Các cách bắt bọ cánh cứng đơn giản, hiệu quả nhanh

Cách bắt bọ cánh cứng hiệu quả đòi hỏi người làm vườn phải hiểu rõ tập tính hoạt động, nơi trú ẩn và thời điểm phát sinh mạnh của loài côn trùng này. Bọ cánh cứng thường gây hại vào ban đêm, ẩn mình dưới lá, trong đất hoặc quanh gốc cây, cắn phá lá non và hút nhựa cây, lâu ngày thì khiến cây trở nên suy yếu, phát triển kém.

Để bắt và xử lý bị cánh cứng tận gốc, bà con cần kết hợp nhiều phương pháp như bẫy đèn, bắt thủ công, dùng bẫy mùi chuối, keo dính và phun chế phẩm sinh học. Các nội dung dưới đây, AQ Bice sẽ hướng dẫn chi tiết các cách bắt bọ cánh cứng tê giác an toàn, dễ áp dụng, thân thiện với môi trường và phù hợp với khí hậu Việt Nam.

Tìm hiểu tổng quan về cách bắt bọ cánh cứng

Để thực hiện cách bắt bọ cánh cứng thì bà con thường dựa vào tập tính hoạt động về đêm và khả năng bị thu hút bởi ánh sáng hoặc mùi lên men. Phổ biến nhất là dùng bẫy đèn và bẫy mùi (chuối chín, mía ủ men), đặt vào buổi tối để thu hút và bắt bọ. Ngoài ra, bà con cũng có thể kết hợp biện pháp thủ công như bắt tay vào sáng sớm hoặc phun chế phẩm sinh học để xua đuổi và hạn chế bọ quay lại.

Tìm hiểu về bọ cánh cứng

Bọ cánh cứng là một nhóm côn trùng thuộc bộ Cánh cứng (Coleoptera), có đặc điểm nổi bật là hai cánh trước cứng như vỏ giáp, bao bọc và bảo vệ đôi cánh bay mỏng bên dưới. Nhóm này rất đa dạng với hơn 350.000 loài trên toàn thế giới, sống ở nhiều môi trường khác nhau. Chúng thường hoạt động mạnh vào ban đêm, dễ bị thu hút bởi ánh sáng hoặc mùi lên men. Một số loài bọ cánh cứng chuyên gây hại vào cây như: Bọ dừa, bọ xít cánh cứng, bọ hung, bọ phân.

Đặc điểm hình dáng của bọ cánh cứng

Đặc điểm hình dáng của bọ cánh cứng khá đặc trưng và dễ nhận biết, dù có sự khác nhau giữa các loài.

▶️ Cơ thể cứng, hình bầu dục hoặc thuôn dài, có kích thước dao động từ vài mm đến vài cm, tùy loài. Một số loài có màu đen, nâu, ánh kim, hoặc có hoa văn sặc sỡ.

▶️ Cánh trước dày và cứng, gọi là cánh vỏ (elytra), bao bọc phần lưng và che chắn cho cánh sau mỏng, dùng để bay.

▶️ Đầu nhỏ, có thể rút vào phần ngực trước, đi kèm là râu có hình dạng đa dạng như râu rìu, râu chuỗi hạt…

▶️ Miệng kiểu nhai, với hàm khỏe, giúp gặm nhấm mô thực vật, vỏ cây, hoa quả hoặc rễ cây.

▶️ Chân khỏe, thường có gai, thích hợp để bám, đào đất hoặc bò trên cây.

Cách thức gây hại của bọ cánh cứng

Cách thức gây hại của bọ cánh cứng rất đa dạng, tùy theo loài và giai đoạn phát triển (ấu trùng hay trưởng thành). Dưới đây là những hình thức phổ biến mà bọ cánh cứng gây hại đến cây trồng và môi trường:

Cắn lá, hoa và chồi non: Nhiều loài bọ cánh cứng trưởng thành ăn lá theo từng mảng lớn hoặc tạo lỗ thủng lỗ chỗ, làm giảm khả năng quang hợp, ảnh hưởng đến sự phát triển của cây. Một số loài ăn cả hoa và chồi non, khiến cây khó ra quả.

Gặm vỏ và thân cây: Một số loài gặm lớp vỏ non hoặc đục rãnh trên thân cây (như bọ vòi voi, bọ hại thân cà phê…), làm tổn thương mô dẫn, gây chết cành hoặc suy cây lâu dài.

Ấu trùng phá hoại rễ, thân hoặc quả: Ấu trùng của nhiều loài bọ cánh cứng sống trong đất, đục phá rễ cây (như ấu trùng bọ hung, bọ rầy sáp), làm cây bị vàng lá, còi cọc hoặc chết dần. Một số loài đục quả từ bên trong như bọ xít muỗi giả dạng cánh cứng.

Gây hại ban đêm, khó phát hiện: Đa số bọ cánh cứng hoạt động mạnh vào ban đêm, ban ngày ẩn nấp kỹ, nên rất khó phát hiện và dễ bùng phát thành dịch nếu không theo dõi thường xuyên.

Làm lây lan nấm, vi khuẩn: Khi bọ gặm cắn thân, lá, chúng có thể mang theo mầm bệnh từ cây này sang cây khác, làm lan truyền các loại nấm hại và vi khuẩn gây thối rễ, thối thân hoặc bệnh sương mai, mốc xám…

Thời điểm & khu vực dễ xuất hiện bọ cánh cứng

▶️ Bọ cánh cứng thường xuất hiện rộ vào mùa mưa, kéo dài từ tháng 4 đến tháng 9, đây là thời điểm có độ ẩm cao, rất thuận lợi cho quá trình sinh sản và phát triển của chúng. Ban ngày chúng ẩn nấp, ban đêm mới bắt đầu hoạt động và gây hại.

▶️ Những khu vực dễ có ổ bọ cánh cứng bao gồm gốc cây, dưới lớp cỏ, lá mục hoặc trong phân hữu cơ chưa hoai kỹ. Đây đều là những nơi ẩm mát, nhiều dinh dưỡng là môi trường lý tưởng cho ấu trùng phát triển.

▶️ Để phát hiện sớm sự hiện diện của bọ, người trồng có thể quan sát các biểu hiện bất thường như lá cây héo dù đất vẫn đủ ẩm hoặc thấy lỗ cắn hình khuyết trên rìa lá, mép lá nham nhở.

▶️ Khi xới nhẹ đất quanh gốc hoặc lớp cỏ mục, nếu thấy ấu trùng màu trắng sữa, thân cong hình chữ C, thì khả năng cao đã có ổ bọ dưới đất. Việc nắm rõ thời điểm xuất hiện, khu vực trú ẩn và dấu hiệu nhận biết sẽ giúp người canh tác chủ động phòng trừ, tránh thiệt hại nặng nề cho cây trồng.

Các cách bắt bọ cánh cứng thủ công

Trong giai đoạn đầu, khi mật độ cánh cứng còn thấp, việc sử dụng các cách bắt bọ cánh cứng bằng phương pháp thủ công là lựa chọn an toàn, tiết kiệm và thân thiện với môi trường. Dưới đây là những cách bắt bọ phổ biến, dễ áp dụng ngay tại vườn mà không cần đến thuốc hóa học.

Mẹo bắt con bọ cánh cứng bằng đèn vào ban đêm

Một trong những cách đơn giản nhưng rất hiệu quả để bắt bọ cánh cứng là dụ bằng ánh sáng đèn. Loài bọ này có tập tính bay về phía ánh sáng vào ban đêm, đặc biệt là ánh sáng LED trắng hoặc xanh dương.

Người trồng có thể treo đèn ở độ cao khoảng 1,5 – 2m, bên dưới đặt thau nước có pha xà phòng (nồng độ loãng). Khi bọ bay đến gần đèn, bị lóa và rơi xuống thau, xà phòng sẽ làm giảm sức nổi khiến chúng chết nhanh. Bà con nên chọn vị trí treo ở nơi thoáng, tối xung quanh để ánh đèn nổi bật hơn, thu hút nhiều bọ hơn.

Bắt bọ cánh cứng trên vườn bằng cách rung cây, đập lá

Vào sáng sớm, khi bọ còn đu mình trên cây hoặc nằm trong kẽ lá chưa kịp bay đi, có thể áp dụng cách rung cây hoặc đập nhẹ lên tán lá để làm bọ rơi xuống. Chuẩn bị tấm bạt trải dưới gốc cây, dùng găng tay và vợt để thu gom nhanh.

Cách này cần nhẹ tay để không làm gãy cành, rụng hoa hoặc lá non. Đây là mẹo hữu hiệu vào mùa bọ hoạt động mạnh, đặc biệt là với cây ăn trái, rau màu.

Cách để bắt bọ cánh cứng bằng tay

Nếu số lượng bọ chưa nhiều, việc bắt bằng tay trực tiếp vào sáng sớm hoặc chiều mát là biện pháp tiết kiệm và thân thiện môi trường. Cần mang găng tay để tránh tiếp xúc với lớp vỏ cứng và chất bài tiết của bọ. Duy trì kiểm tra và bắt bọ mỗi ngày giúp cắt đứt vòng đời sinh sản của chúng.

Cách bắt bọ cánh cứng bằng bẫy bọ tự chế từ nguyên liệu rẻ tiền

Ngoài biện pháp thủ công bà con có thể tự chế các loại bẫy đơn giản từ nguyên liệu rẻ tiền, dễ kiếm. Những chiếc bẫy này tận dụng mùi hương hoặc đặc tính dính bám để thu hút và tiêu diệt bọ cánh cứng một cách hiệu quả, đặc biệt phù hợp với vườn nhỏ, canh tác hữu cơ hoặc trồng xen cây ăn quả, rau màu.

Bẫy mùi chuối chín hoặc mật mía

Bọ cánh cứng rất nhạy với mùi trái cây lên men, đặc biệt là chuối chín hoặc mật mía. Để làm bẫy, trộn hỗn hợp chuối chín dằm nát với một ít men rượu và đường, đựng trong chai nhựa cắt làm phễu ngược. Treo bẫy ở các vị trí nhiều cây xanh, râm mát vì đây là nơi bọ thường trú ngụ. Thời điểm đặt bẫy tốt nhất là chiều tối, kiểm tra vào sáng sớm hôm sau để thu gom.

Bẫy keo dính đặt dưới tán cây

Một mẹo khác là làm bẫy keo dính tự chế từ hỗn hợp nhựa cây (dạng mủ keo hoặc mủ mít) trộn với dầu ăn để chống khô. Dán hỗn hợp này lên tấm bìa cứng hoặc tre nứa, sau đó treo hoặc cắm thấp quanh gốc cây, khu vực này là nơi bọ dễ bò ngang. Khi bọ đụng vào sẽ bị dính chặt. Bẫy này hoạt động liên tục cả ngày đêm và phù hợp cho vườn không có điều kiện sử dụng đèn.

Phòng và trị bọ bằng biện pháp sinh học

Xu hướng canh tác hiện giờ là hạn chế thuốc hóa học thay vào đó là ưu tiên các biện pháp sinh học an toàn, thân thiện với môi trường. Với bọ cánh cứng, là loài gây hại phổ biến nhưng khó kiểm soát bằng thuốc đơn thuần, vậy nên việc kết hợp các biện pháp sinh học là hướng đi bền vững. Dưới đây là một số cách phòng và trị bọ cánh cứng bằng phương pháp sinh học hiệu quả, dễ áp dụng ngay tại vườn.

Bắt con bọ cánh cứng nhờ vào thiên địch

▶️ Gia cầm như gà, vịt, ngan, hoặc các loài ếch, nhái có thể trở thành thiên địch tự nhiên của bọ cánh cứng và ấu trùng. Khi thả vào vườn vào sáng sớm hoặc chiều mát, chúng sẽ tìm bắt bọ, sâu và trứng dưới lớp lá, gốc cỏ hoặc trong đất. Cách này vừa tận dụng được nguồn thức ăn tự nhiên cho gia cầm, vừa giúp làm sạch vườn hiệu quả.

Diệt trừ bọ cánh cứng bằng dung dịch tỏi, ớt, gừng

Hỗn hợp từ tỏi, ớt và gừng có khả năng xua đuổi côn trùng nhờ mùi cay nồng và tính kháng khuẩn tự nhiên.

▶️ Công thức: 200g tỏi + 200g ớt + 100g gừng. Giã nhuyễn, ngâm với 1 lít rượu trắng trong 5 – 7 ngày. Sau đó lọc lấy nước cốt, pha loãng 1:50 với nước sạch để phun.

▶️ Tần suất sử dụng: Phun 3 – 5 ngày/lần vào chiều mát, đặc biệt trong giai đoạn bọ xuất hiện nhiều. Nên lặp lại sau khi có mưa để duy trì hiệu quả xua đuổi.

Dùng nấm ký sinh Beauveria bassiana

▶️ Nấm Beauveria bassiana là một loại nấm ký sinh côn trùng chuyên biệt, có khả năng xâm nhập vào cơ thể bọ thông qua lớp vỏ ngoài, làm bọ suy yếu và chết sau vài ngày. Loại nấm này được chế thành dạng bột hoặc dung dịch, có thể mua tại các cửa hàng nông nghiệp uy tín.

▶️ Cách dùng: Pha nấm với nước theo hướng dẫn, phun vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh trời mưa. Nên phun định kỳ 5 – 7 ngày/lần trong mùa bọ phát triển mạnh. Đây là giải pháp bền vững, phù hợp với canh tác hữu cơ và vườn nhà ít sử dụng thuốc hóa học.

Khi nào nên dùng thuốc và các lưu ý quan trọng khi sử dụng thuốc để diệt bọ cánh cứng

➡️ Trong canh tác bền vững, việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nên được hạn chế tối đa. Tuy nhiên, nếu mật độ bọ cánh cứng quá cao, gây hại nặng khiến cây suy yếu nhanh hoặc đe dọa đến năng suất thu hoạch, thì việc can thiệp bằng thuốc là cần thiết để tránh thiệt hại kinh tế.

➡️ Nên ưu tiên các loại thuốc sinh học có thành phần nguồn gốc từ thảo mộc hoặc vi sinh như nấm, vi khuẩn… Những sản phẩm này vừa có hiệu quả xua đuổi hoặc tiêu diệt bọ, vừa an toàn cho môi trường, cây trồng và hệ vi sinh đất.

➡️ Thời điểm phun thuốc tốt nhất là vào sáng sớm hoặc chiều mát, khi bọ hoạt động trên bề mặt lá và không có mưa lớn trong ngày. Tuyệt đối tránh phun vào thời kỳ cây ra hoa, vì có thể ảnh hưởng đến quá trình thụ phấn, làm rụng hoa hoặc cháy nhụy.  Phun đúng lúc, đúng cách và đúng liều lượng sẽ giúp kiểm soát bọ hiệu quả mà không gây tác dụng phụ không mong muốn.

Cách xử lý bọ cánh cứng bằng thuốc sinh học Mebe Pa

Bà con có thể tham khảo áp dụng chế phẩm sinh học Mebe Pa chuyên trị sâu, côn trùng trong đó có bọ cánh cứng. Sản phẩm được điều chế từ các thành phần sinh học nên rất an toàn, không gây tồn dư chất độc hại cho cây và môi trường.

Thành phần thuốc trị bọ cánh cứng Mebe Pa

✅ Metarhizium sp: 1×10^6 CFU/g

✅ Beauveria sp: 1×10^5 CFU/g

✅ Paecilomyces spp: 1×10^5 CFU/g

✅ Mebe Pa còn được tăng cường thêm các chủng nấm có lợi như nấm xám Verticillium sp, nấm tím Paecilomyces sp, virus NPV và một số hoạt chất sinh học chuyên biệt, giúp thuốc nâng cao hiệu quả trong việc kiểm soát côn trùng chích hút trên cây trồng. Những thành phần này hỗ trợ bảo vệ vườn cây một cách an toàn và bền vững.

Công dụng thuốc trị bọ cánh cứng Mebe Pa

✅ Mebe Pa có khả năng kiểm soát tốt mật độ côn trùng gây hại và tiêu diệt tận gốc bọ cánh cứng, rầy, rệp và các loài côn trùng chích hút, với hiệu lực kéo dài sau xử lý.

✅ Sản phẩm tác động toàn diện lên mọi giai đoạn sinh trưởng của nhện đỏ: từ trứng, ấu trùng cho đến nhện trưởng thành – kể cả các quần thể đã có dấu hiệu kháng thuốc.

✅ Các chủng vi nấm trong chế phẩm xâm nhập vào cơ thể côn trùng, phát triển tơ nấm và sinh bào tử tại các khớp như đốt chân, đốt bụng, khiến côn trùng ngừng ăn, bất động và chết. Bào tử tiếp tục lan truyền sang cá thể khác, tạo hiệu ứng lây nhiễm tự nhiên trong quần thể hại.

✅ Giải pháp sinh học an toàn, giúp bảo vệ nông sản bền vững mà không gây tồn dư độc hại.

✅ Hoạt chất sinh học kết hợp với virus NPV cho hiệu quả tiêu diệt nhanh chóng đối với nhiều loại sâu và côn trùng gây hại, kể cả đối tượng khó phòng trị.

Hướng dẫn cách dùng thuốc trị bọ cánh cứng Mebe Pa

✅ Phun trị bọ cánh cứng: Hòa tan 20g chế phẩm Mebe Pa trong 20 lít nước sạch, sau đó tiến hành phun đều khắp thân, cành, tán lá, chú ý kỹ phần mặt dưới lá và vùng dưới tán cây, nơi sâu hại thường trú ẩn. Nên lặp lại từ 5 – 10 ngày để tăng hiệu quả tiêu diệt và ngăn chặn lây lan.

✅ Phun phòng bọ cánh cứng: Pha 10g Mebe Pa cho 20 lít nước, sau đó phun đều cả hai mặt lá, thân và phần gốc cây. Thực hiện định kỳ mỗi 15 – 30 ngày/lần, duy trì 3 – 5 lần trong một vụ sẽ giúp cây trồng luôn được bảo vệ tốt, giảm nguy cơ bùng phát sâu bệnh.

Gợi ý các dụng cụ hỗ trợ cách bắt bọ cánh cứng

Ngoài các cách bắt bọ cánh cứng bằng tay hay dùng bẫy, người trồng có thể trang bị thêm một số dụng cụ hỗ trợ chuyên dụng để việc kiểm soát bọ cánh cứng trở nên dễ dàng, nhanh chóng và an toàn hơn. Dưới đây là một số về một số dụng chuyên bắt bọ đáng cân nhắc:

✅ Vợt chuyên dụng bắt bọ: Loại vợt cán dài, có thể gập gọn giúp dễ thao tác ở tán cây cao, tiện mang theo khi di chuyển trong vườn. Đặc biệt hữu ích khi bắt bọ vào buổi sáng sớm hoặc lúc chúng chưa bay xa.

✅ Máy hút bọ mini: Phù hợp với vườn nhỏ hoặc trồng cây trong chậu, máy có cơ chế hút nhẹ để gom côn trùng mà không làm tổn thương cây. Loại máy này hoạt động bằng pin, dễ sử dụng và thân thiện với người làm vườn.

✅ Lưới phủ ban đêm: Che phủ vườn hoặc từng cây bằng lưới mắt nhỏ sẽ giúp ngăn bọ trưởng thành bay vào vườn khi trời tối. Đồng thời, lưới còn hỗ trợ chắn sương muối, gió mạnh hoặc côn trùng khác.

Với các cách bắt bọ cánh cứng đã được AQ Bio nêu rõ trong bài viết trên, bà con hoàn toàn có thể chủ động kiểm soát dịch hại mà không cần lạm dụng thuốc hóa học. Tùy vào thời điểm, mức độ gây hại và diện tích canh tác, bà con có thể linh hoạt kết hợp giữa biện pháp thủ công, sinh học và phòng ngừa chủ động để bảo vệ cây trồng tốt nhất.