tháng, còn cây xuất vườn cần đạt trên 45 ngày sau ghép. Cây đạt chuẩn phải cao khoảng 20 – 25 cm tính từ mặt bầu, có 1 – 2 tầng lá hoàn chỉnh, đường kính gốc trên 8mm, chồi ghép cao trên 10cm, thân thẳng và vết ghép liền đẹp. Cây không được mang sâu bệnh hay dị tật.

➡️ Chồi ghép cao trên 10cm, được tuyển chọn từ các cây điều giống tốt nhất trong vườn nhân giống. Khi cây chuẩn bị phát đợt lá mới là thời gian tốt nhất để lấy chồi ghép.Để giữ cho chồi tươi sau cắt, bà con bọc chồi vào trong vải ẩm và đặt vào thùng xốp có chứa nước đá, sau đó đậy kín và để ở nơi thoáng mát.

➡️ Bầu đất thường dùng kích thước 15 × 33cm hoặc 15 × 25cm, và cây phải được làm quen với ánh sáng trực tiếp từ 10 – 15 ngày trước khi xuất vườn.

Chuẩn bị đất trồng phù hợp

Việc chuẩn bị đất trồng điều cần chú trọng ngay từ đầu để tạo nền tảng cho vườn điều sinh trưởng bền vững.

▶️ Cần khảo sát và chọn khu vực đất có lớp mặt dày, thoát nước tốt, tránh những nơi nhiều đá, đất nén chặt hay dễ bị úng. Toàn bộ diện tích trồng phải được dọn sạch thực bì, cỏ dại và tàn dư cây hoang.

▶️ Với các vùng đồi dốc, sau khi phát dọn và bỏ gốc, cần cuốc hố và làm bậc thang để hạn chế xói mòn, mỗi bậc rộng khoảng 1,5 m, đắp đất từ phía trên xuống dưới để giữ chân đất trong mùa mưa. Song song đó, việc làm đất kỹ và đúng thời vụ sẽ giúp bộ rễ phát triển mạnh, vườn thông thoáng, giảm công chăm sóc và cho năng suất ổn định hơn về sau.

▶️ Trước khi trồng cần thiết kế vườn rõ ràng, chia lô hợp lý, bố trí đường vận chuyển thuận tiện và xác định chính xác vị trí các hố trồng để đảm bảo khoảng cách giữa các cây đúng theo quy hoạch ban đầu.

Hướng dẫn cách ghép cây điều đúng cách, tỷ lệ sống cao

Yêu cầu khi thực hiện cách ghép cây điều con phải tiến hành ở nơi râm mát, thao tác dứt khoát, nhanh gọn, buộc dây thật chặt, không nên để cây ghép bị dính nước vì khi dính nước sẽ tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển. Ghép điều có hai cách phổ biến gồm: Ghép chồi nêm ngọn hoặc ghép chồi vạt ngọn, chi tiết hướng dẫn ghép cây điều sẽ được trình bày cụ thể như sau:

Ghép chồi nêm ngọn

✅ Dùng dao sắc để cắt ngang ngọn gốc ghép sao cho cách mặt đất 10 – 15cm, chỉ nên để lại từ 2 – 3 lá thật trên gốc ghép. Tiếp tục dùng sao để chẻ đôi phần gốc ghép thành hai phần có chiều dài 3cm.

✅ Đến phần chồi ghép, dùng dao để vạt xiên hai bên chồi tạo thành hình cái nêm (tạo hình tam giác nhọn như nêm gỗ để chèn vào khe hở).

✅ Đặt chồi ghép vào phần giữa đã chẻ hai bên của gốc ghép, nếu như đường kính của gốc ghép và chồi ghép không khớp nhau, cách giải quyết là nên để phần mép của chồi ghép khớp một bên với gốc ghép. Ghép xong cần dùng dây băng ni lông để quấn chặt, quấn từ dưới lên đến khi bịt kín chồi ghép.

Ghép chồi vạt ngọn

✅ Với cách ghép này bà con dùng dao vạt xiên phần thân gốc tạo một mặt phẳng nghiêng dài 3 – 4cm, cách mặt đất 10 – 15cm. Tương tự ghép nêm ngọn, chỉ nên chừa lại 2 – 3 lá thật ở phần gốc ghép.

✅ Về chồi ghép cũng vạt xiên giống như cách ghép nêm ngọn, sau đó áp mặt cắt của chồi ghép vào gốc ghép, cố định chắc chắn và kín phần chồi ghép lại bằng băng ni lông.

Những lưu ý khi tiến hành cách ghép cây điều

➡️ Với những cây điều cần ghép để cải tạo, vào năm đầu tiên chỉ nên ghép 1 phía của cây, khi cành đó cho quả ổn định mới cắt ngọn của cành gốc ghép đó. Từ năm thứ 2 – 3 trở đi bà con mới tiến hành ghép từ từ sang các cành còn lại, khi những cành ghép cho trái ổn định mới tiến hành cắt toàn bộ phần thân, cành cũ.

➡️ Khi loại bỏ những cành cũ, cần chú ý mặt cắt nghiêng phải hướng xuống mặt đất để không làm cho cành đó phát triển chồi mới, ảnh hưởng đến chất lượng của trái, cắt xong cần bôi thuốc bôi diệt sâu bệnh lên mặt cắt.

Kỹ thuật chăm sóc sau khi thực hiện cách ghép cây điều

Sau khi thực hiện cách ghép cây điều thành công, việc chăm sóc cây đúng kỹ thuật là yếu tố quyết định khả năng sống và tốc độ phát triển của cành ghép. Ở giai đoạn này, cây điều cần được tưới nước hợp lý, tỉa chồi dại, bảo vệ mối ghép và phòng trừ sâu bệnh kịp thời để cành ghép sinh trưởng ổn định, sớm hình thành tán.

Chăm sóc sau ghép

✅ Sau khi ghép, cần duy trì độ ẩm đầy đủ cho cây, đồng thời loại bỏ các chồi nách, chồi dại phát sinh từ gốc ghép, làm sạch cỏ xung quanh và chủ động phòng ngừa sâu bệnh để tạo điều kiện cho chồi ghép phát triển tốt.

✅ Trường hợp sử dụng dây ghép không tự phân hủy, nên tháo bỏ sau khoảng 6 – 8 tuần, thời điểm thích hợp là khi chồi ghép đã hình thành từ 3 tầng lá trở lên, nhằm tránh thắt cổ cành và giúp cành sinh trưởng ổn định.

Cắt tỉa, tạo tán

✅ Tạo tán: Khi cành ghép bắt đầu phát sinh nhánh, cần tiến hành định hình tán cây hợp lý để cây điều sinh trưởng cân đối. Trường hợp tán bị lệch hoặc thiếu cành, nên ghép bổ sung kịp thời nhằm hoàn thiện bộ khung tán.

✅ Tỉa cành: Loại bỏ các cành không phải cành ghép, cành mọc vượt, cành bị sâu bệnh và những cành sinh trưởng kém hiệu quả. Nên chia thành 2 đợt tỉa cành mỗi năm: Lần 1 ngay sau khi thu hoạch xong và lần 2 vào thời điểm vườn điều ra lộc non thường vào tháng 10 – 11 hằng năm.

Bón phân

✅ Thời gian kiến thiết cơ bản: Vườn điều ghép bước vào giai đoạn kiến thiết cơ bản kéo dài khoảng 2 năm sau trồng, thời gian này có thể thay đổi tùy theo điều kiện đất đai và chế độ chăm sóc.

✅ Nguyên tắc bón phân: Trong giai đoạn này, cây cần được bón phân nhiều lần trong năm (3 – 5 đợt/năm), mỗi lần bón với liều lượng vừa phải, tập trung vào thời điểm cây vừa kết thúc đợt lá cũ và chuẩn bị ra đợt lá mới.

✅ Bón phân cho cây mới trồng (6 tháng đầu): Chỉ bón lượng phân rất ít, khoảng 10g/cây/đợt. Bón cách gốc 25 – 30 cm để tránh gây xót rễ, làm chết cây.

✅ Lưu ý với đất nhẹ: Đối với đất có thành phần cơ giới nhẹ, cần chia nhỏ lượng phân và bón nhiều lần nhằm hạn chế thất thoát dinh dưỡng và giúp cây hấp thu tốt hơn.

Phòng trừ sâu bệnh

✅ Cây điều thường bị sâu đục ngọn, bọ xít muỗi, rệp sáp, rầy mềm, bệnh thán thư, bệnh cháy lá, khô cành ảnh hưởng đến sinh trưởng và năng suất. Để phòng trừ hiệu quả, cần trồng với mật độ hợp lý, tạo tán thông thoáng, tỉa bỏ cành sâu bệnh, vệ sinh vườn thường xuyên và bón phân cân đối giúp cây khỏe mạnh.

✅ Đồng thời, theo dõi vườn định kỳ để phát hiện sớm sâu bệnh; ưu tiên biện pháp thủ công, thuốc sinh học đặc trị (Gồm Phy FusaCo giúp diệt trừ nấm và Mebe Pa giúp trừ sâu, côn trùng). Khi mật độ thấp và chỉ sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo khuyến cáo khi sâu bệnh phát sinh mạnh, đúng liều lượng và thời điểm nhằm đảm bảo hiệu quả và an toàn.

Hướng dẫn cách trồng cây điều ghép vào đất 

✅ Trước khi trồng, cần chọn cây điều ghép khỏe mạnh, mối ghép liền tốt, không sâu bệnh. Đất trồng phải thoát nước tốt, được làm sạch cỏ và đào hố với kích thước phù hợp (khoảng 40 × 40 × 40 cm). Trộn đất mặt với phân chuồng hoai mục và một lượng phân lân để lót hố, sau đó lấp đất trước khi trồng từ 10 – 15 ngày.

✅ Khi trồng, xé bỏ nhẹ nhàng bầu nilon, đặt cây đứng thẳng giữa hố, mặt bầu ngang bằng hoặc cao hơn mặt đất tự nhiên.

✅ Khoảng cách trồng cây điều ghép tùy thuộc vào nhiều yếu tố nhưng trung bình đối với cây điều ghép thường là 7 × 7 m, tương đương khoảng 200 cây/ha. Lấp đất chặt vừa phải, tạo mô cao để tránh đọng nước, sau đó cắm cọc cố định cây và tưới nước đủ ẩm.

✅ Trong thời gian đầu, cần che nắng nhẹ, giữ ẩm thường xuyên, tỉa bỏ chồi dại phát sinh từ gốc ghép và theo dõi sâu bệnh để cây điều ghép sinh trưởng ổn định.

Qua những nội dung mà AQ Sinh học đã chia sẻ trong bài viết trên, có thể thấy cách ghép cây điều đúng kỹ thuật đóng vai trò quan trọng trong việc cải tạo giống, rút ngắn thời gian cho trái và nâng cao năng suất vườn điều. Thực hiện đúng quy trình ghép, chăm sóc sau ghép và quản lý vườn hợp lý sẽ giúp cây sinh trưởng khỏe, phát triển ổn định lâu dài.