Bệnh thán thư là gì? Nguyên nhân, Dấu hiệu và thuốc đặc trị

Bệnh thán thư là gì? Nguyên nhân do đâu, nhận biết như thế nào và cách phòng trị ra sao? Trong bài viết này AQ sẽ giải đáp cho bà con hiểu rõ về căn bệnh nguy hại này trên cây trồng, cùng với phương pháp phòng trị bệnh thán thư hiệu quả, an toàn cho cây và tiết kiệm chi phí.

Tìm hiểu về bệnh thán thư là gì?

Bệnh thán thư có tên khoa học là anthracnose, thán thư là sự tổn thương do một nhóm nấm gây ra, biểu hiện bằng các đốm hoại tử màu nâu đến đen, thường có rìa rõ rệt, có thể lõm vào và tạo vòng đồng tâm đặc trưng trên trái hoặc trên lá.

Bệnh tiến triển nhanh trong điều kiện ẩm ướt và làm giảm sức sống cũng như năng suất cây trồng.

Tác nhân gây ra bệnh thán thư ở cây

Tác nhân chính gây bệnh thán thư là các loài nấm thuộc Colletotrichum spp.. Đây là nhóm nấm có khả năng sống phụ thuộc trên vật chủ (đặc hiệu một số loài cây) và sinh bào tử phân tán dễ dàng qua nước mưa, tưới hoặc dụng cụ canh tác.

Cơ chế gây hại của nấm thán thư trên cây trồng

Nấm xâm nhập qua các tổn thương cơ học (vết cắt, rách lá, vết do sâu) hoặc xuyên qua lớp biểu bì khi điều kiện ẩm thuận lợi.

Sau khi xâm nhập, nấm phát triển trong mô, tiết enzyme và độc tố làm hoại tử tế bào, hình thành đốm bệnh.

Bào tử nấm (conidia) được tạo thành trên bề mặt tổn thương, bám vào nước bắn tung tóe hoặc dụng cụ, lan sang cây khác, gây bệnh theo vòng lặp nhanh nếu điều kiện môi trường vẫn thuận lợi.

Nguyên nhân gây bệnh thán thư là gì?

Tác nhân chính là Nấm Colletotrichum

Nhóm nấm Colletotrichum là nguyên nhân phổ biến nhất gây thán thư. Các loài trong chi này có khả năng thích nghi, tồn tại trên tàn dư thực vật, trái già và hạt giống, là nguồn bệnh cho mùa sau nếu không xử lý rẫy sạch.

Điều kiện thuận lợi làm bệnh bùng phát

Thán thư phát triển mạnh khi có các yếu tố sau kết hợp:

Mưa nhiều, ẩm độ cao: Nấm tạo bào tử dễ dàng và bào tử phân tán qua nước; giọt nước giúp lây lan giữa các lá và cây.

Vườn rậm rạp, thiếu ánh sáng: Tán dày giữ ẩm, giảm thoáng gió — môi trường lý tưởng cho nấm phát triển.

Đất kém thoát nước: Đất bị úng tạo điều kiện ẩm ướt quanh gốc, làm giảm sức khỏe rễ và tăng nguy cơ bệnh phát sinh.

Sâu bệnh khác gây tổn thương: Vết do côn trùng hoặc cơ giới làm cửa ngõ cho nấm xâm nhập dễ hơn.

Sử dụng phân bón, tưới nước không phù hợp: Bón nhiều đạm hoặc tưới vào ban đêm có thể khiến mô cây non yếu, ẩm lâu và dễ bị nhiễm nấm.

Dấu hiệu nhận biết bệnh thán thư trên cây trồng

Việc nhận biết sớm bệnh thán thư giúp người trồng xử lý kịp thời, tránh để bệnh lan rộng và gây thiệt hại lớn. Tùy từng bộ phận bị nhiễm, triệu chứng sẽ có biểu hiện khác nhau:

Nhận biết cây bị thán thư qua lá

🔹 Xuất hiện đốm nâu đen, có hình tròn hoặc hình dạng bất định. Ban đầu chỉ là những điểm nhỏ nhưng nhanh chóng lan rộng.

🔹 Viền vết bệnh thường vàng nhạt và rõ ràng, nhìn từ xa giống như mảng cháy xém.

🔹 Khi bệnh nặng, lá bị khô cháy, giòn và rụng sớm, làm giảm diện tích quang hợp, khiến cây suy yếu nhanh.

Nhận biết cây bị thán thư qua thân cành

🔹 Bệnh tạo thành các vết thối màu nâu hoặc đen ở thân hoặc cành non.

🔹 Mô cây tại vị trí bệnh bị lõm xuống, đổi màu, sau đó chết từng mảng, làm khô cành hoặc khô ngọn.

🔹 Một số cây có thể bị nứt vỏ, chảy nhựa tại vùng bị thối.

Nhận biết cây bị thán thư qua hoa

🔹 Hoa bị thâm đen, héo rũ và khô lại rất nhanh.

🔹 Tỷ lệ rụng hoa hàng loạt có thể xảy ra trong điều kiện ẩm độ cao hoặc mưa liên tục, làm giảm khả năng đậu trái.

Nhận biết cây bị thán thư qua trái

🔹 Trên trái non hoặc trái già xuất hiện đốm nâu đen, lõm sâu vào trong, đây là dấu hiệu đặc trưng của thán thư.

🔹 Trái bị nhiễm nặng sẽ thối mềm, nhũn, đặc biệt khi trái chín hoặc gặp điều kiện thời tiết ẩm.

🔹 Bề mặt trái thường có vòng đồng tâm màu nâu đậm, dấu hiệu điển hình giúp phân biệt bệnh thán thư với các bệnh thối trái khác.

Tác hại của bệnh thán thư đối với cây trồng ra sao?

Bệnh thán thư có tốc độ lây lan nhanh và gây thiệt hại nặng nề nếu không được kiểm soát sớm. Những ảnh hưởng chính gồm:

Giảm năng suất rõ rệt: Lá rụng, hoa rụng, trái bị thối dẫn tới giảm sản lượng.

Trái rụng sớm và mất mẫu mã: Đối với cây ăn trái, vết thán thư làm trái xấu, kém giá trị thương mại.

Cây suy yếu, giảm sức đề kháng: Mô cây bị tổn thương khiến cây dễ mắc thêm nhiều bệnh khác.

Thiệt hại kinh tế đặc biệt cao trong mùa mưa: Độ ẩm cao tạo điều kiện cho nấm bùng phát nhanh, gây hại diện rộng trong thời gian ngắn.

Bệnh thán thư thường xuất hiện trên cây nào?

Thán thư là bệnh đa ký chủ, có thể tấn công rất nhiều loài cây trồng — từ rau màu đến cây ăn trái và cây công nghiệp. Một số nhóm cây thường bị gồm:

Cây ăn trái: Xoài, ớt, bơ, sầu riêng, cam/quýt, nhãn, vải…, thán thư gây hại mạnh ở hoa và trái non,  dẫn tới rụng hoa, rụng trái non và trái kém mẫu mã.

Rau màu: Ớt, cà chua, dưa leo, các loại rau ăn lá…, vết bệnh làm giảm diện tích quang hợp, khiến cây suy yếu, năng suất giảm.

Cây công nghiệp: Cà phê, tiêu, điều, cao su…, thán thư có thể tấn công lá, vỏ trái hoặc chồi non, làm ảnh hưởng lâu dài đến năng suất và chất lượng sản phẩm.

Ở Việt Nam, do khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa với mùa mưa kéo dài và độ ẩm cao, bệnh thán thư ở cây trồng xuất hiện phổ biến và dễ bùng phát vào mùa mưa, đặc biệt ở các vùng trồng dày tán, tưới nước kém kiểm soát hoặc vườn có quản lý kém. Một số vùng trồng cây ăn trái và rau màu thường ghi nhận thiệt hại đáng kể nếu không áp dụng biện pháp phòng ngừa.

Cách phòng trị bệnh thán thư hiệu quả cho cây trồng

Để quản lý và phòng ngừa bệnh thán thư ở cây trồng lâu dài, bà con cần áp dụng nhiều biện pháp từ canh tác đến sinh học nhằm giảm nguồn bệnh và tăng sức chống chịu tự nhiên của cây.

Biện pháp canh tác

✅ Tỉa cành tạo tán thường xuyên giúp vườn thoáng, ánh sáng lọt vào tốt, hạn chế ẩm độ, yếu tố giúp nấm khó phát triển.

✅ Vệ sinh vườn, gom và tiêu hủy lá, cành, trái bệnh để giảm nguồn lây bệnh cho mùa tiếp theo.

✅ Cải thiện thoát nước, tránh để vườn đọng nước sau mưa; đặc biệt quan trọng với cây ăn trái và cây công nghiệp.

✅  Không tưới vào chiều muộn, vì nước đọng qua đêm sẽ làm lá ẩm kéo dài, tạo điều kiện bào tử nấm nảy mầm.

✅ Bón phân cân đối N – P – K và bổ sung trung vi lượng giúp cây cứng khỏe; hạn chế bón thừa đạm vì sẽ làm cây mềm yếu và dễ nhiễm bệnh.

Biện pháp sinh học

✅ Sử dụng chế phẩm nấm đối kháng Trichoderma: Giúp phân hủy mầm bệnh trong đất, cạnh tranh, ức chế nấm Colletotrichum hiệu quả.

✅ Ngoài ra có thể sử dụng các chế phẩm sinh học chứa Bacillus spp., enzyme hoặc chiết xuất thảo mộc (tỏi, quế, neem…) giúp phòng bệnh tự nhiên và an toàn.

✅ Phun phòng định kỳ vào đầu mùa mưa để giảm áp lực bệnh trong suốt vụ.

Thuốc đặc trị bệnh thán thư Phy FusaCo — Giải pháp sinh học an toàn cho vườn cây

Phy FusaCo là chế phẩm sinh học chuyên trị các bệnh do nấm gây ra, trong đó có bệnh thán thư (anthracnose). Sản phẩm hoạt động theo cơ chế cạnh tranh sinh học và tăng sức khỏe cây, giúp giảm ngưỡng phát triển của nấm gây bệnh, đồng thời nâng cao khả năng phục hồi và chất lượng nông sản, phù hợp cho canh tác an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP/Organic.

Thành phần thuốc đặc trị bệnh thán thư Phy FusaCo

Vi sinh vật đối kháng: Chaetomium spp. ở nồng độ khoảng 1 × 10^6 CFU/ml — tác nhân sinh học chính ức chế nấm gây bệnh.

Dung môi: Nước cất vừa đủ.

Thông số kỹ thuật: pH và tỷ trọng được điều chỉnh phù hợp để bảo toàn hoạt lực vi sinh trong sản phẩm.

Ghi chú: Phy FusaCo là chế phẩm sinh học, không chứa hoạt chất hóa học độc hại, thích hợp cho canh tác an toàn và giảm tồn dư trên trái.

Công dụng thuốc đặc trị bệnh thán thư Phy FusaCo

Phy FusaCo được thiết kế để phòng và trị nhiều bệnh do nấm trên lá, thân, hoa và trái, với các lợi ích chính:

Phòng & trị bệnh do nhiều loại nấm: Hiệu quả với Phytophthora, Fusarium, Colletotrichum (thán thư), và các bệnh nứt thân, xì mủ, thối nhũn.

Giảm tổn thương trên nhiều bộ phận cây: Ức chế sự phát triển của vết bệnh trên lá, cành, thân và trái; giảm tỉ lệ rụng hoa/trái.

Tăng sức đề kháng cho cây: Kích thích hệ miễn dịch tự nhiên, giúp cây hồi phục nhanh, ít bị tấn công tiếp.

An toàn cho cây trồng và người dùng: Do bản chất sinh học, giảm rủi ro tồn dư, an toàn với thực phẩm nếu sử dụng đúng hướng dẫn.

Nâng cao chất lượng nông sản: Giữ được mẫu mã trái, giảm thối rụng — giúp giá trị thương phẩm cao hơn.

Dùng được trong chuỗi sản xuất tiêu chuẩn: Phù hợp với quy trình canh tác sạch, kết hợp được với quản lý dịch hại tổng hợp (IPM).

Hướng dẫn sử dụng thuốc đặc trị bệnh thán thư Phy FusaCo

Áp dụng phòng sớm, khi điều kiện ẩm ướt hoặc đầu mùa mưa nên phun phòng định kỳ; khi phát hiện vết bệnh tiến hành xử lý tập trung, kết hợp vệ sinh vườn và cải thiện canh tác.

🔹 Xử lý cây bị thán thư: Pha 250 ml Phy FusaCo / 400 lít nước, phun kỹ lên lá, cành, thân và vùng dưới gốc. Phun đều đặn, cách nhau 5–7 ngày/lần cho đến khi triệu chứng giảm.

🔹 Phòng phòng định kỳ: Pha 250 ml Phy FusaCo / 600 lít nước, phun định kỳ 15–30 ngày/lần, đặc biệt vào đầu mùa mưa hoặc khi độ ẩm cao.

Qua bài viết trên AQ đã chia sẽ đầy đủ các thông tin về bệnh thán thư là gì cho bà con hiểu rõ, cùng với các thông tin tại sao cây dễ mắc và cách điều trị triệt để. Việc kết hợp chăm sóc đúng kỹ thuật, dinh dưỡng cân đối và chọn đúng thuốc trị thán thư sẽ giúp vườn cây khỏe mạnh, sinh trưởng bền vững và mang lại hiệu quả sản xuất cao hơn cho người trồng.

Bà con hãy chủ động theo dõi vườn, giữ môi trường canh tác thông thoáng và xử lý ngay khi xuất hiện dấu hiệu đầu tiên để bảo vệ năng suất và chất lượng nông sản. Liên hệ ngay Hotline: 028 8889 7322 để được kỹ sư của AQBICE hỗ trợ bà con nhanh nhất và xử lý dứt điểm tình trạng cây trồng bị thán thư.