Bệnh thối củ trên cây khoai mì: Nguyên nhân và Cách xử lý

Bệnh thối củ trên cây khoai mì là một trong những loại bệnh gây thiệt hại nghiêm trọng nhất trên loại cây trồng này. Loại bệnh hại này khiến củ bị thối nhũn, chuyển màu nâu đen, làm giảm mạnh hàm lượng tinh bột và năng suất thu hoạch. Nguyên nhân chủ yếu do nấm bệnh gây ra, lây lan chủ yếu qua gió, côn trùng, đất, nước và mang mầm bệnh từ vụ mùa trước. Vậy nên, AQ Sinh học khuyên bà con nhận biết sớm và áp dụng các biện pháp để phòng bệnh thối củ khoai mì dưới bài viết sau đây nhằm hạn chế tổn thất, cũng như bảo vệ năng suất, chất lượng củ.

Tìm hiểu về bệnh thối củ trên cây khoai mì

Bệnh thối củ trên cây khoai mì hay còn gọi là bệnh lở cổ rễ là hiện tượng phần củ hoặc phần rễ của cây bị thối nhũn, đổi màu nâu đen, có mùi hôi và thường lây lan trong điều kiện thoát nước kém, độ ẩm đất cao, pH không ổn định. Bệnh không chỉ làm giảm hàm lượng tinh bột, khiến củ bị mềm và kém chất lượng mà còn gây chết cây hàng loạt nếu không được xử lý kịp thời, gây thiệt hại lớn đến năng suất và hiệu quả canh tác.

Nguyên nhân của bệnh thối củ trên cây khoai mì

Theo nghiên cứu, nguyên nhân của bệnh thối củ sắn được xác định là do nấm Phytopythium helicoides gây ra. Đây là loại nấm thường tấn công rễ, cổ rễ và phần củ của nhiều loại cây trồng, trong đó có khoai mì, đặc biệt trong điều kiện độ ẩm cao, thoát nước kém.

Về hình thái, loại nấm này ở dạng sợi trong suốt, không vách ngăn, sinh sản bằng bào tử nang; ưa ẩm, phát triển mạnh trong môi trường đất có độ ẩm cao, ẩm ướt hoặc cây bị úng. Bệnh lây lan nhanh chủ yếu nhờ côn trùng, gió hoặc bị nhiễm từ cây của vụ mùa trước, ở bất kỳ giai đoạn sinh trưởng nào đều cũng có thể bị nhiễm bệnh.

Ngoài nguyên nhân trực tiếp từ nấm, cây có thể bị nhiễm gián tiếp do canh tác sai quy trình, không đúng kỹ thuật:

➡️ Do thói quen canh tác không phù hợp như thâm canh liên tục (chỉ trồng khoai mì liên tiếp nhiều vụ mùa) mà không luân canh, lạm dụng quá nhiều các loại phân bón, thuốc BVTV có thành phần hóa học khiến đất bị bạc màu, chai lỳ, hệ vi sinh có lợi bị phá hủy dẫn đến mất cân bằng độ pH.

➡️ Cung cấp dư thừa nước tưới cho vườn khoai mì làm cho độ ẩm trong đất tăng cao, tạo điều kiện cho nấm khuẩn sinh sôi và xâm nhập làm hại cây trồng.

➡️ Và cuối cùng là lựa chọn giống không kỹ, bà con có thể lấy giống của cây bị bệnh đi trồng mà không biết, trồng những giống có sức đề kháng kém, không phù hợp với điều kiện khí hậu tại địa phương thì càng khiến bệnh lây lan nhanh hơn, nhiều khu vực còn trở thành dịch khiến bà con khó kiểm soát bệnh.

Dấu hiệu nhận biết bệnh thối củ trên cây khoai mì

Để xử lý tình trạng bệnh thối củ trên cây khoai mì kịp thời, bà con cần quan sát thật kỹ một số triệu chứng điển hình trên các bộ phận của cây đặc biệt phần thân gần gốc, rễ và củ mì.

➡️ Bệnh thường xuất hiện trên vị trí cổ rễ phần thân sát gốc, tiếp giáp với mặt đất. Ban đầu bệnh chỉ bị một góc nhỏ nhưng sau đó sẽ lan rộng toàn bộ diện tích vùng cổ rễ, khiến phần gốc ngày càng teo thắt, gây ra hiện tượng nứt, chảy nhựa màu nâu đen, ướt và dần bị thối mục.

➡️ Lá sắn đột ngột bị héo, mất màu đặc trưng, chuyển từ xanh sang vàng lá.

➡️ Khi tình trạng nặng chuyển biến nặng, bệnh sẽ lan xuống phần củ dưới lòng đất, khiến củ tiết ra chất lỏng có mùi hôi thối, xuất hiện sọc nâu đen và củ dần bị mục.

➡️ Ở bất kỳ giai đoạn sinh trưởng của cây, loại bệnh này đều có thể xâm hại và gây hư hỏng toàn bộ vụ mùa, đặc biệt với những ruộng ngập úng và đất kém thoát nước, ít dinh dưỡng.

Hậu quả mà bệnh thối củ trên cây khoai mì gây ra

Là một trong những loại bệnh nguy hiểm, bệnh thối củ trên cây khoai mì gây ra nhiều thiệt hại nghiêm trọng cho nhà vườn. Nhẹ sẽ gây giảm năng suất, chất lượng củ, nặng có thể khiến vườn nhà hoặc nguyên khu vực tại địa phương bị mất mùa.

• Cây bị bệnh phát triển kém, rễ và củ bị hư hại khiến năng suất có thể giảm từ 40 – 80%, đặc biệt trong điều kiện đất ẩm hoặc mưa kéo dài.
• Lượng tinh bột trong củ bị mất dần, toàn thấy xơ, giảm trọng lượng và chất lượng. Bị hư hỏng nên không thể dùng làm nguyên liệu chế biến tinh bột, thức ăn chăn nuôi hoặc xuất khẩu.
• Người trồng phải tốn thêm chi phí xử lý đất, mua giống mới, thuốc phòng trừ và công lao động để dọn bỏ cây bệnh, làm giảm lợi nhuận.
• Tác nhân gây bệnh có thể tồn tại trong đất, tàn dư rễ hoặc củ còn sót, khiến vụ trồng sau dễ bị tái nhiễm nếu không luân canh hoặc cải tạo đất.
• Cây bệnh dễ lây lan qua nước tưới, mưa, dụng cụ canh tác, làm cả ruộng bị suy yếu, cây còi cọc và chết cục bộ.

Cách xử lý khi bị nhiễm bệnh thối củ trên cây khoai mì

Khi phát hiện ra các dấu hiệu của bệnh thối củ trên cây khoai mì bà con cần nhanh chóng xử lý như sau:

➡️ Cần nhanh chóng nhổ bỏ toàn bộ cây bị bệnh, đặc biệt là những cây có phần củ, rễ đã bị nhũn, có mùi hôi hoặc chuyển màu nâu đen. Tuyệt đối không để lại tàn dư bệnh trên ruộng, mà nên gom và tiêu hủy bằng cách chôn sâu hoặc ủ nóng để tiêu diệt hoàn toàn mầm bệnh.

➡️ Khử trùng, vệ sinh dụng cụ canh tác sau khi xử lý cây bị bệnh xong để ngăn nguồn lây lan sang vùng trồng khác.

➡️ Với những cây mới chớm nhiễm bệnh cần ngay lập tức phun phòng bệnh định kỳ, giúp cây giảm nguy cơ bị bệnh nặng hơn.

➡️ Ngưng tưới nước, tạo độ ẩm trong vườn vì đây là nguyên nhân gián tiếp tạo điều kiện nấm gây bệnh.

➡️ Tạo vườn thông thoáng để giảm ẩm cho cây bằng cách dọn vệ sinh vườn, loại bỏ cỏ dại, thu gom tàn dư còn sót trong vườn kết hợp thêm việc cắt tỉa bớt lá, cành để tránh vườn rậm rạp, càng là nơi trú ẩn lý tưởng của nấm bệnh.

Biện pháp phòng trừ bệnh thối củ trên cây khoai mì

Để giảm nguy cơ bị nhiễm bệnh thối củ trên cây khoai mì, bà con cần áp dụng các phương pháp phòng ngừa như sau:

✅ Cần tham khảo, lựa chọn các giống sắn sạch bệnh, các giống mới có khả năng phòng bệnh tốt như giống HL-RS15. Khi chọn giống để trồng cần đảm bảo tiêu chí: Có nguồn gốc rõ ràng, hom giống khỏe mạnh, không xuất hiện các dấu hiệu lá trên thân.

✅ Trước khi trồng cần xử lý lại toàn bộ đất trong vườn bằng cách cày xới tơi đất, gom hết tàn dư của vụ cũ đi tiêu hủy. Sau đó rắc vôi bôi khử khuẩn, dùng thêm bộ đôi dung dịch Bio Soil + Padave Cha để cải tạo lại đất, tiêu diệt nấm khuẩn, tuyến trùng còn sót lại, giúp đất trở nên tơi xốp, giàu mùn hơn.

✅ Khi mới trồng cần bón lót phân hữu cơ vi sinh cho cây, phân chuồng ủ hoai mục. Bón thúc định kỳ cho cây vào từng giai đoạn sinh trưởng của cây đặc biệt vào giai đoạn trước và sau khi hình thành củ.

✅ Sau mỗi đợt thu hoạch xong bà con nên luân canh một loại cây trồng khác như lúa, cây đậu,… hoặc để đất nghỉ ngơi một thời gian mới tiến hành trồng lại kết hợp với vệ sinh vườn thường xuyên để ngăn không cho nấm bệnh phát sinh gây hại vào cây.

✅ Tưới nước hợp lý, điều chỉnh phù hợp theo thời tiết. Để vườn dễ thoát nước hơn nên đào rãnh, đắp mô cao lên cây.

Biện pháp điều trị bệnh thối củ trên cây khoai mì bằng thuốc hóa học

Khi tình trạng chuyển biến nặng, không thể kiểm soát bằng các biện pháp thông thường, bà con có thể sử dụng thuốc hóa học để điều trị bệnh. Lợi ích khi sử dụng thuốc hóa học là khả năng điều trị bệnh nhanh, nấm bệnh sẽ mau chóng bị tiêu diệt và giúp cây mau khỏi bệnh.

🚨  Cảnh báo: Tuy nhiên, nhược điểm của các loại thuốc hóa học là hoạt chất quá mạnh có thể khiến cây bị lờn thuốc, tồn đọng nhiều chất độc hại trong đất, thậm chí trong củ sắn nếu như lạm dụng quá mức. Môi trường bị ô nhiễm, đất trồng thoái hóa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của con người.

Vì thế, để an toàn hơn hiện nay nhiều nhà vườn đã thay đổi hướng canh tác theo mô hình canh tác hữu cơ hoặc giảm từ từ liều lượng thuốc hóa học dần thay thế thành các chế phẩm sinh học vừa có khả năng phòng trừ vừa không gây hại đến môi trường.

Thuốc sinh học phòng trừ bệnh thối củ trên cây khoai mì Be Green

Trong quá trình phòng và trị bệnh thối củ trên cây khoai mì, nhiều bà con không biết nên sử dụng loại thuốc phun nào mới hiệu quả nhưng vẫn phải đảm bảo tính an toàn. Be Green là chế phẩm sinh học được nghiên cứu để ức chế nấm trong đất chuyên gây hại lên bộ rễ hay củ của cây, đồng thời giúp cây bảo vệ và kích mọc rễ mới cho cây.

Thành phần thuốc trị bệnh thối củ khoai mì Be Green

✅ Chaetomium spp: 1.5×10^5 CFU/g; Trichoderma spp: 1.5×10^4 CFU/g; Paecilomyces: 1.5×10^4 CFU/g.

✅ Sản phẩm được tổ hợp từ hơn 25 chủng Chaetomium spp, Trichoderma spp, Paecilomyces sp và nhiều vi sinh phân giải lân, kali…Nhiều dinh dưỡng hữu cơ lên men cô đặc, các loại axit fulvic, amino axit.

Công dụng thuốc trị bệnh thối củ sắn Be Green

✅ Hiệu quả nhanh chóng trong việc tiêu diệt các nấm gây bệnh vàng lá, lở cổ rễ như Fusarium solani, Phytophthora, Rhizoctonia solani chỉ sau một lần sử dụng.

✅ Phục hồi cây tổn thương, kích thích rễ mới phát triển và bảo vệ rễ khỏi sự xâm nhập của nấm, khuẩn và tuyến trùng.

✅ Tăng cường sinh trưởng rễ, giúp cây bén nhanh, hấp thu dinh dưỡng tốt và hồi phục mạnh sau khi bị bệnh.

✅ Bổ sung vi sinh vật có lợi, cải tạo đất, cân bằng pH, nâng cao hiệu quả sử dụng phân bón và tăng năng suất.

✅ Tạo môi trường đất lành mạnh, giúp cây hấp thu dưỡng chất tối ưu, phát triển bền vững và kéo dài tuổi thọ.

✅ An toàn tuyệt đối, không tồn dư hóa chất, thân thiện với người, vật nuôi và phù hợp cho mô hình nông nghiệp hữu cơ.

Hướng dẫn cách dùng thuốc trị thối củ trên cây khoai mì

✅ Phun trị bệnh thối củ trên cây khoai mì: Pha 50g Be Green + 40 – 80 lít nước sạch, phun trực tiếp vào vùng dưới tán cây, định kỳ từ 5 – 10 ngày/lần.

✅ Phun phòng bệnh thối củ trên cây khoai mì: Pha 25g Be Green + 20 – 40 lít nước sạch, định kỳ từ 3 – 4 lần/vụ.

Tóm lại, bệnh thối củ trên cây khoai mì là mối nguy lớn đối với năng suất và chất lượng củ nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Bài viết trên, AQ Bice đã trình bày chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, tác hại cũng như từng biện pháp phòng trừ bệnh hiệu quả nhất đến cho nhà vườn nhằm kiểm soát nguồn bệnh, bảo vệ cây lâu dài và có được vụ mùa bội thu.