Nguyên nhân bệnh tiêu điên và cách phòng trừ an toàn

Bệnh tiêu điên là một trong những bệnh hại nguy hiểm trên cây hồ tiêu, khiến cây sinh trưởng bất thường, lá biến dạng, chùn đọt và giảm nghiêm trọng năng suất nếu không được phát hiện sớm. Bệnh thường phát sinh âm thầm, dễ bị nhầm lẫn với rối loạn dinh dưỡng hoặc tác động thời tiết, do đó việc nhận diện đúng nguyên nhân và áp dụng biện pháp quản lý kịp thời đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ và phục hồi vườn tiêu.

Muốn biết bệnh tiêu điên là gì, nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, tác hại cũng như cách phòng trừ ra sao, hãy cùng Sinh học AQ tìm hiểu bài viết dưới đây.

Tìm hiểu tổng quan về bệnh tiêu điên là gì?

Bệnh tiêu điên hay còn được gọi là bệnh xoắn lùn, tiêu xuân, bệnh khảm, bệnh long khớp, bệnh tiêu cằn; là loại bệnh mà cây tiêu được trồng bất kỳ ở nước nào đều có thể nhiễm bệnh, đặc biệt với những nơi có khí hậu nắng nóng, khô hạn. Như ở Việt Nam, bệnh này thường xuất hiện ở những trụ trồng nhiều năm (khoảng 1 – 2 năm tuổi, cây cắt ngọn để nhân giống), khu vực trồng nhiều loại cây khác nhau, vì những loại cây khác cũng có thể ký chủ của loại bệnh này, lây lan sang cây tiêu và gây bệnh.

Những nguyên nhân chính gây ra bệnh tiêu điên

➡️ Nguyên nhân của bệnh tiêu điên chủ yếu xuất phát từ sự xâm nhiễm của virus Cucumber mosaic virus (CMV). Loại virus này lây lan nhanh trong vườn tiêu thông qua các môi giới truyền bệnh như rầy, rệp, bọ trĩ và một số loài côn trùng chích hút khác.

➡️ Bên cạnh đó, hoạt động canh tác của con người cũng góp phần làm bệnh phát tán rộng hơn, đặc biệt trong quá trình nhân giống, giâm cành hoặc chăm sóc gây trầy xước, tạo vết thương cơ giới trên cây, từ đó tạo điều kiện cho virus xâm nhập và gây hại.

➡️ Không chỉ bị nhiễm từ côn trùng hút chích, hoạt động canh tác của con người mà còn được lây truyền từ các cây ký chủ khác như cây mọc hoang dại, các loại cỏ dại,…

Điều kiện thuận lợi khiến bệnh tiêu điên lây lan mạnh

▶️ Bệnh tiêu điên thường phát sinh và lây lan mạnh trong điều kiện thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều, đặc biệt vào mùa mưa kéo dài. Khi độ ẩm không khí cao kết hợp với vườn tiêu rậm rạp, thoát nước kém sẽ tạo môi trường thuận lợi cho các loài côn trùng môi giới như rầy, rệp, bọ trĩ phát triển và truyền virus gây bệnh.

▶️ Những vườn tiêu chăm sóc kém, đất nghèo dinh dưỡng, cây sinh trưởng suy yếu hoặc thường xuyên bị tổn thương cơ giới trong quá trình cắt tỉa, làm cỏ cũng dễ nhiễm bệnh hơn và khiến bệnh tiêu điên bùng phát nhanh trên diện rộng.

Triệu chứng ban đầu nhận biết bệnh tiêu điên

Muốn nhanh chóng phát hiện ra bệnh tiêu điên, bà con dựa vào một số biểu hiện, triệu chứng nhận biết trên cây như sau:

➡️ Giai đoạn đầu, cần quan sát mặt dưới lá để loại trừ các nguyên nhân sinh lý như nhện đỏ, rầy mềm chích hút hoặc tình trạng thiếu nước, thiếu dinh dưỡng (thường gặp trong mùa khô).

➡️ Khi cây nhiễm vi rút, triệu chứng thường xuất hiện trước tiên ở ngọn và các tược non: Lá non bị co nhỏ, biến dạng, nhăn nhúm, trên phiến lá xuất hiện nhiều đốm hoặc vệt vàng khiến lá dần úa vàng, chóp lá cong xuống, ngọn sinh trưởng kém.

➡️ Về sau, cây trở nên còi cọc, đốt thân ngắn, lá nhỏ và dày, xuất hiện vết khảm vàng xanh nhạt, mép lá cong xoắn làm đọt không phát triển. Dây tiêu không vươn dài, ra hoa ít, quả non dễ lép và rụng sớm.

➡️ Bộ rễ trở nên kém phát triển, thậm chí rất ít rễ. Các đối tượng như rệp sáp và tuyến trùng vừa là tác nhân môi giới truyền bệnh, vừa là nguyên nhân cộng hưởng do hút dinh dưỡng, khiến cây suy yếu nhanh, vàng lá, tháo đốt và có thể chết nếu bị nặng.

Tác hại của bệnh tiêu điên gây ra

Những hậu quả mà bệnh tiêu điện gây ra ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh trưởng và năng suất của cây tiêu, cụ thể để lại những tác hại nặng nề như sau:

• Khi nhiễm bệnh, lá tiêu bị biến màu, giảm dần hoặc mất hoàn toàn diệp lục, làm khả năng quang hợp suy giảm nghiêm trọng.
• Cây phát triển chậm, còi cọc, khả năng ra hoa kém, chùm quả thưa hoặc không hình thành quả, toàn hạt lép, khiến năng suất và chất lượng tiêu giảm rõ rệt.
• Nếu phát hiện bệnh muộn và điều trị không kịp thời, bệnh có thể lây lan nhanh trong vườn, gây thiệt hại lớn cho cả vụ sản xuất và làm suy kiệt vườn tiêu về lâu dài.

Cách xử lý khi phát hiện cây bị bệnh tiêu điên

Khi quan sát thấy cây có những triệu chứng của bệnh tiêu điên giai đoạn đầu, bà con cần áp dụng các biện pháp để xử lý bệnh ngay tránh lây lan diện rộng theo các bước sau:

➡️ Cần cách ly cây bị nhiễm bệnh, không chăm sóc chung với những cây khỏe mạnh khác trong vườn. Kiểm tra kỹ chính xác nguồn gây bệnh từ đâu, mặt lá có côn trùng hay không.

➡️ Đối với cây bị nhiễm nặng, sinh trưởng kém, nên cắt bỏ dây, cành bị bệnh và tiêu hủy đúng cách; trường hợp cây suy kiệt không thể phục hồi thì cần nhổ bỏ hoàn toàn và xử lý thật kỹ khu đất trồng của cây bị bệnh để bảo vệ vườn tiêu.

➡️ Kết hợp chung với các biện pháp gồm cải tạo đất, bón thêm phân hữu cơ hoai mục, vôi và chế phẩm sinh học giúp bộ rễ khỏe hơn, tăng sức đề kháng cho cây.

➡️ Chú ý chăm sóc cân đối dinh dưỡng, tưới tiêu hợp lý và vệ sinh vườn thường xuyên nhằm hạn chế nguy cơ bệnh tiêu điên tái phát và lây lan trên diện rộng.

Biện pháp phòng ngừa ngăn bệnh tiêu điên xuất hiện trên vườn

Để ngăn bệnh tiêu điên tái lại hay gây bệnh trên những cây khỏe mạnh khác, bà con cần áp dụng ngay các biện pháp phòng trừ trong quá trình canh tác. Chi tiết cách chữa bệnh tiêu điên được trình bày cụ thể như sau:

✅ Ngay từ giai đoạn đầu tiên khi chọn giống trồng, tuyệt đối không lấy giống từ các khu vườn bị bệnh trước đó, nên chọn giống tiêu hoàn toàn không nhiễm bệnh, khỏe mạnh.

✅ Thường xuyên kiểm tra vườn tiêu để sớm phát hiện những dấu hiệu bất thường trên cây tiêu, đặc biệt là sự xuất hiện côn trùng hút chích. Phát hiện sớm để dùng thuốc tiêu diệt côn trùng, ngăn chăn chúng truyền dẫn virus gây bệnh.

✅ Tiêu xoắn lá thường xuất hiện ở những vườn tiêu to khoảng 2 – 3 năm tuổi hoặc ở những cây sau khi cắt dây để làm giống sẽ bị xoắn lá. Để hạn chế được tình trạng này, ngay khi cắt giống xong, bà con tuyệt đối không phun hay bón phân trong vòng 1 tháng.

✅ Trước khi cắt dây giống khoảng 3 – 4 ngày, nên dùng thuốc phòng trừ nấm, tiến hành cắt vào ngày khô ráo, khử trùng dụng cụ trước khi cắt bằng cồn,… Khi cắt điểm cắt cách gốc 40 – 50cm, chỉ nên cắt giống ở những vườn từ 1 – 2 năm tuổi.

✅ Cây tiêu sau khi cắt, cần bón phân để giúp ổn định cây, lên mầm mới thuận lợi. Khi đã phát triển mạnh mẽ tiếp tục bón phân hữu cơ + vô cơ kết hợp với liều lượng tăng từ từ, tránh tình trạng bón quá nhiều ảnh hưởng đến cây.

✅ Trong quá trình canh tác, cần thường xuyên vệ sinh vườn, làm sạch cỏ dại, cắt tỉa dây lá rậm rạp để vườn thông thoáng, hạn chế nơi trú ngụ của côn trùng chích hút.

Điều trị bệnh tiêu điên bằng thuốc hóa học

Chỉ nên áp dụng biện pháp phòng trừ tiêu điên bằng thuốc hóa học khi tình trạng trở nên khó kiểm soát, bệnh chuyển biến nặng. Khi phun bằng thuốc hóa học sẽ giúp bệnh thuyên giảm nhanh, có tác dụng mạnh nên virus gây bệnh sẽ được tiêu diệt hiệu quả.

🚨  Cảnh báo: Tuy nhiên, liều lượng sử dụng cần phải làm theo hướng dẫn, không lạm dụng quá mức. Vì nếu sử dụng quá mức, phụ thuộc vào thuốc nhiều hơn, hậu quả khiến khu vườn nhà bà con bị tồn dư nặng các chất hóa học, ảnh hưởng đến môi trường, khả năng sinh trưởng của cây và sức khỏe của con người.

Để giảm phụ thuộc vào thuốc hóa học, hiện nay các loại thuốc sinh học chuyên điều trị bệnh do virus trên thị trường rất nhiều. Khả năng điều trị tốt, không gây hại đến môi trường, thuốc còn mang lại nhiều lợi ích lại cho cây trồng.

Phòng trừ bệnh tiêu điên bằng thuốc sinh học Tribe Vacci Gold (New)

Những dấu hiệu như xoăn lá, biến dạng, cây kém phát triển do virus gây ra bệnh tiêu điên bà con có thể dùng thuốc chuyên trị virus, vi khuẩn sinh học Tribe Vacci Gold (New) để phòng trừ bệnh an toàn. Loại thuốc này không chỉ giúp tiêu diệt bệnh hiệu quả mà còn giúp tăng sức đề kháng, giúp cây phát triển tốt.

Thành phần thuốc trị bệnh cây tiêu điên Tribe Vacci Gold (New)

✅ Chaetomium spp: 10^6 CFU/g (ml);

✅ Trichoderma spp: 10^4 CFU/g (ml)

✅ pH(H2O): 5; Tỷ trọng: 1,14; Dung môi vừa đủ (Các loại Enzim ngoại bào và tổ hợp các hoạt chất kháng sinh sinh học lên men. Nano Chitosan dạng nano bên vững và phụ gia đặc biệt

Công dụng thuốc trị bệnh tiêu điên Tribe Vacci Gold (New)

✅ Giúp cách ly và ức chế sự xâm nhập của các chủng virus gây hại, từ đó hạn chế rõ rệt tình trạng xoăn lá, xoăn đọt và hiện tượng sượng trái trên cây trồng.

✅ Góp phần ngăn chặn hiệu quả các tác nhân trung gian truyền bệnh như côn trùng chích hút, giảm nguy cơ lây nhiễm virus trên nhiều loại cây trồng khác nhau như cà chua, dưa leo, bầu, bí, chanh dây và các cây ăn quả.

✅ Hỗ trợ phòng trừ nhiều loại bệnh phổ biến trên cây trồng như nứt thân, xì mủ, thán thư, sương mai, héo rũ, thối rễ, cháy lá…, giúp cây sinh trưởng ổn định hơn.

✅ Tăng cường sức đề kháng tự nhiên cho cây, giúp cây khỏe mạnh, nâng cao năng suất và cải thiện chất lượng nông sản một cách bền vững.

Hướng dẫn cách dùng thuốc trị bệnh tiêu điên

✅ Phun trị: Hòa 250ml thuốc vào 400 – 600 lít nước, dùng định kỳ 5 – 7 ngày/lần, phun đều lên toàn bộ tán trên cây tiêu.

✅ Phun phòng: Hòa 250ml thuốc vào 800 – 1000 lít nước, dùng định kỳ 1 – 2 lần/tháng, phun đều lên toàn bộ tán trên cây tiêu.

Trên đây là những chia sẻ của AQ Bice về bệnh tiêu điên đã cung cấp đầy đủ các thông tin như nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, tác hại, từ đó có hướng xử lý hiệu quả, góp phần phục hồi và phát triển vườn tiêu bền vững. Việc chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa tổng hợp, chăm sóc đất hợp lý và sử dụng giống khỏe mạnh sẽ giúp hạn chế nguy cơ bệnh phát sinh, lây lan trên diện rộng.